(Basy myna siltemede)

...Búny olardyng ne ýshin úiymdastyrghanyn aita almaymyn. (Múhtar Maghauin men Múhtar Shahanov arasyndaghy әigili aitysty).

Jogharydan jarlyq týsti me, joq әlde ózderining jol bastaghasy keldi me, qalyng eldi dýr silkindirip, bet búrghyzar sensasiya qajet boldy ma, qaumalay qamap, qúmyrsqaday jabylyp «kókjaldy qúlatsaq» kezek bizge tiyedi, biz bolmaghanda kim bolady, biz bastamaghanda kim bastaydy degen pendeshilik jendi me – ne sebep boldy?! Kim biledi?.. Tipti osynyng bәri de boluy mýmkin!..

Al nәtiyje... Ony biz jogharyda aittyq. Eki Múhtardyng jay-kýii – býgingi qazaq әdebiyetining simvoldyq beynesi.

Alayda, búl tek – Aydyng bergi, jaryq beti. Arghy qaranghy jaghynda jolynan adasqan qansha jan, jalyn sharpyghan qansha adam, qanshama taghdyr qaldy!..

Alysqa barmay-aq keshegi mezgilsiz ketken Ámirhan men Talasbekti alayyq...

Jalghyzdyq – talantty adamnyng peshenesine jazylghan qasiret. Qasiyet te – sol.

Degenmen, mening eshkimdi kinәlap, qaralaghym joq... Bizdiki tek kórgen-bilgen jayttardy ortagha salyp, arylu ghana!..

Árkimning ar soty bar. Odan qalsa, iyә... Alla bar!.. Qúdaydan qaytsyn!..

Ay-Kýnning amanynda olar nege óz ortasynan jyraqtap jalghyz qaldy? Qansha jyl júmyssyz jýrdi. Ekeui de...

Jalghyzdyq jenbey qoymaydy. Qajydy, qapa boldy. Qu tirlik jýrekti qaraytty. Qara tasqa sap ketildi. Qayyrymsyz uaqyt óshirdi... Ne tyndy?!

Talas marqúm (Talasbekti biz solay ataytynbyz...) ara-kidik qonyrau shalyp, habarlasyp túratyn. Jýzbe-jýz qansha sóilestik. Marqúm: «Múhtardy bәri araday talady. Amal joq aragha týstim. Ústazymyz emes pe?!» - dep edi.

Býginde kimdi kim biledi!.. Aytpaqshy, Múhang – Maghauin – Talas ekeumizding ghana ústazymyz emes, olardyng da ústazy. Túrsynjan men Ghalymnyn...

Qúrmetti oqyrman qarsy bolmasa, osy arada sәl sheginis jasap, әngimeni basynan bastaugha tura keledi.

Biz bәrimiz – Túrsynjan Shapay, Talasbek Ásemqúlov, Ghalym Dosken, Lesbay Ospanov, Qúdiyar Bilәl jәne men – QazPIY-ding filfagynda qatar oqydyq. Studenttik kýnderdi birge ótkizdik. Jas aiyrmasy әrqily әri alshaq bolghanmen, әdebiyetke degen qúshtarlyq jaqyndatty ma, syrlas dos bolmasaq ta  bir-birimizdi syrttay jaqyn tartyp, tileules bolyp jýrdik. Onyng ýstine, qazir qanday ekenin qaydam, ol kezde QazPIY-ding til-әdebiyet fakulitetinde jigitter óte az bolatyn. Sondyqtan kóp jayt kóz aldymyzda ótti.

Aytayyn degenim, alghash atalghan ýsh jigit – Túrsynjan, Talas, Ghalym – súmdyq dos edi. Tipti aralarynan qyl ótpeytin. Keyin olardy qanday saytan týrtkenin bilmeymin, it pen mysyqtay bopty.

Ras, men týrli jaghdaylargha baylanysty jiyrma jyl elde bop, Almatygha (әdeby ortagha) 2002 jyly oraldym.

Rahmet, jigitter jatyrqaghan joq... Qúshaq jaya qarsy aldy. Jasyrmaymyn, qatargha qayta qosyluym – әueli Qúday, sosyn solardyng arqasy!..

Mәn-jaydy keyin bildim. Eki top arasyndaghy qyrghy qabaq soghys sharyqtau shegine jetip, әbden shiyelenisip túr eken. Talas marqúmnyng Qazaq Radiosy men «Qazaqstan» telearnasyna kire almay keyin qaytqanyn qansha ret kózimmen kórdim.

Qúdiyar ekeumiz Talaspen talay sóilestik. Kónbedi. Qalghan kónil – qatqan qan... Jibimedi.

Búl turaly «Abay. kz» portalynda shyqqan «Songhy ret soghylghan qonyrau» atty esteliginde Qúdiyar óte tamasha aitady. Qosyp-alar eshtenem joq!..  

Múnday jaghdaygha jetkizbeu kerek edi... Amal qansha?!

Al endi búghan kim kinәli?!

Qazir bәrin biylik pen qoghamgha jauyp qútylghymyz keledi. Qogham – ózimiz. Siz ben biz. Demek, bizden de bar!..

P/S.    Sóz sonynda Múhandar jóninde eki auyz... Ár últtyng tarihynda Kýn jarylyp Jer qúshpay, Jer sógilip kókke úshpay eshqashan óshpeytin, eshqashan ólmeytin úly túlghalar bolady. Qazaq barda – olar da bar. Halyq qalsa – olar da qalady. Túlgha asqar tau sekildi, jaqyndaghan sayyn jetkizbey, alystaghan sayyn asqaqtay beredi. Biz – kimbiz, olar – kim?! Ózing aitpaqshy, qyryq qayshymen qidalap, efirge shashsang da qútyla almaysyn... Qayta tiriledi!..

Túrmaghanbet Kenjebaev – aqyn, Qazaqstan Jazushylar jәne Jurnalister odaghynyng mýshesi

Abai.kz