Abay atamyz balasy Ábdiraxmandy synau ýshin "Aq týs jaqsy ma, joq әlde qara týs jaqsy ma?" dep súrapty desedi. Ábdiraxman "Aq týs" jaqsy degende, Abay atamyz oghan qarsy shyghyp: "Qara týs jaqsy. Adam balasy qayratty, kýshti, quatty kezinde shashy qara bolady. Jas balanyng shashy agharyp ketse, onda әsemdikten, әdemilikten belgi de qalmaydy. Aq qaghazgha da xat qara siyamen týsedi. Adam balasy ózi ardaq tútqan qadirli zatyn kózining qarashyghynday saqtaydy. Sondyqtan qara týs jaqsy" degen ynghayda әngime aitady.

Sonda Ábdiraxman: "Siz ony qalay bildiniz?" dep súraydy. Abay atamyz: "Men ony aqylymmen, miymmen, sanammen bildim" deydi. Ábdiraxman: "Siz sol aqyl-oy men sananyzdyng týsin qanday dep oilaysyz" degende, Abay atamyz: "Aq qoy, aq" dep kýlgen eken.

Aq pen qara. Mәngilik teketires. Anyz әngime, ertegilerde qara ylghy basymdyqqa ie bolyp keledi de, songhy sәtte aq әiteuir jenis túghyryna kóteriledi. Mәn bersek, adam balasy da osynday teketiresti, qayshylyqty ómir keshedi. Sol arpalyspen ómir de songhy mejege tayaidy. Ómir atty maydannan tayaghyna sýiengen qariya ilby basyp shyghyp kele jatady. Boyynda әl de, kýsh te, quat ta qalmaghan. Biraq... IYә. Saqal-shashy әppaq. Demek ol ómir maydanynda jeniske jetti. Qaradan aqtyng ýstem túratynyn dәleldedi. Sondyqtan ol agharghan shash pen saqal Alla aldynda da qadirli. Soghan oray dinimizde qarttardy qúrmetteuge barynsha mәn beriledi. Payghambarymyz (s.gh.s.) "Jas adam bir qarttyng jasyna qarap qúrmet kórsetse, onyng jasyna barghanda Alla Taghala oghan da jastardy qýrmet ettiredi" degen. Sonday-aq xadiys-sharifterde: "Ýlkenderin qúrmettemegen, kishilerge meyrim etpegen adam bizden emes". "Qarttargha qúrmet jәne siyapat, Alla Taghalagha degen qúrmetten". "Músylman - әlsizderge, aurulargha, kәrilerge jәne kishilerge meyrim etedi" delinedi.
Alayda, qarttyqqa jasalar qúrmette onyng dәrejesi men baylyghy qaperge alynbauy tiyis. Onday alalau sony Alla tarapynan laghynetteluge úlasyp ketui mýmkin. Sondyqtan dinimizde jasy kelgen adamgha onyng kim bolghanyna qaramastan qúrmet kórsetiledi. 

Birde Jәlaladdin Rumy xazreti ózinen súxbat tyndaugha kelgen bir jas jigitting qart kisiden joghary shyghyp otyrghanyn kóredi. Áitse de oghan eshnәrse demey, myna bir oqighany bayan etedi: "Birde xazreti Ály namazgha asyghyp kele jatsa, aldynda bir xristian qariya ilbip basyp ketip bara jatyr eken. Hazreti Ály onyng jasyn syilap, ozyp ketpesten sonynan ilesedi. Sol sebepti namazgha keshigedi. Alayda, Jәbireyil perishte Payghambarymyzgha birinshi bastaghy ruxygha túrghan kezdi sozdyrtyp, xazreti Áliydi namazgha ýlgertedi" dep, jasy ýlkenderge olardyng ústanghan dinine qaramastan qúrmet kórsetu qajettiligin týsindirgende, әlgi jigit ózining aghattyqqa boy aldyrghanyn bilip, qariyanyng tómen jaghyna baryp otyrady.

IYә, biz de qarttarymyzdy qazyna kórip, qúrmetteymiz. Bizding aq shashty kýmiske balaytynymyz bar. Shyntuaytyna kelgende ol - núr ghoy. Allanyng núry. Qarttardyng qazyna bolatyndyghy sondyqtan. Alla núrdyng materialdyq kórinisining ózin qúrmet biyigine kóteredi. Al ishki әlemi, jýregi núrlanghandar jasyna jetpey-aq әlgi qarttar qatarynda tórden oryn alady. Tek qarttyq qadirin týsinbey, shashymyzdy ómirin bosqa ótkizgen key shaldar sekildi kýnge aghartyp almasaq boldy...

Qúdiyar Bilәl

Facebook-tegi paraqshasynan