«Qazaqstan» últtyq teleradio korporasiyasyndaghy songhy ózgeristerge baylanysty Qazaq radiosynyng bas redaktory bolyp Sayasat Beyisbay taghayyndalghan edi. Jana basshymen az-kem súhbat barysynda eng aldymen osy ózgeristerding Qazaq radiosynda әseri qalay bolghandyghy aityldy.
– 1 nauryz ben 1 sәuir aralyghynda qazirgi daghdarysqa oray teleradio korporasiya basshylyghynyng sheshimimen Qazaq radiosynda ontaylandyru jýrgizildi. Jiyrmadan astam adam qystartyldy. Jeti-segiz redaksiya birigip, qaytadan qúryldy.
Búl kýnde radioda 130-dan astam qyzmetker júmys isteydi. Búdan on shaqty jyl búryn 450-ge deyin adam qyzmet etken-di.
Qazir Qazaq radiosyndaghy negizgi, birinshi baghdarlama boyynsha tәuligine 24 saghat habar beriledi. Sosyn, kópshilikting esinde bolar, bizde kezinde «Shalqar» últtyq arnasy bolghan. Shet elderge qazaq tilinde habar taratatyn. Keyingi uaqytta osy arna jabylyp qalghan edi. Tórt-bes ay búryn ol qaytadan ashyldy. Múnda 20 adam júmys isteydi. Tәuligine 18 saghat habar beredi. Tek qana qazaq tilinde. Alayda, biz býkil respublikany qamty almay otyrmyz. 13-14 oblysqa qana taraydy. Bir aita keterligi, kelesi jyly Mәdeniyet jәne aqparat ministrligi «Shalqar» ýshin 1,5 milliard tenge qarjy bólip otyr. Búl taza qazaq tilinde beriletin habargha degen ýlken qamqorlyq. Qarjy jer-jerdegi tozyghy jetken stansiyalardy retke keltiruge júmsalmaq.

«Qazaqstan» últtyq teleradio korporasiyasyndaghy songhy ózgeristerge baylanysty Qazaq radiosynyng bas redaktory bolyp Sayasat Beyisbay taghayyndalghan edi. Jana basshymen az-kem súhbat barysynda eng aldymen osy ózgeristerding Qazaq radiosynda әseri qalay bolghandyghy aityldy.
– 1 nauryz ben 1 sәuir aralyghynda qazirgi daghdarysqa oray teleradio korporasiya basshylyghynyng sheshimimen Qazaq radiosynda ontaylandyru jýrgizildi. Jiyrmadan astam adam qystartyldy. Jeti-segiz redaksiya birigip, qaytadan qúryldy.
Búl kýnde radioda 130-dan astam qyzmetker júmys isteydi. Búdan on shaqty jyl búryn 450-ge deyin adam qyzmet etken-di.
Qazir Qazaq radiosyndaghy negizgi, birinshi baghdarlama boyynsha tәuligine 24 saghat habar beriledi. Sosyn, kópshilikting esinde bolar, bizde kezinde «Shalqar» últtyq arnasy bolghan. Shet elderge qazaq tilinde habar taratatyn. Keyingi uaqytta osy arna jabylyp qalghan edi. Tórt-bes ay búryn ol qaytadan ashyldy. Múnda 20 adam júmys isteydi. Tәuligine 18 saghat habar beredi. Tek qana qazaq tilinde. Alayda, biz býkil respublikany qamty almay otyrmyz. 13-14 oblysqa qana taraydy. Bir aita keterligi, kelesi jyly Mәdeniyet jәne aqparat ministrligi «Shalqar» ýshin 1,5 milliard tenge qarjy bólip otyr. Búl taza qazaq tilinde beriletin habargha degen ýlken qamqorlyq. Qarjy jer-jerdegi tozyghy jetken stansiyalardy retke keltiruge júmsalmaq.
Qúrylym yqshamdalyp, ózgerdi. Diyreksiya bar. Búryn «Aqparat» jәne «Tanghy baghdarlamalar» redaksiyalary bólek-bólek bolatyn. Qazir ekeui birigip, jana redaksiya dýniyege keldi. «Ruhaniyat» jәne «Muzyka» redaksiyalary birigip, «Ádebiy-sazdy baghdarlamalar» redaksiyasy dep ataldy. Jastar, ekonomikalyq, әleumettik mәselelerge qatysty redaksiyalar da jinaqtaldy.
Bizde «Dostyq» redaksiyasy degen bar. Osy jerde bir nәrseni aita keteyin, jaqynda ghana Týrkiyadan keldim. Ankara radiosynyng 80 jyldyq mereytoyyna qatystym. Sonda týrikter «Bizde alty tilde habar taratylady. Múnday eshbir elde joq» dep maqtanyp jatty. Olar Qazaq radiosynda jeti tilde habar beriletinin bilmeydi eken. Bizding «Dostyq» orys tilinen basqa әr apta sayyn jarty saghat úighyrsha, әzerbayjansha, týrikshe, tatarsha, koreyshe, nemisshe habar taratumen ainalysady.
Qazaq radiosynyng tarihy óte bay. Eki jyldan keyin 90 jyldyq mereytoydy atap ótpekpiz. Búl rette radiomyzdyng «Altyn qory» jóninde atap ketpese bolmaydy. Osynda elge tanymal adamdardyng dauystary saqtalghan. 110 myng әn bar eken. Qazir osy asyl múralar jazylyp qalghan eski taspalardy jana diskilerge kóshiru isi jýrip jatyr. Múnyng ózi beyneti mol, biraq eldik manyzy orasan júmys.
– Sәke, Qazaq radiosynyng tyndyryp jatqan júmystarymen kópshilik jaqsy habardar. Isterinizge kónilimiz tolady. Endi myna mәselege kelsek. Bizdi alandatatyny qazaq tilining jaghdayy ghoy. Osy turaly ne aitar ediniz?
– Tilge janashyr eki mekeme bolsa, sonyng bireui biz shyghar dep oilaymyz. «Qazaq radiosy» degen atau kóp jayttan syr shertse kerek. Nasihatymyz da, ýgitimiz de – qazaqtyq qasiyetter. Solardyng aldynghy kezeginde ana tilimiz túr. Búl baghytta ong ister bolsa sol mezetinde qalyng kópshilikke jetkizuge mýddelimiz. Kemshilikter úshyrasyp jatsa, olardy týzetuge, boldyrmaugha layyqty ýlesimizdi qosqymyz keledi.
Biz songhy uaqytta «Tughan til» degen baghdarlamany ómirge әkeldik. Búl baghdarlamanyng ashyluyna úitqy bolghan belgili aqyn, Qazaq radiosynyng bas diyrektory Jýrsin Erman. Atalghan baghdarlamanyng ayasynda birneshe habarlar berildi. Jurnalisterimiz jer-jerde issaparda bolyp, júrtshylyq den qoyar mazmúndy dýniyeler dayynday bildi. Shyghys Qazaqstan, Batys Qazaqstan, Qyzylorda, Almaty oblystary, Almaty qalasy boyynsha әzirlengen habarlar tyndarmannyng nazaryn audartty. Osy habarlardy dayyndau barysynda til baghytynda әli de qyruar ister atqaru kerektigine kóz jetti. Ásirese, qarjy salasyndaghy qazaq tilining jaghdayy syn kótermeydi. Shyghys Qazaqstan oblysynda onomastika komissiyalary belsendi is-әreketter tyndyru kerektigin anghardyq. Óitkeni keybir jer, eldi mekender ataulary keshegi kenestik kezendegi qalpynda bolghan. Qazaqy ónir sanalatyn Qyzylorda oblysyndaghy keybir bankter is qaghazdaryn memlekettik tilde jýrgizuge tolyq kóshpegeni bayqaldy. Syrtqy ister ministrligindegi jaghday da osy dengeyles.
Áue tolqynyna taratylghan habarlardan angharghanymyz memlekettik til baghytynda sózdi azaytyp, naqty iske kóshuimiz kerek. Mekeme, kәsiporyndargha, әsirese solardy basqaryp otyrghan basshylargha qatang talap qoyyluy tiyis.
Óziniz qyzmet etetin «Ana tili» gazetimen birlesip jana jobanyng túsauyn kestik. Búl sharuamyzdyng da qazaq tilining qoldanylu ayasyn keneytude ózindik әseri bolatyny kýmәnsiz.
– Ángimenizge rahmet.

Núrperzent Dombay
«Ana tili» gazeti 28 mamyr 2009 jyl