Dýisenbi kýni Aqtóbe oblystyq jedel jәrdem auruhanasyna Bayghanin audanyndaghy múnay kenishinen 6 qytay júmysshysy tikúshaqpen jetkizildi. Búlardyng tórteui bastarynan soqqy alghan bolsa, ekeuining qoldary men ayaqtaryna oq tiygen. Sol kýni «Kýzettin» arnauly poliyseyleri 6 qytaydyng amandyghy ýshin olardy kýzetip otyrdy. Ishki ister departamenti sol kýni-aq «Soltýstik truba» kenishinde bolghan janjaldy «eki qúrylys seriktestigi júmysshylarynyng arasyndaghy túrmystyq kiykiljin» dep jariyalap ýlgerdi. Degenmen, múnyng jergilikti júmysshylar men qytaylyq azamattardyng arasyndaghy janjal ekeni aitpasa da týsinikti. Janjal neden tútandy, qazaqstandyq júmysshylardan kimder zardap shekti degen súraqqa әli jauap joq.

Oqigha ótken júma kýni keshkilik bolghan. Bayghanin audanyndaghy jer­gilikti azamattarmen habarlasqanymyzda, olar qaqtyghysty tútandyrugha qytaylyq júmysshylar sebepker ekenin aitady. «Soltýstik truba» - Bayghanin audanynyng ortalyghy Qarauyl­keldi eldimekeninen 60 shaqyrym jerde ornalasqan elsiz dala. Búl jerde múnay óndirilip jatqan joq (qytaylyqtar negizinen Aqtóbe oblysyndaghy Janajol jәne Kenqiyaq kenish­terine iye). Osy aumaqta negizinen qú­ry­lys jú­mys­tarymen ainalysatyn eki serik­testik jәne olardyng mýlkin kýzetetin bir kýzet bólimshesining jigitteri ghana vahtalyq auysymmen júmys jasaydy.

Dýisenbi kýni Aqtóbe oblystyq jedel jәrdem auruhanasyna Bayghanin audanyndaghy múnay kenishinen 6 qytay júmysshysy tikúshaqpen jetkizildi. Búlardyng tórteui bastarynan soqqy alghan bolsa, ekeuining qoldary men ayaqtaryna oq tiygen. Sol kýni «Kýzettin» arnauly poliyseyleri 6 qytaydyng amandyghy ýshin olardy kýzetip otyrdy. Ishki ister departamenti sol kýni-aq «Soltýstik truba» kenishinde bolghan janjaldy «eki qúrylys seriktestigi júmysshylarynyng arasyndaghy túrmystyq kiykiljin» dep jariyalap ýlgerdi. Degenmen, múnyng jergilikti júmysshylar men qytaylyq azamattardyng arasyndaghy janjal ekeni aitpasa da týsinikti. Janjal neden tútandy, qazaqstandyq júmysshylardan kimder zardap shekti degen súraqqa әli jauap joq.

Oqigha ótken júma kýni keshkilik bolghan. Bayghanin audanyndaghy jer­gilikti azamattarmen habarlasqanymyzda, olar qaqtyghysty tútandyrugha qytaylyq júmysshylar sebepker ekenin aitady. «Soltýstik truba» - Bayghanin audanynyng ortalyghy Qarauyl­keldi eldimekeninen 60 shaqyrym jerde ornalasqan elsiz dala. Búl jerde múnay óndirilip jatqan joq (qytaylyqtar negizinen Aqtóbe oblysyndaghy Janajol jәne Kenqiyaq kenish­terine iye). Osy aumaqta negizinen qú­ry­lys jú­mys­tarymen ainalysatyn eki serik­testik jәne olardyng mýlkin kýzetetin bir kýzet bólimshesining jigitteri ghana vahtalyq auysymmen júmys jasaydy.

Qaqtyghys mynadan shyqqan siyaqty. Kýzet seriktestigining jigitteri qytaylyq operatorlardyn   ózderine bekitilgen «Soltýstik truba» kenishinen emes, jer betinde múnayy qalqyp jatqan, әli iygerile qoymaghan oryndardan múnay úrlaghanyn birneshe ret bayqap, eskertu jasaydy. Tipti, olardyng búl әreketin   qar­jy polisiyasy men prokuraturagha da habarlaytynyn jetki­zedi. Qytaylyqtar iygerilmegen nýktelerden múnay úrlaudy jalghastyra beredi. Kýzetshi ji­gitterding eskertuine qúlaq aspaydy, baratyn jerine bar degendey ynghay tanytady. Aqyry osynday kelispeu­shilikting sony qytay men jergilikti múnayshy jigitterding qaqtyghysymen ayaqtalghan. Kýzetshi jigitterding biri «droboviyk» myltyghymen aspangha oq atqanda, shashyraghan bytyralary eki qytaydyng qoly men sanyna tiygen. Al endi 4 qytaydy kimder sabady, búl jaghyn tergeu isi anyqtaydy. «Tóbelesti qytaylyqtar bastady» deydi Bayghanin audanynyn azamattary. Olar jergilikti júmysshylardyn   qytyghyna tiyetindey nendey әreketterge bardy? Osy jaghy múqiyat anyqtaluy kerek. Qazir әlgi kýzet seriktestigining júmysy toqtatylyp, jigitterdi júmystan shygharyp jibergen. Búlardyng barlyghy da jergilikti Bayghanin audanynyng azamattary.

Bayghanin audandyq ishki ister bólimine oqighagha qatysy bar degen kýdikpen 20-dan astam jergilikti azamattar qamalghan. Dýisenbi kýni keshkilik Ishki ister ministrligining osy oqighany tekserudi óz qúzyryna alghanyn mәlimdedi. Qylmystyq kodeksting 257-babymen búzaqylyq boyynsha is qozghaldy.

Auruhanada jatqan 6 qytaylyq júmysshy ózderin ne oryssha, ne aghylshynsha bilmeytinderin ymmen týsin­diredi. Olar әli kýnge deyin zardap shektik dep aryzdanghan joq.

Búl tóbeles tekten-tekke tútanghan joq. Jalpy, Bayghanin audanynda múnay iygeru әli jóndi qolgha alynghan emes. Audan Soltýstik Kaspiy oipatynda ornalasqan, Atyrau oblysymen shektesip jatqan ónir. Múnaydyng qan­sha qory jatqany da jariyalanbaghan. Endeshe, «Soltýstik truba» dep at qoy­ghan kenishti iygeru qúqyghy qytaylyqtar­gha ne ýshin, qashan berildi? Búl neghyl­ghan seriktestik? Kimge baghynady? Qúryltayshysy qayda? Onda qansha qytay azamaty zansyz júmys istep jýr, osy mәseleler jabylyp-jasyrylmay anyqtaluy tiyis. Osyndaghy qytay operatorlary kez kelgen jerden múnay úr­lap, kólikterge tiyep erkin jýrse, olardyng «kryshasynyn» kýshti bolghany ma? Prokuratura, qarjy polisiyasy ne bitirdi, әlgi kýzetshi jigitting aryzdan­ghany ras bolsa, bizding qúzyrly organdar qayda qarady degen súraq tuady. Kez kelgen qytay kez kelgen jerden múnay qazyp ala bergen bolsa, olardyng әreketine namysqa shyday almaghan jergilikti júmysshylar ghana qarsy túrsa, bizdin jerimizdin talan-tarajgha týskeni ras bolghany ghoy onda?!

Bizdin alandaytynymyz, Bayghaniyn­ning jigitterin iship alyp tóbelesti dep jala jauyp, shyryldatyp sottap jibermese... Mәselening basy ashyluy kerek: tóbeleske qytaylardyng múnay úrlauy sebep boldy ma, әlde basqa jaghdaylar ma? Múnday janjal tekten-tekke tútanbaydy.

Bayan SÁRSEMBINA, Jas Alash №76 (15534) 23 qyrkýiek, beysenbi 2010

Aqtóbe