Qazaqstan Preziydenti janyndaghy Strategiyalyq zertteuler instituty (QSZI) men Qazaqstan sayasattanushylary kongresining qatysuymen ónirlik sarapshylar forumy ótti. Algha ozyp aitar bolsaq, forum keybir jiyndardaghyday jadaghay bayandama, jattandy sózden aulaq tyng pikirlermen órbip, júrtshylyqtyng kókeyindegi kýmәndi súraqtargha mýmkindiginshe jauap beruimen este qaldy.

Negizgi úiymdastyrushy Qazaqstan Preziydenti janyndaghy Strategiyalyq zertteuler institutynyng diyrektory, moderator Erlan Qarinning «Biz keybir mәselelerde ashyq ketip, keybir jaghdaylarda bir-birimizden aulaqtau jýruge tyrysatyndyghymyzben memlekettik mýdde, últtyq qúndylyq mәselelerine kelgende bir qoldyng salasynday birigemiz» deui bizdegi orta buyn sayasatkerler men sarapshylardyng iydeya bayandylyghyn bayqatqan. Erlan Qarin Elbasynyng «Núr Otan» partiyasynyng sezinde «Bes instituttyq reforma» turaly aitqan memlekettik sayasat baghdarlamasynan órbitip, elimizde ótken preziydenttik bes saylau nauqanynyng túsyndaghy negizgi ózekti mәselelerdi saralap berdi. 1991 jylghy saylauda tәuelsizdikke qol jetkizumen qatar, Qazaqstannyng biylik qúrylymdaryn qúru, memlekettik baghytyn aiqyndau túspa-tús kelse, keyingi saylaularda da elimizdi býgingidey quatty memleket qataryna jetkizgen mәseleler kezen-kezenimen taldanghan. Ol әlemdik daghdarys, geosayasy jaghdaydyng túraqsyzdyghy qarsanynda ótkeli otyrghan biylghy saylaudyng erekshelikterine toqtaldy. Búryn múnday forumdar Almaty, Astana sekildi iri ortalyqtarda ghana ótip kelse, endi oblys ortalyqtaryna auysqanyn, biylik pen qogham arasynda altyn kópirge ainalyp kele jatqanyn aitty. Forumda oblystyq ishki sayasat jәne din isteri basqarmasynyng basshysy Berik Qúrmanghaly memlekettik sayasat, bes instituttyq reforma jónindegi oilaryn ortagha saldy. Últtyq strategiyalyq instituttyng diyrektory Bórihan Núrmúhamedov «Preziydenttik saylaudyng manyzdylyghy» turaly pikirlerin AQSh jәne Europa elderindegi saylau ýderisterimen shendestire jetkizdi. M.Áuezov atyndaghy OQMU-ding «Sayasattanu jәne halyqaralyq qatynastar» kafedrasynyng mengerushisi Sәken Mәjinbekov «Bes instituttyq reformany iske asyrudyng aimaqtyq erekshelikteri», «Abay-aqparat» qorynyng viyse-preziydenti, sayasattanushy Aydos Sarym «Bes instituttyq reforma: memleket damuynyng jana kezeni» taqyryptarynda sóz sóiledi. Sayasattanushylar Erlan Sayyrov «Memlekettik sayasatty jýrgizude últtyq intelliygensiyanyng róli», Berik Ábdighaliyúly «Bolashaghy birtútas últ: mýmkindikter men qiyndyqtar», Ghappar Maymaqov «El birligin nyghaytudaghy preziydenttik saylaudyng manyzy» jayynda tyng oilaryn ortagha saldy. Erlan Qarin aitqanday, «Key jaghdayda pikir aluandyghy, әrtaraptylyghy bayqalghanymen, últtyq mýdde, memlekettik mәselege kelgende oiy, is-qimyly bir jerden týiisetin «sayasat sarbazdarynyn» biregeyi Aydos Sarymnyng oqshaulau oilary qalghyghan sanany oyatatynday, qazaq últynyng paydasyna júmys jasaytyn, tórt qúbylany týgendeuge yqpal etetindey manyzgha ie ekendigimen erekshelendi. Forumgha qatysushylar aitylghan pikirlerden ýlken olja tauyp qaytty.

*Forumgha qatysushylar lebizi

Bórihan NÚRMÚHAMEDOV, Últtyq strategiyalyq instituttyng diyrektory: Býgingi ótkizilip otyrghan dóngelek ýstelde kóptegen mәseleler kóterildi, keybir ótkir taqyryptargha jauap taba aldyq. Elbasy býgingi geosayasy jaghdaygha baylanysty «býtindey alghanda boy kórsetip otyrghan jahandyq syn-qaterlerge qalyptan tys jәne kýshti jauap beru kerek» degen bolatyn. Tútastay alghanda, Qazaqstan Ortalyq Aziyada jetekshi memleketterding birine ainalyp, bәsekege qabiletti 30 elding qataryna kiruding alghysharttaryn jasap jatyr. Bizding mindet osy maqsatty jýzege asyruda biylik pen qogham arasyndaghy jarasymdylyqty ornyqtyru, bir maqsatqa qyzmetke yqpal etu bolyp tabylady.

Erlan SAYYROV, sayasattanushy: Elbasy osydan onshaqty jyl búrynghy enbekterinde býginde әlemde boy kórsetip jatqan kýrdeli mәselelerding oryn alatyndyghyn sezdirgen bolatyn. Qazaqstanda dýrkin-dýrkin qolgha alynghan reformalar elimizdi osy tyghyryqtan shygharuda ýlken ról atqardy. Biraq, biz búghan toqmeyilsimey, memleketimizding jana biyikterdi baghyndyruyna Qazaqstan azamattary retinde atsalysuymyz kerek. Býgingi forumgha elimizge, shet elge belgili sarapshy, әleumettanushy, sayasatkerler kelip, osynday ortaq problemany birlese enseruding joldaryn talqylady. Búl – óte qúptarlyq jayt.

Jarqyn JÚMADILOV, sayasattanushy, «saigez.kz» internet basylymynyng shef-redaktory: Elbasy memlekettik mәsele dengeyinde kótergen bes instituttyq reformany qatardaghy jәy reforma emes, institusionaldy reforma. Ret-retimen, kezen-kezenimen jýrgizilse, ol qoghamdyq qatynastardy, memlekettik basqaru salasyn, eldik damudy jana sapagha shygharady dep oilaymyn. Óitkeni, azamattyq qoghamnyng róli kýsheyip, memlekettik basqaru organdarynyng jauapkershiligi azayady, jýgi jenildeydi.

Baqtiyar TAYJAN,

«Egemen Qazaqstan».

ShYMKENT.