2015 jyldyng sәuir aiynyng 11-inde Astana qalasyndaghy «Aq jol» partiyasynyng bas ghimaratynda Qazaqstan Preziydenti saylauyna baylanysty «Qazaqstannyng bolashaghy qazaq tilinde» taqyrybynda dóngelek ýstel bolyp ótti. Oghan Parlament deputattary,  ziyaly qauym men BAQ ókilderi qatysty dep habarlaydy «Aq jol» QDP baspasóz qyzmeti.

Dóngelek ýsteldi «Aq jol» partiyasynyng tóraghasy, Mәjilis deputaty Azat Peruashev  kirispe sózben ashty:

«Mine, býgin Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng «Qazaq tilining memlekettik qyzmette de, óndiriste de, ghylymda da, bilim berude de qoldanyluy ýshin qoldan kelgenning bәrin isteu qajet» degen sózderi kýn tәrtibinde óte ózekti bolyp túr. Sondyqtan «Aq jol» partiyasy mýshelerining basym kópshiligi qazaq tilin paydalanu kólemin búryn bolmaghan joghary dengeyde kóteru qajet dep esepteydi. Memlekettik til mәdeniyet mәselesi ayasynan da asyp ketkenin nazargha alu kerek, býginde ol—últtyq qauipsizdik mәselelerining qatarynda ekeni belgili. Memlekettik tilding qoghamdaghy barlyq salada ýstem jәne biyik boluy, onyng taghdyry men bolashaghy, keudesindegi jýregi qazaq dep soqqan әrbir azamatty alandatary aidan anyq» dedi.

«Qazaqstannyng bolashaghy qazaq tilinde» atty jiynnyng bayandamasyn «Aq jol» partiyasy tóraghasynyng orynbasary, aqyn Qazybek Isa jasady:

«Qazaqstannyng bolashaghy – qazaq tilinde» dep mәlimdegen Elbasymyz, QR Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev memlekettik tildi Atazanymyzgha say óz tórine biyiktetu ýshin ýnemi qayrat kórsetip keledi. Qazaqstan halqyna Joldauynda: «Endi eshkim ózgerte almaytyn bir aqiqat bar — ana tilimiz mәngilik elimizben birge mәngilik til boldy. Bizding tilimiz memleketting barlyq jýiesinde qoldanyluy ýshin, barlyq jerde kerek boluy ýshin biz ózimizdi ózimiz qamshylauymyz kerek, ózimiz soghan atsalysuymyz kerek» dep qadap aitty.

Al endi ýkimetimiz osy ýdeden shyghu ýshin týbegeyli betbúrys jasap, memlekettik til memlekettik  dengeyde barlyq jerde qoldanyluy tiyis. Elimizdegi eng joghary lauazym – Preziydentten memlekettik til ýshin synaq alghanday, barlyq memlekettik qyzmetkerler memlekettik tilden emtihan tapsyratyn kez jetti. Sonda ghana Elbasy Joldauynada aitylghanday, 2025 jyly memlekettik tildi mengergen qazaqstandyqtar 95 payyzgha jetip, qazaq tili ­últty biriktirushi basty faktor bola beredi.

Qoryta aitqanda, Memlekettik til memlekettik dengeyde barlyq jerde qoldanyluy tiyis!  Sondyqtan da, 26 sәuirde Qazaqstan Preziydenti saylauynda aqjoldyqtar ruhaniyatqa qamqor ruhy biyik túlgha, әlemdik dengeydegi sanlaq sayasatker Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaevqa ýlken ýmit artyp otyr» dep mәlimdedi.

Jaryssózde «Aq jol» QDP Ortalyq kenesining hatshysy Sәbit Baydaly «Memleket qazaq tilin damytu jóninde belgili bir dengeyde kýsh-jiger júmsap keledi, sonyng nәtiyjesinde ana tilimiz birte-birte memleketting basty úiystyrushy negizine ainala bastaghanyn joqqa shygharugha bolmaydy. Tәuelsizdigimizdi alghanymyzgha shiyrek ghasyrgha juyqtaghan kezde qogham memlekettik tilding shynayy, naqty mәrtebesin odan әri kóteru jóninde jana mindetter qongha tolyq qúqyly. Biz ata-babalarymyz ansaghan kemel jarqyn bolashaqqa, altyn ghasyrgha ayaq basqan últymyzdyng iygiligi jolyndaghy irgeli isterge Elbasymen birge baramyz» dedi.

Akademiyk, qogham qayratkeri Gharifolla Esim «Aq jol» partiyasy Alashordalyqtardyng izbasary retinde, ýnemi últtyng iygi isterine ýlesin qosyp jýretindigin sózge tiyek etti. Qazaqstan halqy Assambleyasymen birge «Bir el, bir mýdde, bir mektep» baghdarlamasyn úiymdastyrghan jón. Óitkeni, ósip kele jatqan bala ana tilinde susyndap óspese, erteng ol últqa jany ashymaydy. Sondyqtan «Aq jol» partiyasy bastama kóterui tiyis dedi.

Astana qalasy әkimdigi Til basqarmasy basshysy Erbol Tileshov mektepterding jayyn sóz etti. Parlament deputaty, aqjoldyq  Almas Túrtaev memlekettik tilding manyzdylyghyn kóterdi. Zapastaghy polkovniyk Slanqoja Qaraqystyq: «Memlekettik tildi balabaqshadan bastap, barlyq balabaqshalar memlekettik tilde boluy kerek», - dedi. Aqyn Serik Túrghynbekúly memlekettik tilding memlekettik mekemelerdegi jaghdayyn jerine jetkizip túryp aitty. Ol «Aq jol» partiyasynyng Alash isin jaqsy qolgha alyp kele jatqanyn bayandady. «Aq jol» partiyasy ruhany baylardyng da partiyasy bolu jolynda enbek ete berui tiyis. Al «Qazaq ýni» gazetin «Qazaq múny» dep atasaq tura bolady. Óitkeni, el yqylasyna bólengen búl gazetti oqyghan sayyn qazaqtyng múnyn tyndap, ruhany serpin alasyn», - dedi.

L.Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiytetining dosenti Omar Jәlel qazaq tilinin  taghdyryn Abay Qúnanbayúlynyng sózderimen úshtastyryp otyryp oiyn jetkizdi. «Tórtinshi biylik» gazetining bas redaktory Tólemyrza Temirbekúly da til turaly, qazaq basylymdarynyng Astanada satyluy turaly janayqayyn ortagha saldy. «Euraziya» telearnasynyng «Ashyghyn aitqanda» baghdarlamasynyng produseri, belgili mәdeniyettanushy Serik Erghaliy «Aq jol» partiyasy basshy bolyp әrtýrli baghytta aghartushylyq jiyndar úiymdastyrudy, әrtýrli jobalardy talqylau, memlekettik til ortalyqtarynyng isine monitoring jýrgizu, ýiirmeler úiymdastyru kerektigin sóz etti. Jurnalist Júmamúrat Shәmshi memlekettik tildi ýirenu men ýiretudi әrkim ózinen bastap ýlesin qosu kerektigin naqty mysalmen keltirdi.

Parlament deputaty, til janashyry Orazgýl Asanghazy tyghyryqtan qalay shyghu kerek ekenin, memlekettik til mәselesin kóteruden jalyqpay, qayta-qayta aita beruimizge ýgittedi. Ghalym, tarih ghylymynyng doktory, professor Ziyabek Qabyldinov JOO-lardaghy oqulyqtyng jetispeui men Astanada pedagogikalyq instituttyng joqtyghyn kóterdi. Jurnalist Súltanhan Aqqúly memlekettik tilde sóileudi aldymen memlekettik mekemelerden bastau kerek ekenin jetkizdi. Jazushy Óten Ahmet birtekti últ úiystyru mәselesin, kәsipker Sansyzbay Ónerhan til men mәdeniyetti birtútas qarap, Nauryz merekesining bedelin kóterudi, aqjoldyq ardager Túrsynbay Ahmetov memlekettik tildi nasihattau mәselesin, Senbek Sansyzbay memlekettik til mereyin asyruda, últtyq mýddelerdi qorghaudaghy aqjoldyqtardyng enbegin, Aqtilek Baynazarov jastar men jarnama jayyn sóz etti.

Sonymen, «Aq jol» partiyasy úiymdastyrghan, naghyz qaynaghan pikirtalas qazanyna ainalghan, barlyghy óz oiyn ashyq aitqan alqaly jiyn qorytyndysynda 26 sәuirdegi Qazaqstan Preziydenti saylauynda birauyzdan Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaevtyng kandidaturasyn qoldau turaly úigharym jasaldy.

Abai.kz