Býgin jaqyn dosym men ýshin ýlken bir somany aityp qaryz súrap keldi. Tauyp bere almadym. Ynghaysyzdanyp qaldym. Esime eki oqigha týsip otyr. Asqar Sýleymenov aghamyzdyng basynan ótken mynaday oqigha bar. Marqúm Marat Qabanbay aghamyzdyng esteligin qaz-qalpynda úsynayyn.

«...Bir kýni, dúrysy, Almatynyng siya qara týni Múratbaev kóshesindegi Asekenning pәterinde shylym soraptap, shertpe kýy tyndap, úzaghyraq otyryp qaldyq. Almatynyng Asekene teris ainalyp túrghan kezi. Álden uaqytta qara dauyl tópep, tereze qaqpaqtary sartyldap, toghay shuyldap, torghay shyryldap, talanttardyng taghdyrynday bir әlemtapyraq bastalyp ketti. Nóser qighashtap úryp túr. Ýstel ýstindegi qaghazdar eden ýstine susyp týsip, bólme ishin janbyr iysi keulep, әpter-tәpter boldyq ta qaldyq. As-aghang sәl shamyrqanyp:

– Múqaghaly ghoy myna dauyl! – dedi ózge dýniyeden ýn qatqanday әdettegi qúmyghynqy múryn ýnmen. Bir nýktege tesile qarap otyrdy da, telefonnyng tútqasyna qol saldy.

– Taksy kerek, – dedi arghy jaghyndaghy úiqyly-oyau qyzgha.

– Taksy bolmay túr.

– Sýleymenov qoy.

– Sóidemeysiz be, – dep qúlaghyn búraghan patefonday sanqyldap sala berdi әlgi perishte.

– Siz ýshin tabamyz. Qay jerge?

– Kensaygha.

– Qay jerge, qay jer, qaytalyp aitynyzshy? – dep apalaqtady ýndi biykesh.

– Ólgenderding ólkesi.

Az ýnsiz qalghan telefon:

– Kýtiniz, - dedi tútyghynqyrap.

«Kensayda kimdi úmyt qaldyryp ek?». Kózi ýshkirlenip, ishki quatpen mazdap janyp túrghan Asekene óidey almadyq. Degen kýnning ózinde jauap bolmaytynyn biletinbiz.

Qara jauyndy jaryp ótip, taksiyding tanqighan tanauyn Kensay ziratynyng qaqpasyna aparyp tiredik. Qaqpa jabyq, kýzetshi kórinbeydi. Amal joq, boyra-boyra «jylap túrghan» qaqpadan asyp týsip, qoryldap túryp úiqyny soghyp jatqan mas kýzetshini jaghasynan alyp túrghyzyp aldyq.

Lep belgisi sekildi As-aghandy aldygha salyp, Óliler men Úlylardyng tas alashyghyn aralap kelemiz. Tayqy manday jotanyng qúlama betkeyin qiyalap kelip toqtadyq. Qara qústyng qanatynday týn, qalyng janbyr, tolarsaqtan batpaq, tufliyimiz shylq-shylq etedi. Asekeng kórden shyqqanday kýngirt ýnmen:
– Sham jaq! – dedi.

Jaryq shirkin qara janbyrdy qabyrghalap baryp, sýiir sausaqtarymen jaltyraghan appaq mәrmәr mandaydy sipalady. Jerden kóterilgen jyly bumen janbyr tozannyng arasynda bylaugha salghanday el-sel terlep, baz rahatqa batyp túr eken janaghy dәu mәrmәr bas...

– Armysyn, Múqa! – dedi Asaghang ap-anyq qyp. Sonda baryp anghardyq: Múqaghaly Maqataevtyng qúlpytasynyng tura týbinde túr ekenbiz. Aghamyz algha ozyp, qúlyptas-eskertkishti qorshaghan temir sharbaqtyng týbine tize býkti. Biz de túrghan jerimizge shókelep otyra kettik.

– Múqa! – dedi óshinki ýn әr dybysyn nyqtap. – Múqa – sen kórdesin, men – jerdemin. Sen Úlysyn, men qúlynmyn. Kózing tirinde qadirindi bilmedik, ólgen song atyndy órege ildik. Kóp kórisip, jýzdespegen ek. Songhy jolyqqanymda qiyanat jasappyn. Keshir, Múqa! Qazaqtyng qara shapanynday keng edin, kesh! – dep betin sipady. Ornynan túryp, etegin qaqpastan taksiyge bettedi. Biz bolsaq esimiz auyp qalghan, shatqalaqtay basyp, sonynan sýmendep kelemiz.
Keyingi bir әredikte:

– As-agha, sol qiyanatynyz ne? – degenimzde, kózining alasymen bir qarady.

– Ómirden óterinen bir ay búryn bas jazugha ýsh som súrap edi. Bere almadym. Joq-tyn, – dep qysqa qayyrdy.

Eki myqtyny bir qyzyldyng qúny – ýsh somgha qaratyp qoyghan súm zaman, it qoghamymyz osy.»

Ekinshi oqigha da adam aitsa sengisiz. «Elarnanyn» diyrektory bolyp otyrghan kezim. 2002 jyldyng kóktemi boluy kerek. Kabiynetime júpyny kiyingen, biraq sóz mәnerinen ziyalylyqtyng lebi esip túrghan orta jastaghy bir kisi keldi. Ózining Resey qazaghy ekendigin, atamekenge jaqynda oralghandyghyn, júmys taba almay jýrgendigin aityp biraz otyrdy. Mamandyghy ekonomist. Joghary oqu ornynda sabaq bergen. Keterinde qinala-qinala qaryz aqsha súrady. Jolyna, tamaghyna. Berdim. Arada bes jyl ótken. Astananyng әuejayynan Almatygha attanayyn dep túrghanda qalta telefonym shyr ete qaldy.

– Arman Skabylovich, esinizde me, men bayaghy Resey qazaghymyn ghoy, men sizdi mindetti týrde kóruim kerek degeni... Dauysy tanys sekildi. Degenmen kim ekenin esime týsire almadym. Ekeumiz Almatyda kezdesetin boldyq. Kezdesuge keshigip bardym. Anadayda jymiyp túrghan kisini kórgende ghana esime týsti. Bayaghy tanys. Tek kiyim kiyisi ózgergen. Ensesi biyik sekildi. Amandasqan song otyra qalyp qaltasynan qoyyn dәpterin shygharyp, kýbirlep bir nәrseni eseptegen boldy da maghan aqsha úsyndy. «Búl ne?» degen saualyma: «Arman Skabylovich, men sizden kezinde qaryz alghanmyn. Eki-ýsh aidan song izdep barsam, qyzmetiniz auysyp ketipti. Telefon nómiriniz de... Sodan bes jyl boyy sizdi izdedim. Keshe ghana oida joqta «sotkanyzdyn» nómirin bireuden aldym. Senesiz be, bes jyl boyy osy qaryzdy oilap úiyqtay da almadym» degeni... Sondaghy qaryzy bes myng tenge. Aldymda jerding emes, basqa planetanyn, basqa órkeniyetting ókili túrghanday tilim baylanyp men qaldym. Qoyyn dәpterindegi tizimnen songhy familiyany syzyp tastap, ýstinen auyr jýk týskendey bolyp ol ketti. Bireuden qaryz súrarda, bireu qaryz súrasa da osy bir eki oqigha esime týsedi...

Arman Sqabyl

Facebook-tegi paraqshasynan