Jolaushymyz ishinde bir kemenin,

Sauap bolar kópting qamyn jegenin.

Biraq, mening miyma esh qonbaydy

«Bar kýnәni keshiredi!» – degenin.

 

Sadaqany kóp bergender kýnәni

Shayady dep aitushy da kinәli.

Key dýmshening jasaghany kózboyau,

Aytqan sózi ótirik bolyp shyghady.

 

Kedey aityp tauysady qay múnyn,

Qúrban shalsa, týgel júmsar ailyghyn.

Tanystaryn jinap alyp, as berip,

Baypatshalar kórsetedi baylyghyn.

 

Toyyndyrsang – kózindi sal ashtargha,

Qayyrym qyl hali mýshkil dostargha.

As berseng de, «kóp berdim» – dep sóz qylma,

Kýnәli dep aityp jatsa, jasqanba.

 

Ýstindegi kórpeng jetse basqa әren,

Keler kýnnen ýmitindi tos der em.

Juylmaydy kýnә degen aspenen,

Quylmaydy kiyim jәne aqshamen.

 

*     *     *

Teris kórgen isterin qate dese,

Jaqsylyqqa tek qana jetelese,

Baghyt berse shyndyq pen tura jolgha,

Kókiregin  birjola bitemese,

Aqyl menen kónilding núry bolghan,

Raqat qoy Allanyn  qúly bolghan.

 

Bir atadan taratyp adamzatty,

Jaratpa dep ýiretse jaman zatty,

Attatpasa adamdy ala jipten,

Jasatpasa adalgha aram zatty.

Aqyl menen kónilding núry bolghan,

Raqat qoy Allanyn  qúly bolghan.

 

Jaghynady kóp adam patshagha da,

Baghynady mýlik pen aqshagha da,

Naghyz pende Allagha bas iyedi,

Maghynany  imannan tapsa ghana.

Aqyl menen kónilding núry bolghan,

Raqat qoy Allanyn  qúly bolghan.

 

*     *     *

Eki kóz ben eki qoldyng arasyn

Ólshey bilseng – taba alasyng jarasym.

 

Eki jaq pen eki ayaqtyng arasyn

Ústay bilseng – abyroyly  bolasyn.

 

Eki erin men otyz tisting arasyn

Júmsay bilseng – halyq berer baghasyn.

 

Eki qoldyng qosyp kórseng arasyn,

«Áumiyn!» – degin.

Jaqsy bata alasyn.

 

*     *     *

 

Ang men qústy adamdargha azyq qyp,

Taudy jerge qaghyp qoyghan qazyq qyp,

Qúdiretting qayran qylghan qauymdy

Qasiyetin nege bizder az úqtyq?!

 

Maldyng jýnin, ang terisin kiyim qyp,

Sýtin iship, etin jedik, sýiindik.

Nege sonsha qyzyghamyz endeshe

Boqtyshaqqa nebәri bir tiyndyq.

 

Joghaltpaghan eshqashan da senimin,

Payghambardyn  zerttep kórshi ómirin.

Jaylamaghan tәkәpparlyq  kónilin,

Tandamaghan  júmystyn  da jenilin.

 

Alla bireu, payghambar shyn, ol ras,

Senbegen júrt jalghanda da jarymas.

Qúday bar dep shyn kónilden zar qylsan,

Tonyng tozyp, mingen atyng arymas.

 

 

*     *     *

 

Bajaylap, jiti qara jan-jaghyna,

Kir emes, siya júqsyn barmaghyna.

Qúlaq sal Ybyray, Ahmet sózderine:

«Allalap!» al kitapty qoldaryna.

 

Kitaptyng betin ashsang «Bisimilla!» – dep,

Jol bolyp, miyng tolyp, ising ónbek.

Ótetin dariyadan qústay úshyp,

Kózi ashyq bilimdi adam bәrin jenbek.

 

 

*    *    *

 

Ýlkenderdin  keybiri  dal qyp kópti,

Dәstýrimdi «kýni ótken qaldyq» – depti.

Jas kezinde ýlkensip jýretinder

Jasy kelmey qartayyp aljyp ketti.

 

Shaldyng kóbi sózinde pәtua joq,

Shygha kepti qúdayshyl, taqua bop.

Sahna bar – oilaytyn adamy joq,

Adamy bar – oinaytyn sahna joq.

 

Moldany da maqtasa ysylghan dep,

Momynmyn dep aitugha qysylghan kóp.

Músylman bar – kiretin meshiti joq,

Meshiti bar – kiretin músylman joq.

 

Qynyr shaldan ne payda jata berer,

Búl sózimdi shauqandar qata kórer.

Etti jeytin auyzdar kóbeyse de,

Az qalypty aqsaqal bata berer.

 

 

*     *     *

 

Qoy – jәnnattyng maly ekeni belgili,

Jylqy – elshining pyraghy, Hәm dýldýli.

Siyr sýtin qanyp ishken payghambar

Týie minip jýrgendigi belgili.

 

Tyndaghandar uәjime qosylar,

Dos kóbeyter sýiip jeytin asy bar.

Sýt pen airan, qymyz, shúbat, irimshik –

Músylmannyng adal asy osylar.

 

*    *    *

 

Berilgende kýdik penen kýmәngha,

Qayta-qayta ýnilemin Qúrangha.

Udan,

sudan,

qudan saqta,

o,Alla,

Sózden,

kózden,

bezden saqta,

o, Alla!

 

Ordan,

tordan,

sordan saqta,

o,Alla,

Ottan,

oqtan,

sottan saqta,

o, Alla!

Tangha qaray perishte kep oyatty:

«Saqtanyp jýr, – dedi ol, – jolgha shygharda».

*     *     *

 

«Qúlaghyna shalynsyn, – dep, – Allanyn»,–

Keyde sózin sóileymiz biz jalghannyn.

Perishtening qúlaghyna estilse,

Aldaghy isting Alla biler qalghanyn.

 

«Kózi týzu bolsyn deymiz Allanyn!»

Búl sózding de sezinbeymiz salmaghyn.

Týzu iske Alla tura qaraydy,

Týsindirip jatpasaq ta ar jaghyn.

 

Eski aigha da esirke dep jatamyz,

Jana aigha da jarylqa dep jatamyz.

Esirkeytin, jarylqaytyn bir Alla,

Býgingi kýn týzetetin qatamyz.

 

Anyq-qanyq aitylghan jay Qúranda:

Adassang da qaranghyda, túmanda,

Tazalaytyn,

Ósiretin bir Alla!

Jazalaytyn,

Keshiretin bir Alla!

 

 

*     *     *

 

Mekke menen  Mәdinagha jol salghan,

Sahabalar, muhadjirlar, ansarlar.

Sheyit bolyp din  islam jolynda,

Alla bir dep  jaHangha olar jar salghan.

 

Jatqa bilip, dәriptegen Qúrandy,

Is jasaghan músylmangha únamdy.

Ábubәkir, Omar, Ospan jәne Áliy

Haq jolynda bolghan qúldar shydamdy.

 

Miyndaghy qyrtysyndy jaza alar,

Haziretter, imamdar men qojalar

Ayattar men sýrelerge sýienip,

Nasihatpen ishting dertin tazalar.

 

Qúl Qojahmet ótken ómir synaghyn,

Tapqan aqyr minәjattan múradyn.

Alla  degen az bolmaghan aqyndar,

Al, әleumet, solargha bir dúgha qyl!

 

*     *     *

 

Adam bolsang parasatty, bayypty,

Alla joly adaldargha layyqty.

Arghy betke ótkel tappay qinalsa,

Jaratushy jiberedi qayyqty.

 

Algha bastap qanaghatshyl qauymyn,

Úsynghanda kóligi men sauynyn,

Qara jerding ketse beti jarylyp,

Ámirimen jiberedi  jauynyn.

 

Adal dos pa, ghashyq jar ma ansaghan,

Jaryq sham ba kóshelerde samsaghan.

Týiir dәn be, tilim nan ba, susyn ba,

Bәrin, bәrin jiberedi ol saghan.

 

Jaratqanda on segiz myng ghalamdy,

Barlyghynan artyq qylghan adamdy.

Moyynyndy kezek búryp, sәlem qyl,

Shaytan biylep ketpeui ýshin sanandy.

 

*     *     *

 

Ata-babam jaralghannan músylman,

Baqyt qúsyn qoldarynan úshyrghan.

Dúgha jasap, bet sipaymyn әlbette,

Ótken kezde mazarlardyng túsynan.

 

Amal joqtan ótken kýnge kinә arttyq,

Tausylmaytyn  uәdeni  úzarttyq.

Kim biledi, qashan, qayda, qay jerde

Sol senimdi qalay, qaytip joghalttyq?!

 

Adamzattyng atasy dep maymyldy,

Bosqa ótkizgen Alla bergen ai, kýndi,

Aq-qarany ajyrata almaghan

Áli kýnge әspetteymiz Darvindi.

 

Qúday joq dep tәrik qylghan senimdi,

Qúdaysyzgha qaryq qylghan elimdi,

Qolyn sozghan eskertkishin pút qylyp,

Áli kýnge dәripteymiz Lenindi.

 

Albasty men Ibiliske qúrmetti

Kórsetkender eldi de әbden indetti.

Minin aitpay, qalay ghana jýremiz

Qyryn qarap, qap-qara qyp bir betti.

 

Qúdaysyzdar jaylap alghan jer-kókti,

Qashan bolsyn elge tendik bermepti.

Qalay juyp tazartamyn, bilmeymin,

Ún jaqsa da agharmaytyn sol betti.

 

*     *     *

 Beldi budyn, maqsat qudyn, kóksedin,

Jidyn-terdin, kýidin, týidin, ekshedin,

Jetpey qalghan oiyng emes tek senin!

 

Qúrmet kórdin, basty mújyp, jambas jep,

Bata da aldyng esh jamandyq bolmas dep.

Ótken kýnning orny tolyq tolmas tek.

 

Túnyq sudan, kәusar, zәmzәm, shәrbattan,

Kezing bolghan shóling qanyp, dәm tatqan.

Tirligine bolmas, biraq, ol maqtan.

 

Oylap qara, qanday eding sen keshe,

Týnde úiqyn, kýndiz kýlking kelmese,

Jýreginde auyr múng bar endeshe.

 

Búl fәniyde basylsa da jeligin,

Qansha qyzyq bolsa-daghy ómirin,

Keleshekke jeteleydi senimin.

 

*     *     *

 

Aytar syry mәlim bolghan hatynan,

Adamdar bar at ýrketin atynan,

Jamandar bar jalmauyzday jabysyp,

Ayyrylmaytyn úsaq-týiek zatynan.

 

Es kirmese estiyar bop jýrgenshe,

Seskenbese mýlde tamúq otynan,

Ótirikke әbden eti ýirense,

Óte alar ma qiyametting sotynan?!

 

*     *     *

 

Úiqy qashty, basty kelip albasty,

Kýdik-kýmәn jaghama kep jarmasty.

Búl jalghanda kóp kerek pe adamgha,

Saqtau ýshin, aqtau ýshin bir basty.

 

Jastyq dәuren qúiryghynday týlkinin

Bir-aq sәtte kóterilgen kirpigin,

Kóz aldynnan jay otynday jalt etip,

Joq bolmay ma talynday bop shyrpynyn.

 

Ótken ómir qyzyp jatqan qyrmanday,

Qyzyq bitpey mәngi-baqy túrghanday.

Baghalap ta ýlgermeysing sen ony,

Qas-qaghym sәt – kózindi ashyp-júmghanday.

 

*     *     *

 

Osy nege qúmarmyz biz egeske,

Bas qoy deymiz saqtau ýshin el este.

Alma-kezek almaspasa tirshilik,

Shygha alatyn adam bar ma beleske.

Aydyng sony aidyng basy emes pe,

Aydyng basy aidyng sony emes pe?!

 

Jaqsy-jaman, adal-aram arbasar,

Dosyng kóp pe jan syryndy dәl basar.

Joldyng úshy short qiylmas, sau bolsan,

Joldyng basy jol shetine jalghasar.

Tyghyryqqa tireldim dep túrghanda,

Jol sheginen  sony  soqpaq algha asar.

 

Adamnyng da basy menen ayaghy

Bir denege qyzmet qylsa jarady.

Olay bolsa, bas bolghandy bos maqtap,

Kónilindi kóterme qúr joghary.

Bas shalqayyp, ayaq jatsa enkeyip,

Qatar jýrer obaly men sauaby.

 

 

*     *     *

 

Qúdyq qazyp, ýy salyp, dәn ekken de,

Keudesinde jandary bólek pende.

Aldan tosyp túratyn jaqsylyghy

Dayar bola bermeydi dәmetkenge.

 

Bitse múryn sorayyp kóz qasyna,

Múrny barda sinbirgen az ba, sirә?!

Bolmay qoymas deytúghyn jamandyq ta

Saqtana alsan, jolamas óz basyna.

 

Qoldan kelse, basatyn qonyshynan,

Jalghasatyn nemese jeng úshynan,

«Astym-tastym, baylyqty shashtym» – dese,

Qútyla almas, bәribir, boryshynan.

 

Mal men dәulet, baq taysa, qúralmaghan,

Jaqsylyq pen kenshilik bir Alladan.

Qúdaygha da keledi kinә artqysy

Tau basyna talpynyp shygha almaghan.

 

 

*    *    *

 

Kedey jýr baghym jansa bay bolam dep,

Baylar jýr Qúdaygha da say bolam dep,

Túqym joq, túqym bolsa, kýtimi joq,

Jer ýshin jagha jyrtar baybalam kóp.

 

Shamasy az bolsa da egin seppek,

Qazaqty kim aitady erinshek dep?!

Qaltada  aqshasy bar, basqasy bar,

Jerindi  iygermey me kelimsek kep.

 

Qara jer qazyna ghoy bagha jetpes,

Jer ýshin tókken tering tekke ketpes.

Sol jerdi tu-talaqay qylghandargha

Qansha aiqay salsan-daghy, sózing ótpes.

 

Mening de basylmaytyn bar-au shólim,

Dalamnyng úlymyn dep sanaushy edim.

Saudager biday satqan tolyp jatyr,

Alqaptyng kim júlady aram shóbin?!

 

Jayqalghan gýlderi de, ormany da,

Jemis pen jusany da, qanbaghy da,

Jas kýnnen kózge jyly úshyraytyn

Jer – bizge babamyzdan qalghan múra.

 

Ómirding qújynaghan iyleuindey,

Tirlikting sheshe almaysyng kýrmeuin key.

Qaraghym!

Qara jerdi jamandama,

Qadirin týsinbeysing kórge kirmey...

Abai.kz