Senbi, 23 Qarasha 2024
Aqmyltyq 5198 13 pikir 15 Qyrkýiek, 2017 saghat 10:21

Múrat Áuez. Túqymym týrik

Suret Azattyq radiosynyng saytynan alyndy

Latyn әlipbiyine kóshu halqymyzdyng talay jyldardan bergi ansaghan armany ghana emes, zamannyng ózi tudyryp otyrghan qajettilik ekendigi sózsiz. Sondyqtan da jana әlipby mәselesining Parlament otyrysynda talqylanyp, onyng birynghay standarttaryn qalyptastyrugha degen úmtylys barsha qazaqtyng ruhany janghyrugha degen senimin arttyryp, erekshe serpilis tughyzyp otyr. El bolashaghynyng ózegi bolyp sanalatyn osy әlipby mәselesin shesherde maqsat-mýdde de,  baghyt-baghdar da  barynsha aiqyn boluy tiyis dep esepteymin.

Kirillisa otarshyl sayasattyng basty qúraldarynyng biri bolghandyghyn uaqyttyng ózi әldeqashan dәleldep qoyghan. Kenestik dәuirde tili de, dini de, dili de, tipti tini de bir tuysqan halyqtardyng әlipbiyining arasyna jik qoyylyp, bir-birining jazuyn tipti týsinbeytin jaghdaygha jetkizdi. Ortaq tarihymyzdaghy osy aqtandaqty úmytpauymyz jәne onyng qaytalanuyna eshqashan jol bermeuimiz kerek.

Biz býgingi tanda latyn әlipbiyining ózindik ýlgilerin qalyptastyrghan ózbek, azerbayjan bauyrlarymyzdyng tәjiriybelerimen, Týrkiya әlipbiyimen múqiyat tanysyp, osy elderding lingvist ghalymdarynyng basyn biriktirip, barsha týrki tildes halyqtaryna ortaq bolatyn әlipby standartyn jasaugha tiyispiz.

«Yntymaq jýrgen jerde, yrys birge jýredi» deydi halqymyz. Týbi bir dybystardy bir әrippen belgileu arqyly tuysqan halyqtardy týsinistikke bastap, tarihiy-sayasi, mәdeny saralauda ortaq mýddege qyzmet etuge jol asha alamyz. Mine, jana әlipbiyge kóshudegi basty maqsat ta, mýdde de osy boluy kerek. Búl asa ýlken qarajatty qajet etetin sharua emes, tek ynta men yjdaghattylyq, uaqyt pen tózim kerek.

Latyn әlipbiyine kóshuding basqa da artyqshylyqtary tolyp jatyr. Qarqyndy damyp kele jatqan jana tehnologiyalar men ghalamtor jýiesi de osy latyn әlipbiyine negizdelgen. Jer sharynyng týkpir-týkpirindegi qandastarymyzdyng da atamekende bolyp jatqan jaghdaylarmen der kezinde tanysyp, el taghdyryna birige aralasyp, bite qaynasuyna da tikeley dәneker bolatyn birden bir qúral –  osy latyn әlipbiyi.

Tól әlipby ýlgisine kóshu elimizdegi basqa últtar men úlystar arasynda basqasha jansaq pikir tudyrmauy tiyis, búl tek tәuelsizdigimizdi túghyrlap, tarihy әdilettilikke aparar jol dep qabyldanady dep senemin.

 

Abai.kz

13 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1469
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3245
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5406