Qarlygha Aysanqyzy. Júrty izdeytin jurnalister
«Jas Alashta» jýrgeninde-aq talaylardyng jýikesine shy jýgirtken Qasym Amanjol «Shynnyng jýzinde» biraz adamgha shyndyqty aitqyzugha talaptanghan edi. Súhbat berushini ótkir súraqtarymen ýnemi tyghyryqqa tireytin. «Qazaqstan» Últtyq arnasynan ketken son, 31-arnada «Pikir alany» syndy tartysty jasady. Osy baghdarlamadan keyin júrttyng Amanjoldyng Qasymynan kóz jazyp qalghany ras. Sizdi saghynghan kórermen bar dep Qasymnyng telefonyn qonyraulattyq. «Kórermen kózinen tasa bolghanymmen, jurnalistikadan ketkenim joq. Sayasy jurnalistikamen ainalysyp jýrmin. Stan.kz saytynda súhbattarym shyghyp, birqatar tәuelsiz internet sayttarda qyzmet etudemin», - deydi ol. Al efirge shyqpauynyng sebebin, telearnalarda ózi qalaghanday shyndyqty aitar jobalardyng joqtyng qasy ekendigimen týsindiredi.
Últtyq arnada «Mezgil» atty aptalyq sayasy saraptamany jýrgizgen, júrt ózindik kózqarasy, aitary bar jurnaliske balaytyn Bolat Mýrsәlim de «typ-tynysh». Ara-túra 31-arnanyng janalyqtarynda arnayy sujetterimen kórinip qalatyny bolmasa, júrttyng izdeytinindey-aq bar. Izdemegende she? 31-arna elimizding kóp aimaqtaryna taramaydy ghoy. Ol qazir «Informburo» janalyqtar qyzmetinde jetekshi. Ózin efirden kórgisi keletinderge: «Eger qoghamdyq sipatta oy aitatyn telearna tuyp jatsa, habar jýrgizuim mýmkin», - deydi.
«Jas Alashta» jýrgeninde-aq talaylardyng jýikesine shy jýgirtken Qasym Amanjol «Shynnyng jýzinde» biraz adamgha shyndyqty aitqyzugha talaptanghan edi. Súhbat berushini ótkir súraqtarymen ýnemi tyghyryqqa tireytin. «Qazaqstan» Últtyq arnasynan ketken son, 31-arnada «Pikir alany» syndy tartysty jasady. Osy baghdarlamadan keyin júrttyng Amanjoldyng Qasymynan kóz jazyp qalghany ras. Sizdi saghynghan kórermen bar dep Qasymnyng telefonyn qonyraulattyq. «Kórermen kózinen tasa bolghanymmen, jurnalistikadan ketkenim joq. Sayasy jurnalistikamen ainalysyp jýrmin. Stan.kz saytynda súhbattarym shyghyp, birqatar tәuelsiz internet sayttarda qyzmet etudemin», - deydi ol. Al efirge shyqpauynyng sebebin, telearnalarda ózi qalaghanday shyndyqty aitar jobalardyng joqtyng qasy ekendigimen týsindiredi.
Últtyq arnada «Mezgil» atty aptalyq sayasy saraptamany jýrgizgen, júrt ózindik kózqarasy, aitary bar jurnaliske balaytyn Bolat Mýrsәlim de «typ-tynysh». Ara-túra 31-arnanyng janalyqtarynda arnayy sujetterimen kórinip qalatyny bolmasa, júrttyng izdeytinindey-aq bar. Izdemegende she? 31-arna elimizding kóp aimaqtaryna taramaydy ghoy. Ol qazir «Informburo» janalyqtar qyzmetinde jetekshi. Ózin efirden kórgisi keletinderge: «Eger qoghamdyq sipatta oy aitatyn telearna tuyp jatsa, habar jýrgizuim mýmkin», - deydi.
Bolat, Qasymdarmen birge qyzmet etip, Kýltóbening basynda kýnde jiyn jasaytyn «Kýltóbenin» jýrgizushisi Rahat Mamyrbek qayda? Ol - «Almaty» telearnasyndaghy «Tarih tarazysy», «Men ómirdi sýiemin», «Ázil-mәzir», «Kәsip kózi» syndy biraz baghdarlamanyng produseri. Ári mulitfilimderdi de efirge shygharady.
«Múnymen qosa «Pikirler piramidasyn» jýrgizemin. Qazir ózindik pikiri bar jurnalisterdi publikalyq jerlerge kóp jolata bermeydi. Respublikalyq dengeyde habar taratatyn arnada jýrmeuimning sebebi - osy», - deydi Rahat.
Ár júmada qoghamdaghy keleli mәseleni tarqatyp, «Ómirding ózi - tarazy» degendi jii aitatyn Rinat Kertaevtyng «Tarazydan» ketip, «Jeti kýndi» jýrgizuine kóp adamnyng kózi de, kónili de ýirenbegen-au, sirә!
«Arna basshylyghy ótinish jasaghan song Astanagha auystym. Belgili bir jobany bastap, ayaghynan túrghyzghan song basqa baghdarlamagha auysu kez kelgen kәsiby mamannyng mindeti dep oilaymyn. «Jeti kýndi» de halyqqa jaqyndatugha tyrysyp jatyrmyz», - deydi ol.
«Jas Alashta» biraz sheneunikting sayasy «súlbasyn» jasap, «Sayasy portretter» atty seriyaly maqalalarymen tanylghan, «Jas Qazaq» basylymynda «Júmbaq ólim» aidarymen zertteu maqalalar jazghan Janarbek Áshimjannyng songhy kezde qalamy suyp qalghan tәrizdi. Onyng «Qazaq әdebiyeti» gazeti men «Júldyz», «Syn», «Prostor» jurnaldarynyng basyn qosqan «Qalamger-Media» ortalyghynda basshy bolghanyna da biraz boldy. Sizdi súraghan oqyrman bar dep habarlasqanymyzda aghamyz:
«Jazbay ketti deytindey eshkim mening shygharmashylyq sheberhanama kirip - shyqqan joq qoy», - dep shamdanyp qaldy әuelde. Artynsha: «Ara-túra basylymdargha súhbat berip, shaghyn-shaghyn oilarymdy jazghanym bolmasa, ýlken taqyryptargha barmay ketkenim ras. Búrynghyday zertteu maqalalar jazugha úiymdastyrushylyq, әkimshilik júmystarmen jýrgendikten qolym tie bermeydi. Jazu ýshin bap kerek. Izdenu de qajet. Áytpese, jazba dep qalamymdy eshkim tartyp alghan joq», - degendi aitty.
Júldyz Ábdildany izdeytin oqyrman az emes býginde. «Júldyz qayda jýr?» - degen saualdy tek oqyrman ghana emes, jurnalister de jii qoyady. «Jas Alashqa» jazghandarynan: «Osy qyz qalam siltegende qalay qoryqpaydy eken?» - dep júrt tandanatyn da. Eki jylgha juyq «Alqa» qoghamdyq-sayasy jurnalyn shygharghan ol býginde jurnalistikadan tysqary jýr. «Ólke» baspasynda redaktor bolyp qyzmet etedi. Jurnalistikadan ketkenin jurnalistik jýgiristen qajyghandyghymen týsindiredi.
Oqyrmany izdegen jurnalister qazir osynday qyzmetterde. Bizding mindet kimning qayda jýrgenin jetkizu. Jәne halyq ýnemi izdeytin, saghynyp jýrgen jurnalister búlar ghana emes. Ghalym Dosken, Sәken Sybanbaylardy tizsek, tizim ary qaray jalghasa beredi.
Osyndayda Sherhan Múrtazanyng bir sózi oigha oralady. «Jurnalist jýk kótergen atan siyaqty. Arqalaghany - altyn, jegeni - jantaq», - degen. Jurnalistik júmystyng qiyndyghy men auyrtpalyghy bir kisige jýk bolarlyq. Qalam ústaghan song qoghamdaghy kelensizdikke, shyndyqqa kóz júmugha bolmaytyny taghy bar. Búl - oqyrmany izdegen birqatar jurnalisterding basyndaghy jaghday.
«Aq jelken» jurnaly, 30-31-better, №11, 2010.