Ózin monshagha shaqyrghan kәsipker qazaq, birer auyz әngime qozghaghany-aq sol eken, búrynnan Qazaqstan turaly azdy-kópti habary bar Beyjin sheneuinigi óz tilinde zulay jóneldi.
"Qazaqtar bizben kórshiles túratyn az ghana halyq, ghayyptan tayyp sonshama ýlken jer aumaghyna ie bolghan, biraqta olardyng osynshama jerge iyelik etuine eshqanday da moralidyq qúqy joq.
Búl әdiletsizdik! Búl jerde bir qatelik bar jәne ony týzetu kerek",-dep beyjindik sheneuinik ózeurey sóiledi.
"Nege? Qalaysha búlay sóileysiz? Olay emes! Sizdiki dúrys emes!"- dep, jauap qaytarghan boldy tandanghan ýrimshilik kәsipker qazaq.
"Mening sózimning qay jeri dúrys emes?" - dep masansy shalqaqtady, sәl qyzynqyraghan beyjindik. "Olardyng qanday qúqyghy bar, osynshama úlanghayyr jerdi iyemdenuge, egerde, shalqyghan baylyghy bar jerdi iygeru qoldarynan kelmese? Óz paydalaryna jarata almasa? Aspannan tusken osynshama baylyqty paydalana bilmese?
Olardyng tipti bolashaghy joq, sebebi, olar ózderinen ózderi úrlaydy, óz úrpaghynan úrlaydy, ózderining bolashaghyn úrlauda. Hayuanattar әleminde de olay istemeydi. Olar ózderining orasan bay elin tonap boldy. Jәne "az-múz" degendey, bizde qamsyz qalyp jatyrghan joqpyz.Búl qazaqtar tәuelsizdik alghan shiyrek ghasyrdan astam uaqyt ishinde qalypty, tәuelsiz jәne ekonomikalyq túrghydan ózin-ózi qamtamasyz etetin kýshti memleket. qúra almady. Olarda syrttan basqarugha tәueldilik bar. Erte me, kesh pe, biz osy basqarudyng tizginine ie bolarmyz. Búl prosess birtindep jýrip jatyr, qazirding ózinde kóptegen әrtýrli kenoryndar, kompaniyalar men jekelegen menshikter satylyp alynuda. Bizding menshigimizde, jalghan, ýshinshi taraptar arqyly alynghan dýniyeler bar. Biraq kórshi elge qaytpastay kiruding eng manyzdy kezeni, ondaghan, jýzdegen milliard dollargha qaryz berip, qaytarugha óte qiyn bolatyn kezde bastalady. Sodan keyin biz olardyng jerin úzaq merzimdi jaldau kezinde qysym jasaugha tyrysamyz, bolmasa satyp alamyz, kerek bolsa, qaytara almastay óse beretin qaryzdary ýshin ghana alatyn bolamyz.
Ol elde, әsirese olardyng lauazymdy adamdarynyng arasynda, әrqashan aqsha ýshin bizge kómektesudi qalaytyndar tabylady! Olar óz jerin qalay jәne qanshalyqty paydalanghysy keletinin bilmeydi. Olargha jer ne ýshin kerek? Bizderde әrdayym jerge múqtajdyq tuyndap túrady . Aqshagha olarda jýreginning qalaghanyn satyp alugha bolady. Sheneunikterimen kelissózder jýrgizu onay, olar baghasyna kelisse, óz anasyn bolsa da, satatyn týrleri bar! Qalaghanynyzdy eki ret týsindiruding qajeti joq. Úshqandy sol kýii qaghady! Jeti qat jer astyndaghy aqshanyng iyisin sezinedi! Bizde, qytaylyqtarda, qolymyzgha týsken nәrseni keri qaytaru әdeti joq. Búl bizding erejelerimizden emes. Keybir jaghdaylarda búl mәseleni mәjbýrlep sheshuge bolady, әsirese, olardyng ózderining úly elin qorghay alatyndyghyna kýmәndi ekenin aitpaghannyng ózinde. Olardyng armiyasy tek qarusyz adamdarmen ghana kýresui mýmkin.
Aytpaqshy, Reseyde búl prosester jýrip jatyr. Biz onda kóptegen jerlerdi jalgha aldyq. Olar naghyz ashyq auyzdar! Jerdi jaldaugha berdik dep oilaydy! Olar ony mәngilikke berdi! Olarda kóptegen artyq, qajetsiz jerler bar. Iya, sonday-aq reseylik sheneunikter óte aqyldy jәne әmbebap, olargha eki ret týsindiruding qajeti joq! Aqshany óte jaqsy kóredi! Bәrine de dayyn!"
Ýrimshiden men qúlazyghan kónil-kýide oraldym. Eger búl nәrseler jas beyjindikting auzynan shyqsa, onda múnday әngimeler Beyjinde jii talqylanatynyna kýmәn joq. Men tipti ainalamdaghy qytaylyqtargha basqasha kózqaraspen qaraudy bastadym.
Sodan beri birneshe jyldar ótti jәne búl mәsele bizding qoghamymyzda kýn sanap, ózekti mәselege ainaluda . Biylikting sayasy orasholaqtyghy men tiyimsizdigi, uaqytty joghaltuy men memleket qarjysyn esepsiz shashu arqasynda keremet mýmkindikterden aiyryluy barmaq tistetude. Eng soraqysy biylikti qaytken kýnde de uystan shygharmau maqsatynda "sugha ketken tal qarmaydynyn" kebin kiyip, Ata-babadan qalghan Qasiyetti Otan - Ana - jerimizding taghdyryn saudagha salghysy kelgeni! Sata ma, әlde jalgha bere me, búl tayaqtyng bir úshy, eng manyzdysy Elding tәuelsizdigi bәske tigilude. Búl songhy syzyq, ony attap ótu, Qazaqstan azamattarynyng tiline, diline qaramastan óz elderine mәngi qonaq boluynyng irgetasynyng qalanuy.

Úlarbek Dәleyúlynyng Feysbuktegi paraqshasynan alyndy

Abai.kz