Aralas neke nege qauipti?
Býgin Nur.kz-ten qazaq qyzy men orys jigitining aralas nekesi jayynda oqydym. Jalpy keyingi uaqytta ondaylar tym kóbeyip ketti ghoy. Qazaq qyzy kәriske túrmysqa shyghady, qazaq jigiti týrikting qyzyn alady jәne basqa. Ayta berse mysal kóp.
Aralas nekedegilerding aitary bir: "Últy manyzdy emes, sezim manyzdy" nemese "Onda túrghan ne bar?!" Ondaylardyng kóbisi aralas nekege qarsylardy, men siyaqtylardy zamannan qalyp qoyghan, ortaghasyrlyq týsiniktegi, tipti neandertali tiptes dep sanaydy. "Jana әlemning kelbetin qabyldamaytyn eskilikting sarqynshaghy" deydi. Áy, meyli.
"Endi aralas neke nege qauipti?" degen súraqqa keleyik. Jauabyn tarihtan qarau kerek. Patshalyq Resey qazaqty otarlaghan sәtte, týrli zombylyqty kórsetti. Orys mújyqtary qazaq jerinde qazaq qyzdaryn zorlyqpen aldy. Basqynshylyghyn jasady. Ol keyin de jalghasyn tapty. Mysaly "Aqbilek" romanyn esinizge týsirseniz, sonyng ózi jetkilikti. Ol sәtte qazaq qyzy óz erkimen ózge últtyng etegin ústamady. Zorlyqpen, qorlyqpen ústatty.
Odan keyin uaqyt óte kele aralas neke memleketting negizgi iydeologiyasynyng birine ainalyp shygha keldi. Mysaly KSRO-da internasional otbasylar nasihattaldy. Qazaq orystan alsa nemese kerisinshe. Búl tatulyq pen tabighy zandylyq retinde qaraldy. Biraq Mәsekeuding shynayy maqsaty az últtardy assimilyasiyalap joyyp jiberu edi. Nesi bar, aralas neke tamasha mýmkindik. Ol tipti tútastay últtardyng qanyn búzdy. Sayasat sol edi.
Al endi qazir she? Otarlyq ezgi de, KSRO iydeologiyasy da joq! Biraq aralas neke kóp. Nege? Demek elde últtyq iydeologiyalyq baghyt joq. Anau-mynau emes, últtyq! Ia, men týsinem. Barlyq adam birdey, barlyq adam ten. Demokratiyalyq qoghamda kimmen otbasyn qúram deseng de óz erkin. Biraq «әlem adamy», «mahabbat shyny» degendi shetke ysyra túryp, myna súraqtargha jauap bereyikshi: Qazaq qyzy(jigiti) oryspen ne kәrispen(jәne ózgeler) otbasyn qúrsa, odan tughan bala hristian bola ma, músylman bola ma? Meshitke baryp, bes uaqyt namaz oqy ma, әlde shirkeuge baryp, shoqyna ma? Abaydyng tilin artyq sanay ma, Pushkindi kóbirek sýie me? Petrdi úlyqtaydy ma, Abylaydy ardaqtay ma? Jauap beru óte qiyn. "Ákesi qay últ, bala da sol últ" deu qatelik. Óitkeni bәribir qan tazalyghy tolyq búzylady. Aralas nekede eki ghashyq bir-birin sýii mýmkin, biraq esi dúrys bolsa, bir-birining últyn sýimeydi. Qazaq jigit orys qyzyn alsa da, onyng janyn jaqsy kórgenimen, tarihyn dattaydy. Yaghny aralas nekede bәribir ishki qayshylyq bar. Ony moyyndamaytyny anyq, biraq ol fakt.
Sol sebepti beybit zamanda qan tazalyghyn laylamay, әr últtyng jigiti men qyzy ózara otasqany qayyrly.
Ashat Qasenghaliy
Facebook-tegi paraqshasynan
