Resey Federasiyasynyng Progress selosynyng túrghyny, 94 jastaghy әje Klavdiya Novikovany songhy saparyna attandyrghanda birneshe ghana adam jinalghan edi. Esesine orys әjeyding ólimi turaly Japoniya halqy týgeldey shulap, ortalyq televiziyasy arqyly «Yasobýro-sannyng orys әieli dýniyeden qaytty» dep habarlap, onyng ómiri turaly kóptegen maqalalar, kitaptar basylyp shyghyp, kino qoyylyp, teatrlar sahnasyna piessa da oinalyp jatty. Búl әiel Japoniya elinde mahabbat simvoly, sýiiktisi ýshin ózin pida etken naghyz mahabbat ýlgisi bolatyn. Ol 37 jyl birge ómir sýrgen kýieuin «Óz otanyna qayt, otbasyna, bala-shaghana bar»,-dep kóndirgen de Klavdiyanyng ózi edi.
Klavdiya men Yasabýro ekeui 1959 jyly tanysypty. Ekeui de Stalin zamanynyng qughyn-sýrginin basynan keshiripti. Klavdiya memlkettik mýlikti talan-taraj etti degen aiyppen 7 jylgha, Yasabýro Japon tynshysy degen aiyppen 10 jyl otyryp shyqqan kezi eken. Klavdiya soghystan búryn kýieuge shyghyp, balaly bolghan, biraq, ol sottalghan kezde kýieui: "Men isti bolghan әielmen túra almaymyn", - dep basqa otbasyn qúrghan eken. Al Yasobýro bolsa soghystan búryn әielimen birge Koreyada ómir sýrip túrdy. Úldy, qyzdy bolyp qalypty ómir sýrip jatqan kezinde 1945 jyly kýzde Kenester әskeri Koreyagha kirip barlyq japondyqtardy tynshy-shpion dep tútqyndap, jer audarypty. Osydan keyin ol óz otbasyn qayta kóre almaghan.
Týrmeden bosaghan Yasobýronyng atyn Japoniyagha qaytaratyn tizimge kirgizudi úmyt qaldyrghandyqtan búrynghy SSSR-de qaludan basqa amaly joq edi. Áyeli men balalary  soghys órtinde tiri qalmaghan bolar dep oilaghandyqtan onyng Japoniyagha qaytugha da sonsha kónil qoshy bolmapty.
Klavdiya: «Biz Bryanshin selosynda alghash tanysqan edik. Aziyalyq, aryq jigitting kózindegi múndy kórip alghashynda jýregim auyryp edi. Kir-kir kiyim kiyse de tamaq qasyghyn suretshilerding qyl qalamy tәrizdi úqyppen ústap, oinatyp otyrdy. Alghashynda buriad nemes qyrghyz bolar dep oilap edim, biraq japon azamaty bolyp shyqty. Yasobýro maghan «senimen birge boludy qalaymyn»,- dep ýnemi hat keltiretin. Biraq men qorqyp bas tartatynmyn. Al Yasobýro samuraylyq tózimdilikpen óz niyetinen esh qaytpady».
Olar 37 jyl birge ómir sýrdi. Bay bolmasa da berekeli, tatu-tәtti ómir sýrdi. Átten, olarda bala bolmady.
Yasobýronyng әieline til tiygizip, úrsyp-janjal shygharyp jatqanyn auyldastary birde bir ret kórmegen eken. «Mening Yasobýroma teng keletin erkekti eshqaydan da izdep taba almas edin. Araq ishpeytin, temeki tartpaytyn. Selodaghy barlyq әielder maghan qyzyghatyn»,-dep Klavdiya kýieuin maqtaytyn.
Qayta qúru bastalyp, suyq soghys ayaqtalghan kezde bir tanysy Progress selosynda ómir sýrip jatqan belgisiz japon erkegi turaly japondyq biznesmen dostaryna aitypty. Onyng japondyq әriptesteri jerlesterining qyzyqty ómirbayanyn estip, otbasy-tuystaryn izdestire bastaydy. Sonymen, aldymen Yasobýronyng aghasyn, sosyn әieli men balalaryn tabady.

Áyeli Hisako qayta túrmysqa shyqpay Yasobýrony 51 jyl kýtipti. Úly Koreyada qaytys bolghasyn, qyzymen birge Japoniyagha oralghan ol kýieuining óli-tirisin bilmese de alghan ýiin kýieuining atyna týsirip, bankte de kýieuining atyna esepshot ashqan eken.
Yasobýronyng aghasy onyng qyzymen birge Progress selosyna kelip, otanyna qaytudy qansha ótinse de, ol bas tartty. Biraq Klavdiya ózi kýieuin otanyna qaytarugha sheshim qabyldaydy.
Ol kýieuin Reseyde kóp jasay almaydy degendi biletin. Yasobýronyng beli auyryp, densaulyghy tómendegen bolatyn. Al Japoniyada qarttargha jaqsy qaraytyn sapaly emhanalar bar. Sonymen qatar onyng japon әieli ólerinen búryn kýieuin kórip, qúshaqtauy kerek.
Klavdiya Yasobýrogha shetel pasportyn jasatyp berip, saqtauda túrghan aqshalaryn dollargha aiyrbastap, aiyrylysu turaly ótinish beripti. Sebebi Reseyde otbasy bar bolsa6 Yasobýro :aponiyada zeynetaqygha shyghyp, mýlik iyemdene almaytyn edi.

«Hisako ekeuimiz de onyng zandy әielimiz. Yasobýro ekeuimiz baqytty ómir sýrip jatqan kezde Hisako kýieuin kýtip jýrdi. Sondyqtan ol da kýieuin kóretin qúqy bar. Men ony soghysqa ketip bara jatqanday shygharyp saldym. Án aityp, kýlip, maghan qanshalyqty qiyn ekendigin bildirgim kelmedi. Keshke ýige kire, tósekke súlap týsip oibaylap jyladym»,- deydi Klavdiya.
Otanyna oralghan Yasobýro oghan syilyqtar jiberip, әr sembi sayyn telefonmen sóilesip, Japoniyagha kelip ketuge shaqyratyn. Japoniyanyng ataqty jazushysy Klavdiya turaly kitap jazyp, kino shygharghandyqtan, Klavdiya Japoniyada әigili adamgha ainalghan edi.
Klavdiya 80 jasqa kelgende Japoniyagha ayaq basty. Ony japondyqtar últtyq batyrynday qúrmetpen qarsy aldy. Áuejayda ol sýiikti Yasobýosynyng әielimen alghash kezdesti.
Áyelder qúshaqtasyp jylady. Olar bir-birin óte jaqsy týsinip túrghandyqtan olargha audarmashynyng qajeti joq edi.
Japon әieli dýniyeden ótkennen keyin Yasobýro Reseyge qaytyp kelmek bolghanymen Klavdiya rúqsat etpedi. Klavdiya ózi dýniyeden ótkenshe eshkimnen esh nәrse súramay, jalghyz ómir sýrdi.
Klavdiya esh ókinishsiz dýniyeden ótti. Sýiikti jarym óz elinde baqytty ómir sýrip jatqandyqtan, maghan basqa eshtenening de qajeti joq edi depti..
Klavdiyanyng dýniyeden qaytqany turaly habar Japoniyagha jetken kezde Progress selosyna Kýn Shyghys elinen óte kóp hattar keldi. Olardyng biri Yasobýornyng haty edi. Yasobýro óz әielin әli tiri otyrghanday sezinip hat jazypty:
«Klavdiya, sýiiktim. Sening basqa әlemge qaytqanyng turaly habardy men estidim. Óte auyr. Men 96 jasqa tolghan 30 tamyz kýni saghan telefonmen habarlaspaq bolyp aldyra almadym. Reseyde senimen birge bolghan 40 jyl boyy sen meni ýnemi qoldap, kómek jasap keldin. Saghan sheksiz rahmetimdi aitamyn. Sening arqanda ghana men óz Otanyma qayta aldym. Men osynyna sheksiz razymyn. Ekeuimiz birge ólemiz dep aitatynbyz. Eger mýmkindik bolsa ózine jetip, keudeme qatty qúshaqtap basqym keledi. Tynysh úiyqtay ghoy, sýiikti Klavdiyam! Sening Yasobýron..»

Amantay Toyshybayúly

Abai.kz