Alash әskeri, Alashordanyng atty әsker polktary turaly derekter keyingi kezde ghana aityla bastady. Lev Gumiylev atyndaghy EÚU euraziyalyq zertteuler kafedrasynyn dosenti Tengesh Qalenova «JEBE» saytynda 2013 jyly 29 tamyzda jariyalanghan «ARGhY ATAM – ER TÝRIK, BIZ QAZAQ ELIMIZ!» atty maqalasynda: «HH ghasyr basyndaghy qos tónkeristi aumaly-tókpeli zamanda Qazaq elining úiytqysy búzylyp, әbden berekesi qashqan bolatyn. Ásirese, azamat soghysynyng súrapyl jyldarynda qazaq jerine kezek-kezek kelgen aq gvardiyashylar men qyzyldar әskerleri auyldardy jan-jaqtan tonap, әbden basynghany belgili. Osynday alasapyran uaqytta Álihan Bókeyhanov bastaghan Alash qayratkerleri qysqa uaqyttyng ishinde panasyz qazaq últyna qorghan bolatyn Alash polkyn qúrghan.  Qazaq ziyalylary aldymen ýsh adamnan túratyn Áskery kenes qúrghan.  Al 1918 jyldyng 25 mausymy – aq gvardiyashylar men aq kazaktar jәne bolishevikter әskerinen birneshe jaqtan qyspaqqa týsken qarusyz qazaq halqyn qorghau, eldegi túraqsyz sayasy jaghdaydy baqylaugha alu maqsatynda Alashorda ýkimeti sheshimimen Alash halyqtyq milisiyasy qúrylghan kýn. Sóitip Alash ziyalylary Resey bodandyghyn qabyldaghan kezden bastap aragha jýz jyldan astam uaqytty  salyp túnghysh ret Qazaq últtyq әskerin jasaqtaugha qol jetkizedi» - dep jazypty.

Sәbit Múqanov «Ómir mektebi» romanynda bylay deydi: «Jinalys biyikteu dónning qyrqa jotasynda ashyldy. Jotagha Alashorda adamdary jәne olargha tilektesterding birazy, - barlyghy eki jýzge tarta adam, - salt atqa minip, әskershe on-onnan sapqa túryp, komandirshe olardyng aldynda Dulatov oghash otyryp, «Arghy atam er týrik» dep atalatyn, Alashordanyng gimnin әndete qosylyp aityp bardy...».

Gýlnar apay Dulatova sol tústa Qostanayda Alashorda komisary bolghan Eldes Omarúlynyng zayyby Eliza turaly jәne Mirjaqyptyng ýzengiles serikterining biri, qazirgi Qostanay oblysynyng Qarabalyq ónirinde tuyp-ósken Ghabbas Núrymovtyng ýiinde bolghanyn  tebirene jazady. Ghabbas túnghysh ret Alash marshyn oryndaghan. Keyin Sovnarkomda jauapty qyzmet atqarghan, bilikti audarmashy bolghan ardager aghalardyng biri. G.Dulatova «Ómir ótkelderi» atty  kitabynda: «Torghayda tónkeris qyzu jýrip jatqan. Áli esimde, tәtemder  elge kelgende, ólen-jyr aghylatyn. Sonda   Ghabbas   Núrymov  bastap, qalghandary shyrqay qostap, myna ólendi aityp bara jatty: Ol «Arghy atam – er Týrik,  Biz – qazaq elimiz...» – degen joldardan bastalatyn. Mirjaqyptyn  qúday qosqan qosaghy Ghaynijamaldyng aituynsha, Ghabbas Núrymov sәndi kiyinetin, dombyra men mandolindi qúiqyljyta tartyp, әn salatyn», segiz qyrly, bir syrly  ónerpaz jigit bolghan degen derek keltiredi. Al Alash marshy atanghan búl әnning sózin jazghan Jýsipbek Aymauytov ekeni belgili.

       «Arghy atam - er Týrik,

       Biz qazaq elimiz.

       Samal tau, shalqar kól

       Saryarqa jerimiz.

       ...At minsek, jel bolyp,

       Suyldap shabamyz.

       Lap desek erlenip,

       Duyldap janamyz.

       ...Er týrik ejelden

       Oq tesken etimiz.

       Qaymyghyp esh jaudan

       Qaytpaghan betimiz » - dep keletin joryq jyry azattyq ansaghan el ensesin kótergeni de aqiqat.

Sәbit Múqanov «Kazahstanskaya pravda» gazetining 1937 jylghy 18 mausymda jaryq kórgen «Ob oshibkah pisatelya B.Maylina» degen maqalasynda: «Vse ety oshibky ne sluchayny. V №№ 20-22 alashordinskoy gazety «Jas azamat», izdavaemoy v Petropavlovske v 1918 g.,B.Maylin pomestil dva stihotvoreniya, gde on kak dovrovoles Alashskogo polka, sformirovannogo Elidesom Omarovym, prizyvaet kazahskui molodeji y vseh trudyashihsya podderjati zleyshego vraga kazahskogo naroda – Alashordu» - dep jazdy. Búl derekten anyq bayqaytynymyz, Qostanaydaghy Alash polkining qúramynda Bi-aghang da bolghan.

Qazaqtyng taqtaq aqyny Núrjan Naushabayúly 1918 jyly «Qazaq» gazetine «Alashordagha» degen ólenin bastyrtady.

«Birlik qylsan, Alashym,

Ilgeri qaray basasyn.

Qol ústasyp úmtylsan,

Qatar júrttan asasyn.

Ataghyng mәngi qaldyryp,

Jasasyn Alash, jasasyn!» - degen joldardan onyng búdan búryn jazylghan «Úiyqtama, oyan, Alashym!» jyrynyng jalghasyn tapqanyn angharamyz.

Bir ókinishtisi, Qostanayda qúrylghan Alash әskerining qúramynda taghy kimder boldy degen saualgha jauap tabylmay keledi. Bәlkim, múraghattardan keleshekte tabylyp qaluy. Alash әskeri sapynda bolghan azamattar el qorghany bolghany, tughan jeri men eli ýshin jan qiigha dayyn perzentter ekeni dau tughyzbaydy.

Surette (soldan ongha qaray): Ghaynijamal Dulatova, Gýlnar Dulatova, Mirjaqyp Dulatov, Ázen Aqberdina, Ghabbas Núrymov, Mariyam Núrym kelini, Túrghandar (soldan ongha qaray): Ahmetsafa Yusupov, Gýlshahra Yusupova, Islambek Aqberdiyn.

Orynbor, 1924 jyl. (Suret «Shyndyq shyraghy» kitabynan alynghan)

Aqylbek Shayahmet

Abai.kz