Memleketting qaltasy - tesik qalta. Onyng tesiginen qansha qarjy qay jaqqa qúiylyp jatqanyn baqylau qoghamnyng nazarynda boluy kerek. Ótkende KTK arnasynyng "Aptap" baghdarlamasy  Qazaqstandaghy eng qatang rejimdegi koloniya sanalatyn "Qara býrkit" týrmesine qatysty sujet kórsetti. Sol baghdarlamada әr bir jazasyn óteushining tamaghyna kýnine 5 myng tenge, yaghny aiyna 150 myng tenge júmsalatynyn aitty. Elimizdegi bostandyqta jýrgen, joghary bilimdi, qoghamgha paydaly azamattyng ózi manday terimen 150 myng tenge jalaqy almaytyn kezde kisi qanyn moyyna jýktegen adamgha osynsha qarjyny ysyrap etu absurd emes pe?

"Qara býrkit" koloniyasy - Qostanay oblysynyng Jetiqara audanynda ornalasqan. Múnda  ómir boyy bas bostandyghynan aiyrylghandar men asa auyr jazagha  kesilgen qylmyskerler  otyrady.  Qazir “Qara býrkitte” jazasyn ótep jatqan 128 adam bar. Olardyng ishinde asqan qatygezdikpen adam óltirgender, manyaktar men pedofilder bar.

Rustam Ibragimov

Mәselen, 2006 jyly sayasatker Altynbek Sәrsenbayúly men onyng eki kómekshisin óltirgen Rustam Ibragimov dәl osy jerde jazasyn ótep jatyr. Ol, sayasatkerding óliminen keyin ómir boyy bas bostandyghynan aiyrylghan bolatyn.

Vladislav Chelah

Sonymen qatar, 2012 jylghy  Arqankergen oqighasynyng bas keyipkeri Vladislav Chelah ta osy abaqtyda. Ol 2012 jyly 15 shekarashyny bir ózi óltirdi dep aiyptalghan. Sóitip, nebәri jiyrma jasynda temir tordyng ar jaghyndaghy ómirdi tandap, mәngilikke bas bostandyghynan aiyryldy. Alayda, “Jas qalpymdy saqtap qalu ýshin yogamen ainalysamyn” dep anasyna hat jazghanyna qaraghanda, Chelahtyng týrmedegi ahualy jaman emes siyaqty.

Ruslan Kýlikbaev

Sonday-aq, 9 tәrtip saqshysyn jer jastandyrghan Ruslan Kýlikbaev ta “Qara býrkittin” óz adamy. 2016 jyldyng shilde aiynda Almatyny dýr silkindirgen Kýlikbaev óz isine esh ókinbeytinin, qanday jaza qoldansa da sabyrmen kóteretinin aitqan.

Sonymen, qazaq qoghamynyng ýreyin úshyrghan asa iri oqighalardyng keyipkerleri otyrghan  “Qara býrkittin” jaghdayy qanday?

Múnda әr sottalghan adam kýn sayyn ystyq sorpa, jemis shyryny jәne aptasyna eki ret balyq jeydi eken. Búghan qosa, mәzirge kiyseli, shay, sýt, airan, may, shújyq, irimshik t.b kiredi.  Bylaysha aitqanda, bostandyqtaghy adamnyng dastarhanynan tabyla bermeytin nәrli taghamdar. Ondaghy jazasyn óteushiler: “ Bizdegi sottalghandar ashanada júmys isteydi, olardyng aituynsha, ýidegidey dayarlaymyz deydi. Baqylaushylar qúramy týski asta bolghan kezde, olardyng silekeyleri aghyp túrady. Qazir múnda tapsyrysqa әrtýrli azyq-týlikter әkeledi, tipti balmúzdaq ta alyp kelui mýmkin, - deydi.

Al, múnyng barlyghy siz ben bizding memleketke tólep jatqan salyghymyzdyng aqshasyna alynady. Yaghni, múndaghy bir adamgha kýnine 5 myng tenge aqsha júmasalady. Al, әr qylmyskerding jaghdayyn jasau ýshin aiyna 150 myng tenge ketedi eken. Ári qaray jyldyq qarjyny eseptey beriniz...

Jalpy, qazir elimiz boyynsha 86 týrme bar. Alayda, sol abaqtylardyn  ar jaghyndaghy ómirding shyn mәninde qanday ekenin bilmeymiz. Biraq, onda da milliondaghan qarjygha jasalghan arnayy viyp-kameralar bar ekeni jasyryn emes. Al, ol jerde kimder otyr? Sol otyrghandargha júmaq jaghdaydy jasap bergender kimder? Nege bizding biyliktegilerding qanisherlerge kelgende qoly ashyq? Týsiniksiz.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz