Búryn orystildi tarihy toptarda posttar jazyp jýrgenimde ol jerde biraz oqyrmandarym ol posttardy japatarmaghay talap alyp ketip jatatyn. Men ol toptarda qazaq tarihyndaghy kóptegen el bilmeytin derekterdi salyp taldap otyratynmyn.

Sony oqyp әlgi oqyrmandarym kәdimgidey әjeptәuir marqayyp, ruhtanyp qalatyn. Qazekenning asqaq tarihynan syr shertsek, sol jandaryna mayday jaghatyn edi. Sol kezde birshama dostar taptym. 

Keyin men tolyq qazaq tiline kóship, bergi betke auyp ketkesin, olar mening qazaqshamdy týsininkiremey kómeskilenip qala berdi. Olardyng jandary qazaq bolghanymen tilderi bóten bolghasyn olargha ras qiyn eken, sony týsindim, til degen ýlken ruhany shekara eken. Jalpy, ony da týsindim. 

Bizding orystildi qandastarymyz qazir óte qiyn jaghdayda qalyp otyr. Ony búlardyng birazy pandanyp moyyndaghysy kelmeydi, biraq sanalylary búny týsindi. Ózderining ya orys, ya qazaq emes ekendigin olardyng kóbi ishtey biledi jәne onyng ýstine biz de "til", "til" dep talapty kýsheytip tópelep әketip baramyz. Songhy kezde aramyz qatty ashylyp ketti. Bizding eki týrli halyq ekenimiz aiday anyq bola bastady. Men tipti osy әleumettik jelide eki jaqtan jauyqqan qatty sózder oqimyn. 

Meninshe, osy jerde memleketimizding dingegi - qazaqtildi qazaqtar qatty oilanuy kerek. Olardyng aldynda "biz osy ózgetildi bauyrlarymyzgha qol sozyp, olardy bauyrgha basamyz ba, әlde keudesinen iyterip keri quamyz ba?" degen tandau túr jәne búl tandaudyng taghdyryn "kamera ústaghan til janashyrlary" emes qazaqtyng ózi sheshkenin qalar edim. 

Búl mәselege strategiyalyq túrghydan qarasaq, ainalamyz tolghan dúshpan, qytay - orysy sayda, arapqa eltigender de óz ishimizde yrghyn, basqa da iydeyalyq adasqan qazaq kóp. Endi osylardyng sapyna taghy da bir jau legin qosamyz ba, osy qalay bolady?

Bayaghyda amerikandyq qaranәsildi halyqtyng úly oishyly aghartushysy Buker Ty Vashington óz qara halqyn aghartamyn dep jýrip shashy agharyp bylay degen eken "shirkin, bizding qara halyqqa aq týsti bauyrlar kómek qolyn sozsa búl qanday iygilik bolar edi, aqnәsildilerding aldynda bizge qarasty tek eki ghana tandau túr, onyng biri - aq bilekting bizge jәrdemshi bop sozyluy nemese bizdi keri qúzgha iytermeleui" degen eken. Amerikandyqtar úly halyq qoy, olar óz qatelerin týsinip aqyr ayaghy qarataban afroamerikandyqty bauyryna basu ýshin kóp is tyndyrdy, tyndyryp ta keledi, olardan preziydent te qoydy. Búlar týbi osy betterimen bir halyq bolady, oghan kýmәnim joq. 

Al bizding qazekeng ózgetildi bauyrynyng taghdyryn osylay parasatyna salyp sheshe ala ma eken, búnyng aqyry qalay bolady, biz týbi eki jarty bir býtin bir halyq bop qalyptasa alamyz ba, analardan biz týbi tolyqqandy qazaq jasay alamyz ba әlde bizding aghayyndar jýikesi syr berip kýnderding kýninde "orysyna ket" dep tonq ete qalyp óre týregele me? Búnday shalt qimyldyng arty eshqanday jaqsylyqpen ayaqtalmaytyny da belgili. 

Taghy bir qosarym, Jazira arap elderinde, araptar islamnyng shigha tarmaghyn ústanatyn sheyit araptardy ózderining dini, iydeologiyalyq, últtyq, mәdeny salalaryndaghy jauapty oryndargha, kýlli araptyng taghdyryn sheshetin jauapty isterge jolatpaydy eken, búl araptar, anau qany arap bolghanymen senimi bólek bauyrlaryna ishtey senbeytin bolar.... 

Sizderge qaydam, al maghan araptyng osy mysaly únaydy. Bauyrdyng aty bauyrmen, biraq orystildi qandastarymyzgha últtyq mәselelerge qatysty salalardy amanattap, jalpy qazaq taghdyryn ústatugha bolmaydy, men de senbeymin.

Oljas Ábilding Facbook-tegi paraqshasynan

Abai.kz