Seysenbi, 23 Sәuir 2024
Masqara! 10108 22 pikir 16 Qazan, 2018 saghat 11:02

Jana әkim Narynqoldyng atyn "Oktyabri" dep ózgertpek pe?

Narynqol enshi alyp, qaytadan audan ortalyghy bolghanda quanbaghan qazaq qalmady. Berdibek pen Múqaghaliday alyptardyng kindigi kesilgen qasiyetti ólkening qayta gýldenerine senim bekip, "aqsarybas" aitystyq. Artynsha el arasynda jana audangha barghan jana әkim Jolan Omarovtyng iskerligi jayly týrli anyz әngimeler tarap kózimizden jas yrshyp ketti. Shekaranyng ótindegi tughan auylymyzdyng túla boyyna qan jýgirip, elding jaghdayy jaqsarar, ruhy asqaqtar dep kýttik. Biraq, songhy kezderi Narynqolda bolghan ýsh oqigha ystyq kónilge su sepkendey әser etti.

Qyzylshekara auylynda ótken jiyn

Birinshi oqigha

Qazan aiynyng ýshi kýni Rayymbek audanynyng әkimi Jolan Omarovtyng tikeley qatysuymen Sýmbe auyldyq okrugine qarasty Qyzylshekara auylyndaghy K.Bayshyghanúly atyndaghy orta mektebining mәjilis zalynda alqaly jiyn ótipti.

Jiynnyng maqsaty kelmeske ketken Kenestik ókimetting "jәdigerindey" bolghan Qyzylshekara atauyn ózgertu eken. Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining 2014 jylghy 24 aqpandaghy «Ákimshilik-aumaqtyq birlikterge, eldi mekenderding qúramdas bólikterine atau beru, olardy qayta atau, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn naqtylau men ózgertu kezinde tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskeru qaghidalaryn bekitu turaly» № 138 qaulysynyng 8-tarmaghynyn, 1), 2)-tarmaqshalaryna sәikes Qyzylshekara auylynyng atauyn ózgertuge birauyzdan sheshim shyghyp, auyl atauyn ózgertuge baylanysty qoldanystaghy zannamagha sәikes tiyisti qújattar rәsimdelip, oblystyq onomastikalyq komissiyasyna joldanatyn bolypty.

Audan әkimi Jolan Omarovtyng Facebook-tegi paraqshasynda jariyalanghan aqparat

Eng masqarasy sol jiyn qortyndysynda Qyzylshekara auylynyng atauyn «Ýlgili» auyly dep ataugha sheshim shyqqan.  

Ras. Endi azdap tariyhqa ýniluge tura keledi. Qyzyl kommunister alghash osy ónirge újymshar qúra bastaghan tústa qazirgi Sýmbe auyldyq okurgining manynda shaghyn-shaghyn tórt kolhoz bolghan. Olar: "Ýlgili", "Yntymaq", "Bolisheviyk", "Qyzylshekara" dep atalghan. Sol "Qyzylshekaradan" qashyp, kózge kenestik kezenning sýielindey bolghan "Ýlgili" atauyna jarmasu tәuelsiz elding azamattarynyng isi me?

"Qyzylshekaranyn" atauyn "Ýlgili" etu, Narynqoldyng atyn "Oktyabri" dep (kenestik kezende Narynqolda "Oktyabri" újymshary qúrylghan) ózgertkenmen birdey.

Jolan Omarov basqaratyn audannyng azamattary búl auylgha "Ýlgiliden" ózge jóni týzu bir at tappay qalghan ba? Endeshe, osy auyldyng tumasy retinde óz tarapymyzdan jer jaghdayyna hәm túlghalargha baylanystyryp, birneshe úsynys aitayyq.

Birinshi núsqa. "Qyzylshekarany" búrynghy atalarymyz - "Oybәselke" dep ataghan. "Oybәselkesi" - "oy posyolok" degennen shyqsa kerek.

Áriyne, búl ataudyng da halyqtyng qoldauy ekitalay. Biraq, "Ýlgiliden" dúrys at.

Ekinshi núsqa. Qyzylshekaragha "Jabyr" dep tarihy at qoygha bolady. Auyl Jabyrdyng jalpaq jotasynyng eteginde túr. Qaynardan bastalyp, Sýmbedegi Ýisintaugha baryp túiyqtalatyn qyrqalar tizbegin san ghasyrdan beri Jabyr dep kelemiz. Labasydan bastalyp, Órge shyghyp, Ilege ainalatyn Tekes ózenining atauyn Tekes auyly ghana (Tekesting tarihy aty - Sarybel) menshiktep túrghanda, jalpy jotanyng atyn nege Qyzylshekaragha bermeske? Birinshiden, Jabyrda túrghany ras. Ekinshiden, Jabyr jotasynyng eng biyik jeri - Ómeke. Ómeke degen Qyzylshekaranyng qaq tórinde túr.

Ýshinshi núsqa - Esikart. Mahmút Qashqary syzghan kartadan qazir el Esekartqan dep ataytyn asudy "Iskart" dep kórsetken. "Isk" - qasiyetti, "art" -asu degen sóz. Sol tarihty qayta janghyrtyp, Esikart auyly deuge әbden bolady.

Áriyne, jerding dәl tarihy aty qalpyna kelip jatsa, el de riza, biz de riza bolar edik. Oi-ashy, Qaramola, Zarauqa, Jayylma,Ómeke degen attyng bәri "Ýlgilini" on orap almay ma? Osynshama qúlaqqa jaghymdy tarihy núsqalar túrghanda kenesting qansyghyna qúmarta qalu aqyldy adamnyng qylyghy emes.

Endi túlgha ataularyna qatysty ýsh núsqa úsynsaq.

Birinshi núsqa - Kódek auyly. Qyzylshekarada aqyn Kódek Bayshyghanúly atyndaghy orta mektep bar. Áuezov, Jansýgirovterding tandayyn qaqtyrghan arqaly aqyndy úlyqtap, atyna auyl bersek, astymyzdaghy atymyzdy bireu súrap almas.

Ekinshi núsqa - Túrlyqoja auyly. Qazir Sarybastau auylynyng aty 1916 jylghy kóterilis qaharmany Úzaq batyrgha berilgen. Túrlyqoja da 1916-nyng qaharmany retinde qúrmetteuge layyq túlgha.

Ýshinshi núsqa - Júryn әulie auyly. Qyzylshekarada qasiyetimen anyzgha ainalghan әulie babamyzdyng atynda meshit bar. Osy auyl aumaghynda "Júryn say" degen tarihy jer de bar.

Qosh! Maghan salsa, Berdibek Soqpaqbaevting atyna bir-aq toqtar edim. Berdibektey qazaqtyng klassik jazushysy tuyp, enbek etken auylgha (múghalim bolghan) Bekenning atyn berip, әruaqty riza etsek, nesi sóket?

Mine, kórdinizder! Kenestik jýieden qalghan "Ýlgiliden" basqa myng san atau tabugha bolady.

Audan әkimdigining búl bilmestigin arghy-bergi tarihty biletin azamattar keshire almasy anyq. Erteng auyl "Ýlgili" atalyp ketse, naghyz masqara sonda bolatynyn eskertip, birinshi oqighany tәmamdadyq.

Ekinshi oqigha

Audan әkimdigining úiymdastyruymen osy jazda bәige ótti. Talay aqynnyng jyryna ainalghan Shәlkóde jaylauynyng jeri jyrtylyp, qanshama jer býlindi.

Qazaqtyng jerin osylay qorlaugha kimning dәti bardy? Biz sózdi kóbeytpey aitysker aqyn Aybek Erejepovting myna jyryn oqyrmangha úsyna salsaq deymiz. 

Kók maysa, kók kilemdi mәrtebeli,
Traktormen kýredi Shәlkódeni!
Nadan, qyrt - dep aitugha bolatynday,
Týren salghan jaylaugha әr tóreni.

Jetisudyng әkimi aljasty ghoy,
Jaylauyma- jaghama jarmasty ghoy.
Bay atynyng baqayy synbasyn dep,
Shәlkódemning shalghynyn shang basty ghoy!

Shalghyngha emes túlpardy shangha aidaghan,
Iyghyna bas emes shar baylaghan.
Babamyz kýrek salmay ketken jerdi,
Kýreu kerek,- dep sheshken qanday nadan!

Bas shúlghyp túra bermes aqyrghangha,
Búl kýni júrtty oilaghan batyr bar ma?
Qorlaugha emes qorghaugha naq tiyisti,
Narynqoldyq basshy da aqyl bar ma?

Ólendi oqyp otyryp, qanym basyma shapty. Atam qazaq atqa kók maysagha shappaushy ma edi? Endi eroziyagha úshyraghan búl jer qashan qalpyna keledi. Tikeni men aramshóbi qaptap, esh kәdege jaramay qalatyn osy jerding súrauyn kimnen alamyz?

Ýshinshi oqigha

Jurnalister kýni óte sala maghan audandyq "Hantәniri" gazetinen jurnalister habarlasty. Audan әkimi Jolan Omarov audannan shyqqan jurnalist-jazushylarmen kezdesu ótkizedi-mis. "Audan әkimi shaqyrdy eken" dep alaqaylap shapqylaytyn adam emespiz. Sonda da "janadan qúrylyp, qarqyndy damu jolyna týstik" dep úrandap jatqan tughan jerge barsam baryp qaytayyn, audangha qatysty úsynys-pikirler bolsa, aitayyn" dep jolgha shyqtym. Audannan shyqqan aqsaqal qalamgerlerding birazy habarlasyp, "meni ózinmen ala ket" dep qolqa saldy. Men aldymen Sýmbedegi qarashanyraqqa qonyp, sosyn Narynqolgha keletinimdi aityp jolgha shyqtym. 

Kegenge kelgen kezimde jurnalist Baljan Múratqyzy habarlasyp "Audan әkimi jiyndy keyinge qaldyrypty" dedi. Kegenge kelip alghan men "Hantәnirindegi" jurnalisterge habarlastym. "Audan әkimi oblys әkimimen kezdesuge ketti. Jiyn keyinge qaldy" deydi olar da. Men ghana emes, birneshe qalamger aghalarymyz jolgha shyghyp qoyghan eken.

Qonaqqa bir meni emes, jýzge juyq qalamger shaqyrylghan. Aqyry sol jiyn ótpey qaldy. Osylay jeke túlghalardy әurelep qoy әkimge layyq is pe?

Qosh!

Týiin

Tughan jerding jaqsylyghyn asyryp, jamandyghyn jasyrugha beyildi jan edik. Múnan ózge birneshe sheshimin tappaghan problemalar bar. Ony jazudy keyingi qaldyra otyryp, kenestik kezenning atauyna qúmartyp, Shәlkódening jaylauyn býldirip, auyldan shyqqan azamattardy mazaq etken jana audangha "esterinizdi jisanyzdar" dep qon bizge paryz. Áytpese, Sizderge erik bersek, Narynqoldyng atauy kóp úzamay "Oktyabri" dep ózgertip jiberetin siyaqtysyzdar. 

Qanat Birlikúly

Abai.kz

 

22 pikir