Resey Federasiyasyndaghy songhy qazaq mektebi jabyldy. Búl turaly belgili bloger Aybar Azamatov instagram paraqshasynda jazghan. Aytuynsha, RF nyng Kerey Altay aimaghyndaghy jalghyz qazaq mektebi byltyrghy oqu jylynda tolyghymen orys tiline kóshken.

Sol mektepting diyrektory Núrghaysha Barinovanyng aituynsha, búl jaghday bilim turaly Zang qabyldanghannan keyin bolghan. Endi Reseyding aumaghynda resmy týrde birde-bir qazaq mektebi de, balabaqshasy da joq.

Blogerding sózinshe, 2018 jyly Qazaqstanda 3.588.626 orys últynyng ókili bolsa, al, orys tilindegi mektepterding sany 1500-ge juyq bolghan. Al, Reseyde, 2018 jyly 900.000 qazaq bolsa, endi ol jerde birde-bir qazaq mektebi bolmaytyn kórinedi.

Biz búl mәsele tónireginde qogham qayratkeri Dos Kóshim myrzanyng oiyn súrap bilgen edik...

Dos Kóshim, sayasattanushy:

- Men Reseydegi songhy qazaq mektebining jabylghanyn qos qolymdy kóterip qoldaymyn. Sebebi, ol orys memleketining óz iydeologiyasy bar. Ondaghy túrghyndar  da orys tilin bilu kerek. Sondyqtan, qazaq mektebi jabylady. Jәne JOO-larda da basqa tilden sabaq berilmeydi. Búl Germaniyada da bar, Fransiyada bar, barlyq memleketterde bar nәrse. Sondyqtan, oghan bola ashulanudyng qajeti joq.

Bizding renjiytinimiz, ózimiz sonday qadamgha bara almay otyrmyz. Bizde eshqanday avtonomiya joq. Mysaly, Reseyde tatarlargha, bashqúrttargha basqalargha ózderining tilderi bolu kerek deydi. Bizde onday joq qoy. Bizde barlyghy Memlekettik tilde bolu kerek. Sondyqtan biz de barlyq mektepti qazaq tiline kóshiruge tiyispiz.

Til negizinen otbasynda saqtalady. Bizdegi sheshenderdi, ingushtardy qarasanyz birimen-biri tek qana óz tilderinde sóilesedi. Kýrtter, týrikter de solay. Olar orys mektebinde oqidy, keybiri qazaq mektebinde oqidy. Biraq, ózara tek qana ana tilderinde sóilesedi. Búl otbasyndaghy qaghida. Sondyqtan ol jaqtaghy aghayyn balasyna kishkentayynan qazaq ekenin qúlaghyna qúiyp ósirse, tilin, mәdeniyetin saqtap  qalugha bolady. Búl jerde mektepke baylanyp qalghan eshtene joq.

IYә, olar da sol memleketting azamaty esebinde jaqsy qyzmet atqarghysy keledi, bәsekeles bolghysy keledi. Ol ýshin orys mektepterinde oqyghandary dúrys. Eger, bolashaqtaryn sol elmen baylanystyryp, sonda qalugha niyettengender bolsa. Al, "men qazaqtyng azamatymyn, qazaq memleketinde túramyn" dep kelgender bolsa, әrdayym esigimiz ashyq. Eger, kelmeytin bolsa, ózderining tandauy, qajet bolsa sol jerde jýrip-aq qazaq mәdeniyetin saqtap qalar. Ol - orystyng ortasy. Ony moyyndauymyz kerek. Qytaydaghy, Ózbekstandaghy, basqa jaqtaghy qazaqtar da osyny oilanu kerek.

Sondyqtan búl jerde “esing barda eling tap” dep bir-aq nәrse aitugha bolady.

Týiin.

Qosh! Dos Kóshim Reseyding qazaq mektebin jauyp jatqanyn qoldap otyrghany tegin emes. Sayasattanushy Resey songhy qazaq mektebin jabu arqyly bizge danghyl jol salyp bergenin sýiinshilep otyrghanday. Al, Qazaqstandaghy 1500-den asa orys mektebi qashan jabylady? Kez-kelgen isti Reseyge qarap atqaratyn bizding biylik, búl jaghdaydan ýlgi alar ma eken?

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz