Senbi, 20 Sәuir 2024
Bizding sheneunik 5798 12 pikir 8 Sәuir, 2019 saghat 11:12

Ýkimet kemshilikti kórsetpese, Arhiymed eshtene tyndyrmay ma?

Ótken aptada oblysymyzgha elimizding Premier-ministrining orynbasary Gýlshara Ábdiqalyqova bastaghan, qúramynda Densaulyq saqtau ministri Eljan Birtanov, Bilim jәne ghylym ministri Kýlәsh Shәmshidinova men Enbek jәne әleumettik qorghau ministri Berdibek Saparbaev bar ýkimet delegasiyasy bolyp qaytty. Shynyn aitsam, әdette men ónirlerdi júmys saparymen aralap jýretin biyik lauazymdy túlghalardyng birdene tyndyratynyna ýlken kýmәnmen qaraytynmyn.

Múnda kelgendegi marshruttary belgili. Aldymen osyndaghy aty darday «Saryarqaavtoprom» dep atalatyn mashina qúrastyru zauytynda bolady. Sosyn irgemizdegi Rudnyy qalasyndaghy belgili oligarh Mashkevichting menshigindegi Sokolov-Sarybay ken bayytu kombinatyn aralaydy. Búdan song oblys әkimi Arhiymed Múqanbetov olardy mindetti týrde ózining maqtanyshy sanaytyn ekonomikalyq aimaq degen jerge aparyp, bos ghimarattarmen tanystyrady. Oblys ekonomikasymen atýsti, jenil-jelpi tanysqan son, oblys aktiyvin jinap biraz aqyl aityp, notasiya oqidy. Sonymen bitti. Ýlken bir sharua tyndyrghanday, keremet bir paryzyn atqarghanday ile-shala astanagha attanyp kete barady. Fransuzsha aitqanda «adiu».

Joq, búl jolghysy olay bolmady. Viyse-ministr bastaghan top birden bilek sybana iske kirisip ketti. Gýlshara Ábdiqalyqova salghannan-aq: «Biz problemalarynyzben tanysyp, ortaq iske septigimizdi tiygizuge keldik» dep saparynyng basty maqsatyn ashyp aitty. Obaly ne, búl top aitqan uәdelerinde túryp, oblysymyzda qordalanyp qalghan, әli de sheshuin taba almay jýrgen jayttardy asyqpay zerdelep, aldymyzgha jayyp saldy. Mәselen, viyse-ministr júmysshylarmen kezdesu barysynda elimizde júmyssyzdar turaly mәlimetterding ýlken kýmәn tughyzatynyn, óitkeni oblystardan keletin sifrlar ministrlik pen satatistika komiytetining mәlimetterimen qabyspay jatatynyna toqtaldy. Sonday bizding oblysymyzda elding shaghyn kredit alyp, óz sharuasyn dóngeletuge eshbir qoldau kórsetilmeytinin, sonyng saldarynan múnday jandardyng mýldem azdyghyn da jasyrmady.

Al Densaulyq ministri bolsa, oblysymyzdaghy Fedorov audanyna arnayy baryp, sondaghy auruhananyng jaghdayymen jete tanysty. Dәrigerge kórinuge kelip, kezekte otyrghandarmen sóilesip, múndaghy júrttyng dәrigerlerding qabyldauyna kiru ýshin birneshe saghattap kýtetetinine kóz jetkizdi. Sonymen qatar múndaghy keybir dәrigerlerding júmysy tym kóp, al alatyn ailyghy tym az ekenin de estip bildi. Sol jerde auruhananyng dәrigerine búl jaghdaydy dúrystaudy tapsyrdy.

Talay biylikti tizgindegen, búl salany bir emes eki ret basqarghan Enbek jәne әleumettik qorghau ministri Berdibek Saparbaev birden-aq júrttyng nazaryn tabysy mardymsyz kóp balaly otbasylardyng jaghdayyna audardy. Onyng aituyna qaraghanda әlgindey otbasylar enbek etetin 38 kәsiporyn tekserilgen. Ondaghy júmys isteytin 187 qyzmetkerding 134-ining mýldem baspanasy joq kórinedi. Olar kómekke óte múqtaj.

Mine, ýkimet delegasiyasynyng tyndyrghan iygilikti isteri osynday. Olargha rahmetten basqa aitarymyz joq. Alayda búl jerde jana bir, ózekti mәsele birden kózge úratyny bayqalady. Múnday qany sorghalap túrghan problemalar ministrler kelip, kózge shúqymasa, «jabuly qazan jabuly kýiinde» qala bere me? Qolynda ólsheusiz biyligi bar, ónirimizdegi 16 audan men 4 qala әkimderi auyzyna qarap otyrghan, qaramaghynda sandaghan basqarma men departamenter bar, «aq degeni alghys, qara degeni qarghysqa» ainalghan oblys әkimi Arhiymed Múqanbetov qayda qarap otyrghan? Sonda búl kisi ózi basqaratyn oblysta júmyssyzdar sanynyng qansha ekeninen, dәrigerlerderding jetispegeninen qarapayym júrttyng kezek kýtip sarsylyp otyratynynan mýldem habarsyz ba? Al bas qalamyz Núr-Súltanda bes birdey sәbiyding órtting kesirinen ajal qúshuynyng saldarynan, osynday kóp balaly otbasylardyng mәselesin sheshe almaghandyqtan býkil ýkimetting otstavkagha ketkeni búl problemagha erekshe nazar audarudy qajet ekenin týsinuding qansha qiyndyghy bar edi? Álde «Sen tiymesen, men tiymen badyraq kóz» degen sayasatty ústanyp, «Bas synsa bórik ishinde, qol synsa jeng ishinde» dep eshteneni bayqamaghan bolyp otyra berse, bar mәseleler ózinen ózi sheshilip, oblysymyzda qoy ýstine boztorghay júmyrtqalaghan zaman ornay ma eken?

Jalpy, bizding Arhiymedting ózindik, eshkimge úqsamaytyn tamasha bir júmys stiyli bar. Ol — oblysymyzda qanday da bir kemshilik bayqalyp qalsa, dereu jinalys ótkizip, ózin sudan taza, sýtten aq sanap, bar jauapkershilikti ózgelerge iyteru salu sekildi taptyrmas әdis. Biz byltyrghy jyldyng jeltoqsan aiynda Arhiymedting pәter iyelerine kiltterdi saltanatty týrde tapsyrghanyn, alayda búl ýilerding azynaghan suyghyna shydamaghan pәter iyeleri tughan-tuystaryn jaghalap, tentirep ketkenin jazghan edik. Búl jaghday ózge portaldarda da ýlken dýrbeleng tughyzdy. Múny sezgen әkimimiz dereu jinalys ótkizip jiberip, ózining esh kinәsi joqtyghyn, búl kiltterdi qala basshylyrynyng ótinishimen tapsyrghanyn aityp aqtalyp baqty. Yaghny búghan eshkim de jauapty emes. Jurnalister ghoy, shala býlinip jýrgen.

Ákimiz búl joly da osy ýrdisten ajyraghan joq. Ýkimet delegasiyasy ketisimen, dereu jinalys ashyp, kóp balaly otbasylardyng jaghdayyn qaraghan boldy. Múnysy ózine tayaq bolyp tiyip, kóptegen bylyqty aighaqtap berdi. Mәselen, oblystyq júmyspen qamtudy ýilestiru men әleumettik baghdarlamalar basqarmasynyng basshysy Gýlnәr Ábenovanyng aituyna qaraghanda ónirimizde tórtten de kóp balasy bar, pәterge múqtaj otbasylardyng sany 5 mynnan asyp ketken. Al múnyng 477-i ghana ýy kezegine túrghan eken. Bir qyzyghy, songhy bir ay ishinde ghana ýy kezegine túrghandardyng sany birden 80 payyzgha kóbeygen. Basshynyng payymdauynsha múnyng sebebi — әlgindey otbasylar ózderining qúqyghynan mýldem habarsyz bolypty. Au, sonda oblystyng әkimdigi qayda qaraghan? Pәterdi qalay alugha boatyny jayly keng kólemdi týsinik júmysyn kim jýrgizedi? Álde olardyng eshtene bilmey otyra bergeni qolayly ma? Al endi ýkimet mýsheleri kelip, búl mәselege kónil audarmasa, eshkimning de oghan basy auyrmay ma?

Minekey, ýkimet mýshelerining kelip-ketken songhy boy kótergen mәselelerding bir parasy osynday. Alayda bizding kónilimizge qyjyl úyalatqan eki birdey jaghdaydy aita ketpesek, maqalamyz tolyq bola qoymas. Onyng birinshisi, sonau Núr-Súltannan arnayy kelgen búl delegasiya qala manyn ainalsoqtamay, anau oblys ortalyghynan 600 shaqyrym qashyqta jatqan, qazaqtyng qaymaghy búzylmaghan Amankeldi men Jankeldin sekildi audandaryn aralaghany jón edi. Olar alysta jatqandyqtan jergilikti túrghyndardyng mún-zary Núr-Súltan týgili, oblys basshylyghynyng qúlaghyna da jete bermeydi. Mýmkin, sonda ministrler talay jaytqa qanyghyp, talay týitkildi dýniyege kózi jeter me edi?

Ekinshi bir mәsele, әleumettik jaghdaygha degen oblys әkimining jauapkershiligi haqynda bolmaq. Osynda arnayy kelip, talay kemshilikti kózge shúqyp kórsetken ýkimet mýsheleri oblysymyzdyng basshylyghyna qanday bagha bermek? Álde «biz aitarymyzdy aittyq, mindetimizden qútyldyq» dep toqmeyilsip jýre bere me? Eger múnan dúrys qorytyndy shyqpasa, astanadan arnayy at boldyryp, budjet qarjysyn shyghyndap, әure boludyng qajeti ne?

Qostanay halqy mine, osy mәselelerge alandap otyr.

Jaybergen Bolatov

Abai.kz

 

   

12 pikir