Qytayda qysym kórip jatqan músylman halyqtary turaly әlemdik aqparat az jazghan joq. Juyrda ghana BBC telearnasynyng jurnaliysi Djon Sadvorttyng  Qytaydaghy músylman lagerleri turaly arnayy reportajy jaryqqa shyqty.

Býginde Qytayda jýz myngha juyq músylman halyqtary jabyq lagerlerde “tәrbiyelenip jatyr”.

Al, reportajda Qytaydyng Siniszyan qalasyndaghy lagerlerding biri kórsetilgen. Jurnalisting aituynsha, onda syrt kózge  eshkim zardap shekpegen, kerisinshe, kómek alyp jatqanday kórsetuge tyrysady. Jәne ondaghy adamdar kóbine "ekstremizmen zardap shekkendikten, kózqarasymdy ózgertuge keldim" dep súhbat beredi. Biraq, olardyng әr aitqan sózin qytay biyliginen kelgen ókilder qadaghalap túrghanyn aitady.

Qazir atalghan lagerde qazaq, úighyr jәne taghy basqa az halyqtyng ókilderi bar. Olargha negizinen qytay tili men tiym salynghan din turaly zany oqytylady.

Al, jurnalisting "Eger múndaghylar óz erkimen kete almasa, týrmeden ne aiyrmashylyghy bar?" degen saualyna Mahemuty atty oqytushy "kópshilikting búl jerdi nege týrme dep ataytynyn týsinbeymin. Búl negizinen bilim beru ortalyghy" deydi.

Songhy jyldary Siniszyanda lagerding býtindey jýiesi qalyptasqan. Biraq jurnalistke kórsetken lageri basqalardan sәl ózgeshe. Mәselen, ondaghy boy jazatyn alangha jaqynda ghana sport nysany ornatylghan. Osydan song jurnalist búl lager tek syrt kózge kórsetu ýshin jasalghan dep kýdiktenetinin aitady.

Sol lagerlerding birinde bolghan Rahim Senbay qazir Qazaqstanda túrady. Ol telefonynda whatsap jelisi bolghany ýshin bas bostandyghynan aiyrylghan. Onyng aituynsha lagerdegi kónildi atmosfera tek biylik ókilderi men jurnalister kelgende ghana bolady.

Rahima Senbay:

- Bireu keletin kezde bizge aldyn-ala “bizding aitqanymyzdy oryndaysyndar. Áypese, búdan da jaman jaghdaygha tap bolasyndar” deydi. Sosyn biz olardyng aituymen әn aityp, by biyleymiz...

Al, qytay biyligi búl lagerden qaytarylghandar qoghamgha basqasha kózqaraspen qaraytyn bolady deydi.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz