«Sanat» baspasynda redaktor bolyp qyzmet istep jýrgenimde bastyghym Serik Ábdirayymov bir kýni maghan aqyn Syrbay Mәulenovtyng tandamalycyn shúghyl dayyndap berudi tapsyrdy. Ýsh-tórt aida maghan aqynnyng kózi tirisinde shyqqan kitaptaryn qarap shyghyp, ishindegi eng myqty dýniyelerin iriktep alu kerek boldy. Jyl sonyna deyin bes ay ghana uaqyt qaldy. Júmysty jyldamdatpaq oimen aqynnyng úly Qasymgha habarlastym. Ol úzaqqa sozbay, eki kýnnen keyin bes alty papkagha salynghan әkesining bir top tuyndylaryn baspagha әkelip tastady. Solardy oqyp otyryp, birinen biri asyp týsetin maghynasy teren, ómirding synarynday shynayy, syrshyl sezimge toly kórkem shygharmalardyng qaysysyn tandarymdy bilmey basym qatyp, qinalyp kettim.

Tandamalynyng kólemi shekteuli. Ár jolynyng tiyn-tebenine sheyin eseptelip qoyylghan, memlekettik tapsyryspen shyghatyn kitap 20 baspa tabaqtan aspauy tiyis. Al, mening qolymdaghy Syraghannyng ólenderi, balladalary men poemalarynyng qoljazbasy shamamen 60 baspa tabaqqa jetip qalady. Jәne bәri de jaryq kóruge tilenip túrghan - jaqút jyrlar. Qaytpek kerek?
Tyghyryqtan shyghudyng eng tiyimdi, dúrys jәne ontayly joly tandamalygha kiretin tuyndylardy iriktep berudi – aqynnyng múragerlerine tapsyru. Biraq, Kýnjәmal apama habarlasyp edim, ol kisi «Balam-au! Bizding ýidegi balalardyng bәri de әdebiyetten alys qoy. Sening talghamyna senemiz. Syrbay atannyng kitabyn jaqsylap shygharyp berudi ózine amanat ettim» dep bar jauapkershilikti ózimning moynyma arta saldy.

Amal neshik? Jan-tәnimdi salyp tandamalyny dayyndaugha bilek sybana kirisip kettim. Alayda, kitapqa kiretin shoqtyghy biyik ýzdik tuyndylardy irikteu dәl men oilaghanday onay shәrua bolmay shyqty. Óitkeni, qolyma týsken tuyndylardyng ishinen esh oilanbastan alyp tastaugha bolatyn bir nashar óleng taba alsamshy. Dýniyeni shayqap ótken shayyrdyng qay ólenin oqysam da janymdy tolqytyp jiberip, kózime ystyq jas kele berdi. Kýni keshe ghana ózendey kýrkirep jýrgen sýiikti aqynymnyng bir ólenin de tandamalygha engizbey tastaugha qimaymyn. Engizbey qoysam, qúddy ózimdi poeziyagha ýlken qiyanat jasaytyn adamday sezinemin. Bastyghym jaqsy adam bolatyn. Kirip jaghdaydy týsindirip edim, ol maghan tandamalyny dayyndaugha qosymsha taghy bir ay uaqyt berdi.

Mine, osylaysha maghan bir ay boyy Alashtyng aiboz aqynynyng shygharmalarymen tynystap, egjey-tegjeyli tanysu baqyty búiyrdy. Bir sózben aitqanda tannyng atysynan kýnning batysyna deyin Syrbay shygharmashylyghynyng júmbaghyna terenirek boylay berdim. Bir aidyng ishinde men aqyndy mýlde basqa qyrynan tany týstim. Tany týsken sayyn tanymym da terendey týsti. Tanymym terendey týsken sayyn Syrbaydyng ózine layyq baghasyn ala almay jýrgen qazaqtyng ýlken aqyny ekenine taghy da kózim jetip, janym jabyrqady. Osy shyndyqty aita almay jýrgen әdebiyet synshylaryna qatty ókpeledim.

Býgin elordamyzdaghy Últtyq kitaphanagha bas súghyp, sórelerdegi әdeby tuyndylardy qaray bastaghanymda Syrbay Mәulenovtyng bes tomdyq shygharmalar jinaghy kózime ottay basyldy. Bala kýnimnen qol ústasyp birge jýrip, keyin beymәlim sebeptermen úzaq uaqyt kórinbey ketken dosymdy kenetten jolyqtyrghanday jýregim alyp-úshyp quanyp kettim. Osydan jiyrma jyl búryn Syrbaydyng úly әkelip bergen qoljazbadan oqyghan, jýrekte birden jattalyp, kónilde qattalyp qalatyn ghajayyp jyrlar menimen qayta qauyshyp, bar syryn maghan aqtaryp sala berdi.

Tughan jerding shandatyp tósin býgin,
Ayly týnde sharlaymyn Tosyn qúmyn.
Ótkelinen attaymyn Qarghalynyn,
Tolqynyna janymnyng qosyp jyryn.

Baltyr týrip jýgirgen baladay-aq,
Men kelemin qúm keship jalang ayaq.
Tabanyma bir shónge qadalghanda,
Bayaghysha jynghyldar qarady ayap.

Mynau oqyp túrghanym shynymen de Syrbaydyng jyry ma, әlde, tughan jerin saghynyp jylap túrghan mening janym ba? Ótken kýnderding elesi taghy da alystan maghan qolyn búlghap, darigha tughan jerim, altyn besiktey terbetilgen Torghayymnyng gýli týgil, tikenek-shengeline deyin saghynghanymdy týsindim. Bes tomdyqtaghy әr ólendi oqyghan sayyn, kózim búldyrap, janymdy jylytqan jaqsy jyrlar jýregimdi eljiretti.

Ádette, qazaq әdebiyetine janalyq әkelgen aqyndar turaly әngime qozghalghanda biz Qasymnan keyin birden Múqaghalidy aita jónelemiz. Al, shyn mәnisinde Maghjandardan keyin tar shenberge tyghylyp qalghan últtyq poeziyamyzdyng ayasyn keneytken eki aqyn bolsa, onyng biri – Syrbay Mәulenov. Ókinishke qaray, bizde әli kýnge deyin Syrbay Mәulenovting esimi aitylsa, ony tek soghys taqyrybyn jyrlaghan últ aqyndarynyng qatarynda atau ýrdisi qalyptasqan. Búl týbegeyli qate pikir. Aqiqatynda Syrbay tabighattyng dәl ózinen ainymay jaratylghan - tanghajayyp liriyk. Ol –qúbylys. Al, aqynnyng mahabbat lirikasy qazaq poeziyasy ýshin ýlken janalyq boldy.

- Sen meni oiladyng ba?
Týsimde kórdim.
Tobyldyng qoynauynda,
Tobylghy ishinde kórdim.
«Jýrmeymin kótermesen»-
Dep maghan erkeleysin.
Ótirik ketem desem
«Ketpeshi erte» - deysin.
Aytasyng «úrsyp anam
Jónimdi súrady» - dep.
-Boldym-au qyrsyq saghan, -
Deymin men jylaghym kep.
Sen meni júbatasyn,
Men seni júbatymyn.
Ketpegen balalyghy
Keypindi únatamyn.
-Sen meni oiladyng ba?
Týsimde kórdim.
Tobyldyng qoynauynda
Tobylghy ishinde kórdim..

Amangeldi Kenshilikúlynyng Feysbuktegi jazbasy

Abai.kz