Býgin redaksiyamyzgha memlekettik tildin, qazaq tilining shyn janashyry, kýresker Ruza Beysenbaytegi habarlasyp, Bolat Bakauov myrza әkimdik qylatyn Pavlodar oblysyndaghy polisiya qyzmetkerlerining әsiresilteushilik әreketteri men ózining azamattyq qúqyghynyng óreskel búzyluy turaly aityp berdi.

Pavlodar oblystyq polisiya departamentining ghimaratynda otyrghan Ruza Beysenbaytegi kerek bolsa, ashtyq jariyalaytynyn aitty. Biz mәselening mәn-jayyn Ruza Beysenbaytegining óz auzynan egjey-tegjeyli súrap bildik.

Ruza Beysenbaytegi:

- Men Astanadaghy til forumynan poyyzben keldim. Temirjol vokzalynyng manynda kórshiles ornalasqan avtobeket bar. Sol avtobeketting dauystyq habarlandyrulary tek qana orys tilinde aitylyp jatty. Men әlgi avtobeketting ýstinen ózderining basshylaryna da talay ret beyne jazbalar arqyly aryz-shaghymdarymdy jetkizgenmin.

Sol shaghymdardyng nәtiyjesinde oblystyq Tilder basqarmasy avtobeketke әlgi habarlandyrulardy eki tilde, yaghny memlekettik qazaq tilinde jәne orys tilinde taratudy mindettegen. Alayda ol esh qadaghalanghan joq. Osy joly da tek orys tilinde habarlap túrdy. Men avtobeketting qasyndaghy temirjol vokzalynyng basshysyna baryp, odan da súradym. Ol kisi: "Men osy jerde 3 aidan beri júmys jasap kelemin. Habarlamalar tek orys tilinde jýrgiziledi" dep aitty. 

Sosyn men avtobeketting dispecherine baryp jolyqtym. Mәn-jaydy súradym. Ol mening ar-namysyma tiyip sóiledi. "Ya ee znai. Ona provosiruet. Ona vezde trebuet kazahskiy yazyk" dep kýzetshini shaqyrdy. Kýzetshi meni vokzaldan shygharyp tastady. Men dereu polisiya shaqyrdym. Polisiya kelip, eki tarapty da polisiya uchaskesine alyp ketpekshi boldy. Biraq, olar júmys barysyn syltauratyp, uchaskege barmady.

Men uchaskegi keldim. Mashina toqtaghan jerde, yaghny polisiya ghimaratynyng qasynda eki esik túrdy. Biri polisiya uchaskesining esigi, ekinshisi әkimshilikke qarasty "Jasóspirimder kluby..." dep atalatyn mekemening esigi. Naqty atauyn bilmeymin. Sol esikte A4 formatyndaghy eki habarlandyru ilinip túrdy. Ol tek Resey Federasiyasynyng tilinde jazylghan eken. Sodan ekeuin de júlyp alyp, polisiyagha keldim. Polisiyanyng esigining syrtynda uchaskelik polisiya qyzmetkerlerining kontaktileri tek qana orys tilinde jazylyp túrdy.

Men ony da júlyp aldym. Óitkeni, men 10 jyldan astam uaqyt boyy әkimshilikke, polisiyagha t.b. mekemelerge hat jazyp, barlyq qyzmet týrlerin, sonyng ishinde jazbasha da, әueli memlekettik tilde, yaghny qazaq tilinde, sodan keyin ghana kórshi memleketting tilinde, yaghny orys tilinde habarlauyn talap etip kelemin. Sol hattardyng kólemi qazir 7 killogramnan asty.

Biraq, olar Bolat Bakauov bastaghan ónirde memlekettik tilge tabandy qarsylyq kórsetip otyr. Osy organizasiyalardyng barlyghy Bakauovqa baghynady. Men osydan birneshe jyl búryn "Qazaq tilinen tart qolyndy, Bakauov" dep te túrdym ghoy. Búl birinshi ret bolyp otyrghan joq. Qazir júlyp alghannan basqa amalym da qalghan joq. Men júlyp alamyn, olar sonda baryp eki tilde ilip qoyady.

Men bas uchaskelik polisiya qyzmetkerin shaqyrdym. Eshmúhambetov deytin kisi. Oghan bolghan jaydy týgel aittym.

Álshi Eshmúhambetov әuelde maghan dónaybat kórsetip, "nege júlyp aldynyz? Júlyp alatyn qúqynyz joq" dedi. Sonda olardyng zandy belsheden búzyp, tek oryssha ghana ilip qongha qúqyqtary bar eken de, mening júlyp alugha qúqym joq eken. "Endeshe sotqa berinder. Sonda naghyz masqara bolasyndar" dedim.

Polisiya әlgi habarlamany "maghan beriniz. Biz qazaqshagha audarayyq" dedi. Men aldymen fotogha týsirip alyp, sosyn ghana beretinimdi aityp, qaghazdardy sómkemnen shyghara bergenimde, polisiya Eshmúhambetov qaghazdy alayyn dep júlqylay bastady. Men qaytadan sómkeme salyp aldym. Sonda ol maghan: "ne siz beresiz, ne osy kabiynetten shyqpaysyz" dedi. Ókinishke oray, ol sózderding viydeosy mende joq. Men vokzalgha kelgende mening telefonysmnyng quaty tausylyp qaldy. Keyin ony quattaugha qoydym.

Úzyn-sózding qysqasy bylay, meni kabiynetten shygharmaytyn bolsa, dep shoshyp, telefonyma qaray bardym. Polisiya sol kezde mening sómkennen әlgi qaghazdardy alyp ýlgerdi de, basqa kabiynetke alyp ketti. Men telefonymnyng viydeosyn dereu qosyp, artynan jýgirdim. Qaghazdardy qaytarudy talap ettim. Ol viydeo bar. Saqtalghan.

Aytpaqshy, polisiya basshylary KSK-ny shaqyrdy. Mening ýstimnen aryz jazasyz ba dep súrady. Sosyn mening kózimshe, "vy po kazahskiy ponimaete" dedi. Ol "net, ne ponimai" dep jauap berdi.  Mening oiymsha múny әdeyi úiymdastyryp otyr. Meni túqyrtyp almaqshy bolghan әreket dep esepteymin. Eger sol jerde qazaqsha da aqparat jazylghan bolsa, men ony júlyp almas edim. 

Men qazir olargha ashtyq jariyalaytynymdy aittym. Anau polisiya qyzmetkeri mening sómkemnen alghan qaghazdarymdy qaytarsyn dedim. Men ony qylmys dep esepteymin. Al mening júlyp alghanym - kórneki aqparat. Ol mindetti týrde memlekettik tilde boluy kerek. 

Sodan ol jerge basshylaryn da shaqyrghanbyz. Olar da keldi. Biraq, polisiyagha jaqtasyp otyr. "Ol qylmysker emes. Ol sómkenizden eshtene alghan joq" dedi. Qalalyq polisiya basqarmasynyng bastyghy solay dep túr. 

Meninshe, búl qylmysty jasyru. Ol da qylmys. Men ashtyq jariyalaymyn dep sheshtim. Maghan qaghazdardy bermeyinshe, polisiya qylmysyn moyyndamayynsha, yaghny mening sómkemnen qaghazdardy zansyz alghanyn moyyndamaghansha, men búl jerden ketpeymin dep sheshtim.  Men ótirik aitatyn adam emespin. Qylmysyn moyyndasyn, Qaghazymdy qaytarsyn. Menen keshirim súramay-aq, qoysyn.

Ayta keteyik, belgili til janashyry Ruza Beysenbaytegi Astanada ótken Til forumyna qatysyp qaytqan edi. Jogharydaghy jayt sol jolda oryn alypty.

Bolat Bakauov myrza basqaratyn Pavlodar oblysyndaghy til problemasy búghan deyin de talay ret aityldy, jazyldy. Tipti, dәl osy Ruza Beysenbaytegi oblys basshysyn memlekettik tilge qamqorlyq kórsetpegeni ýshin sotqa beretinin de aitqan. Ol kezde "lәm-miym" degen jan bolmady. Endi mine, ainalyp taghy til problemasy sóz boluda.

Jogharydaghy jaytqa qatysty Ruza Beysenbaytegi bizge osyny aitty. Batyr qyzdyng janayqayyna oblys basshysy Bakauov pen polisiya basshylary ne der eken? Olar basqarghan aimaqta qarapayym habarlandyru nege memlekettik tilde jazylmaydy?

Biz múny memleketti qúrushy últtyng tilin, memlekettik tildi moyyndamau dep týsindik. Osyghan Bolat myrza Bakauov nemese Bakauovqa baghynyshty jauapty mekeme basshylary jauap berui tiyis!

Qosymsha: Abai.kz aqparattyq portaly erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir almastyrugha әrkim qúqyly. Aldaghy uaqytta maqalada esim-soylary atalghan jekelegen azamattar redaksiyamyzgha jauap beruge niyetti bolsa, olardyng da pikirin beruge әzirmiz. 

Abai.kz