Иван Грозный патшаның тұсында Строгонов деген әйгiлi бай саудагер болған. Пермь губерниясында. Ол алыс-жақындағы "бос жатқан" жерлердi иемденуге салынып, бiрде патшаға: «бiздiң жақта Көшiм деген хансымақ саған қарсы бүлiк шығарып, менiң жерiмдi тартып алғалы жүр», деп шағым жолдайды. Патша: «күшiң жетсе, Көшiмдi тұқыртып, жерiн сен тартып ал» деп жауап бередi. Строгоновтар күш жинауға дереу кiрiседi. Волга мен Дон бойында жауынгер казактар бар дегендi естiп, соларға кiсiлерiн жiбередi.
"...Приехали приказчики на Волгу и стали спрашивать: какие тут казаки слывут? Им и говорят: Казаков много. Житья от них не стало. Есть Мишка Черкашенин, есть Сары Азман... Но нет злее Ермака Тимофеича, атамана. У того человек 1000 народа, и его не только народ и курцы боятся, а царево войско к нему приступить не смеет.
И поехали приказчики к Ермаку-атаману и стали его уговаривать идти к Строгонову. Ермак принял приказчиков, отслушал их речи и обещал прийти с народом своим к успенью.
К успенью пришли к Строганову казаки - человек 600 с атаманом Ермаком Тимофеевичем. Напустил их сначала Строганов на ближних татар. Казаки их побили. Потом, когда нечего было делать, стали казаки по округу ходить и грабить.

Иван Грозный патшаның тұсында Строгонов деген әйгiлi бай саудагер болған. Пермь губерниясында. Ол алыс-жақындағы "бос жатқан" жерлердi иемденуге салынып, бiрде патшаға: «бiздiң жақта Көшiм деген хансымақ саған қарсы бүлiк шығарып, менiң жерiмдi тартып алғалы жүр», деп шағым жолдайды. Патша: «күшiң жетсе, Көшiмдi тұқыртып, жерiн сен тартып ал» деп жауап бередi. Строгоновтар күш жинауға дереу кiрiседi. Волга мен Дон бойында жауынгер казактар бар дегендi естiп, соларға кiсiлерiн жiбередi.
"...Приехали приказчики на Волгу и стали спрашивать: какие тут казаки слывут? Им и говорят: Казаков много. Житья от них не стало. Есть Мишка Черкашенин, есть Сары Азман... Но нет злее Ермака Тимофеича, атамана. У того человек 1000 народа, и его не только народ и курцы боятся, а царево войско к нему приступить не смеет.
И поехали приказчики к Ермаку-атаману и стали его уговаривать идти к Строгонову. Ермак принял приказчиков, отслушал их речи и обещал прийти с народом своим к успенью.
К успенью пришли к Строганову казаки - человек 600 с атаманом Ермаком Тимофеевичем. Напустил их сначала Строганов на ближних татар. Казаки их побили. Потом, когда нечего было делать, стали казаки по округу ходить и грабить.
Призывает Строганов Ермака и говорит: "Я вас теперь больше держать не стану, если вы так шалить будете". А Ермак и говорит: "Я сам не рад, да с народом моим не совладаешь - набаловались. Дай нам работу". Строганов и говорит: "Идите за Урал воевать с Кучумом, завладейте его землею. Вас и царь наградит". И показал Ермаку царское письмо. Ермак обрадовался, собрал казаков и говорит: "Вы меня срамите перед хозяином - все без толку грабите. Если не бросите, он вас прогонит, а куда пойдете? На Волге царского войска много: нас переловят и за прежние дела худо будет. А если скучно вам, то вот вам работа!".
И показал им царьское письмо, что позволено Строганову за Уралом землю завоевать. Поговорили казаки и согласились идти..." (Л.Н.Толстой. "Ермак". Шығармалар жинағы, 1982 жыл. 10-том).
Бұл үзiндiден Ермактың жалдамалы қарақшы екенi көрiнiп тұр. "Потом, когда нечего было делать, стали казаки по округу ходить и грабить" дегенi - ермакшылардың ерiккенде, "жұмыс" болмай қалғанда, маңайларындағы қорғансыз орыс селолары мен деревняларын шабатынын айтқаны. Ермактың: "На Волге царского войска много, нас переловят и за прежние дело худо будет" дегенiн келтiргенi - оның қарақшылық кәсiбiнен берiлген мағлұмат.
Осындай жексұрын болған, ақырында Сәтбек батырдың қолынан қаза тапқан басқыншы Ермакты сол тұстағы орыс шовинистерi "Сiбiрдi азат етушi" деп дәрiптедi. Ол дақпырт Ресей өз алдына тәуелсiз мемлекет болғаннан кейiн жаңаша сипатпен еселене түстi. Мысалы, орыстың белгiлi жазушысы В.Распутин оның "ерлiк өмiрiн" романына арқау етiп, Лев Николаевич Толстойдың "қателiгiн түзеттi".
Алаяқ Н.Хрущевтiң ұрандауымен Қазақстанға құйылған "тың игерушiлер" Павлодар қаласының тап ортасына Ермакқа ескерткiш орнатқан болатын. Кейiнде қазақ зиялылары бастаған қарсылар тобы шығып, отаршыл жауыздықтың ол белгiсiн жойды. Топтың алдыңғы қатарында бүгiнде жасы тоқсанға жақындап отырған белгiлi қайсар қаламгер ағамыз Қалмұхан ИСАБАЙ болды!
Бойында шовинистiк желiк бар казактар Ермакты әлi де жоқтап, көксеп жүр. Ол туралы кiтап жазып, кинофильм жасап жүргендерге Ресейде жол ашық, өйткенi ел басшылары сондай саясат жүргiзiп, халықты зар илеткен патшаларын әулетiмен қоса әулие дегiзiп, Ермактай қарақшыларын қаһарман деп дәрiптетiп отыр. I Петрдi "ұлылардың ұлысы" дейтiндерi өз алдына. Лев Толстойға және бiр жүгiнсек, ол былай деген: "...С Петра I начинается особенно близкие и понятные ужасы русской истории. Беснующийся, пьяный... четверть столетия губит людей, казнит..." деп бастап, патшаның сиық-сықпытын әшкерелеген. Ал тарихшы-жазушы Александр Бушков былай дейдi: "Что же касается Петра, то я считаю, что самое точное определение для него нашел Лев Толстой: "осатанелый зверь". А все, за что брался Петр, влачило после него жалкое существование - металлургия, судостроение... Все его военные завоевания - миф. Все его экономические победы - фикция. Почти четверть населения потеряла Россия за время петровского правления!".
Шындықтан шошитындар билеп-төстеген елде адамгершiлiк тәркiленiп, әумесерлiк атқа қонады.

Ғаббас ҚАБЫШҰЛЫ.

"Жас Алаш" газеті