Shylqyghan baylar tek jurnal oqyp, aqparat alghanynyz ýshin nege 1 000 000 $ tóleuge dayar?

Qoghamdy basqaru ýshin partiya qúrugha bolady. Óz sanasyndaghy haqiqatyn ózge adamdardyng shekesine jabystyru ýshin ne istelmey jatyr. Tipti psihologiyalyq sabaq ótkizuden bastasanda bolady. Óitkeni jat aghymy pighylyndy Freydting әdisimen jetkizseng qoghamda sezbey qalady. Aqymaq qoy. Kórmey qalady. Aqtalsanda bilmeydi.Tanqalam osy nege jat aghymgha tәn aqidauy ilimdi jetkizushiler psihologiyalyq sabaq ótkizuge әues? Aytpaqshy. IYә. Aytpaq oiym búghan mýlde qatysy joq.

Qoghamdy basqarudyng týrli әdisteri bar deyikshi. Belgili bir "struktura, qúrylym arqyly basqaru". Mysaly memlekettik jýie sonday. Ákim bar, әkimshilik bar. Basshy bar, qosshy bar. Tapsyrmany berushi bar, oryndaushy qúrylym, jýie bar. Búl týsinikti. Kózge kórinip túrghan basqaru týri. Kim baqaryp otyr bilip otyrasyn. Shýkir!

Basqarudyng basqada joldary bar. Ony "qúrylymsyz basqaru" dep aitady. Gәp osynda. Qúrylymsyz basqaruda tikeley basqaru sipaty bolmaydy. Eshkimdi kýshtep, zorlap baghynugha mәjbýrlemeysin. Aqyryynndap jaulap alady. Óitkeni, onyng qúrylymy joq. Búl memleket ýshin de, qogham ýshin de qauipti. Sebebi kim basqaryp, kim qaydan kelip, qaydan ketip jatqanyn eshkim, eshtene bilmeydi. Onday qarudyng bizde ýsheui bar.

Eng birinshi, eng quatty basqaru qaruy "Metodologiya - dýniyetanym" dep ataydy. Qoghamnyng sanasyn, tanymyn jalghan senim-nanymmen ulay alsang ol halyqty mәngi basqarasyn. Ámirlik ornatasyn. Dýniyetanymdyq dengeyde basqaru – eng quatty basqaru qúraly. Onymen oinaugha bolmaydy. Qoghamnyng sanasyna jalghan dýniyetanym kirgize alsan, ol eng ýlken jetistik. Óitkeni, sanany programmalau onay júmys emes. Ol jaqyn 1000 jyldyqta óshpeydi. Sondyqtan, shirk, biydgha, shyn islam, shyn tauhid tәuelsizdik alghannan keyin kelip, oghan deyingi atalarymyz adasqany turaly sanany qalyptastyrsang boldy. Sonan son, adam sanasyndaghy týsinikti óshirip kór?! Ósheme? Basqa bir últ bolyp shygha keledi.

Qoghamdy qúrylymsyz basqarudyng ekinshi bir joyqyn týri "Hronologiya - Tariyh". Tarihyn joghaltqan halyq – tamyry joq tal sekildi. Tarihy jady búrmalanyp, dәstýrin óshirgen halyq – ólgen halyq. Búl óte múqiyat, óte nәzik jylbysqy basqaru týri. Sondyqtan, tarihy derekterdi, mәtinderdi búrmalap, tarihy tanymdy óshiruge tyrysatyny sondyqtan. Tarihty qayta qarastyryp, qayta jazugha úmtylady. Tarihta ótken úly túlghalardy joqqa shygharyp, enbekterin úmyttyrady. Boldy. Ne bolghanyn bilmey qalady.

Búlda onay baghyt emes. "Faktologiya - Aqparat" – aqparat turaly ilim. Basqarudyng eng ozyq, jetilgen núsqasy. Aqparattyq zamanda "aqparattyq qaru" jasap, әriyne virusy boluy kerek, halyqtyng arasyna tastasang boldy. Joyqyn jarylys jasaugha bolady. Olardyng maqsaty aqparattyq soghys alanyna erkin kiru. IYә, mýmkindik berseng boldy. Sondyqtan, kóbinese jeke aqparattyq qúraldaryn jasaugha tyrysady. Tanymal telearnalar, aqparat qúraldary men tiyisti mekemelerde jaqtastary jauapty qyzmetterge ornalastyrylady. Olar aqparattyq jauyngerler retinde qyzmet etedi.

Endi bir súraq. Osy uaqyta deyin, iә 30 jyl boyy tiyisti mekemeler ne istedi? Qyzyqsyz súraq pa? Meninshe qasiretke toly súraq.
Myng jarym jyldyq sabaqtastyghy ýzilmegen dәstýrli mektebimiz bolghan. Bolghan emes, Boldy! Tarihy kitaptyng kez kelgenin ashyp qalsang dәlel tolyp túr. Sol ruhany mektebimiz kýshti bolghany sonsha halqymyzdyng maqal-mәtelderi, dәstýri, ertegileri, qissalary men dastandary, jyrlary men kýileri, mәdeniyeti sonyng negizinde qalyptasty. Solay ma? Solay. Ortaq ruhany sanamyz bolghan ba? Bolghan. Qazirgidey shala býlinbegen edi. Sonyng bәrin jasaghan túlghalar boldy ma? Álde ol óz ózinen qalyp tasa qaldy ma?

Ata babamyzdyng joly bir bólek, biz bir bólek qayda ketip baramyz? Sonda biz ata baba jolynan ajyrap qazaq bolamyz dep túrmyz ba? Álde ne maqsat bar?

Endi sol tanymdy damytugha júmys jasaldy ma? Aqylgha qonymdy nәtiyje bar ma, joq pa? Joq bolsa, nege joq?

Áset Bektúrdyng facebook paraqshasynan

Abai.kz