Jeksenbi kýni qalalyq әkimshilikting arnayy rúqsatymen, Almaty qalasyndaghy "Sary­arqa" kinoteatrynyng manyndaghy alanda tórt mynnan astam últ ziyalylary, partiya, qoghamdyq úiym mýsheleri, aqyn-jazushylar, ózge de til janashyrlarynyng qatysuymen "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasy ótti. Onda qazaq je­rinde jetim balanyng kýiin keship otyrghan qazaq tili - memlekettik tilde qordalanyp qalghan kýrmeui kóp qadau-qadau mәseleler kóterildi. Qogham qayratkeri, aqyn Múhtar Shahanov jiynnyng shymyldyghyn ashyp, sóz bastady.

"ShIRIGEN JÚMYRTQA" SYILYGhY KIMGE BÚIYRADY?

Jeksenbi kýni qalalyq әkimshilikting arnayy rúqsatymen, Almaty qalasyndaghy "Sary­arqa" kinoteatrynyng manyndaghy alanda tórt mynnan astam últ ziyalylary, partiya, qoghamdyq úiym mýsheleri, aqyn-jazushylar, ózge de til janashyrlarynyng qatysuymen "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasy ótti. Onda qazaq je­rinde jetim balanyng kýiin keship otyrghan qazaq tili - memlekettik tilde qordalanyp qalghan kýrmeui kóp qadau-qadau mәseleler kóterildi. Qogham qayratkeri, aqyn Múhtar Shahanov jiynnyng shymyldyghyn ashyp, sóz bastady.

"ShIRIGEN JÚMYRTQA" SYILYGhY KIMGE BÚIYRADY?

Esterinizge sala keteyik, jaqynda qazaq halqyna jәne biylik basyndaghylargha qazirgi memlekettik tilding mýshkil halin bayandap, úsynys aitylyp, arnayy ashyq hat jol­dan­ghan bolatyn. Onda kóte­ril­gen basty mәsele mynaday: Ata zanymyzda memle­kettik til - qazaq tili dep jazylghan. Sonday-aq "memle­kettik úiymdarda jәne jer­gi­likti ózin-ózi basqaru organdarynda orys tili resmy týrde qazaq tilimen teng qoldanylady" degen tirkes engizilgen. Múhtar Shahanovtyng aituynsha, búl - dúrys emes. 1989 jyly 22 qyrkýiekte qazaq tiline memlekettik til mәrtebesi berilgende múnday tirkes joq bolatyn. Orys tilining etnosaralyq, halyqaralyq til ekenine eshkimning dauy joq. Degenmen, orystil­di BAQ, sonymen birge keybir orystanghan aghayyndar "orys halqyna, elimizde orys tilining saltanat qúruyna qarsy shyghuda" dep baybalam kóterdi. Búl - әdiletsizdik. "Ókinishke qaray, shala qazaqtar ana tilin ýirenuge qúlyqsyz. Orys tili resmy til bolghandyqtan, memlekettik til ekeu deushiler kóbeyde. Álemning barlyq elinde mem­le­kettik til turaly arnayy zang bar. Al Qazaqstanda joq. Biylik basyndaghylardyng birde-bireui kýni býginge deyin balasyn, ne nemeresin qazaq balabaqshasyna, qazaq mek­te­bi­ne bergen joq. Kerisin­she, qazaqty "qazaqstandyq últqa" engizudi josparlap әlekke týsti. Búghan qarsylyq tanyttyq. 4 mynnan asa adam ashtyq jariyalaugha tilek bildirgende biylik ayaghyn tartty. Sóitip, "qazaqstandyq últ" tirkesi alyndy, "Qazaqstannyng әrbir azamaty mem­lekettik tildi bilui kerek" degen sóilem engizildi. Sóite túra biylik "qazaqstandyq últty" qayta engizuge әli de niyetti ekenin bayqatty". Odan әri qogham qayratkeri bylay dedi: "Biz biyliktegi bireuding ornyn alu ýshin emes, bar bol­ghany últymyzdyng tilin saqtaugha jantalasyp jýrmiz. Memlekettik tildi qoldau qa­zaqtyng ghana emes, Qazaqstandaghy ózge últtardyng da mindeti. Óitkeni memlekettik til - bireu. Eldik, últtyq mýd­deden aiyrylsaq bәrinen kóz jazamyz".  Sonday-aq Múhtar Shahanov osydan búryn jariyalanghan "shirigen júmyrtqa" atty respublikalyq syilyq halyqaralyq dengeyge kóteril­genin habarlady. Sóitip, qa­zaqtyng tiline, últyna qarsy shyqqandardyng eng tandaulylaryna jyl sayyn "shirigen júmyrtqa" syilyghy búiyrady. Olar býkil halyqtyq dengeyde ýlken talqylaudan ótetin bolady.

ÚIQYDA JATQAN NAMYSTY OYaTAYYQ

Búl joly "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasyna ót­ken jylghyday nebәri 10 shaqty aqyn-jazushy emes, ziyaly qauym ókilderi kóp keldi. Kenes Odaghynyng halyq jazushysy, qazaq әdebiyetining klas­siy­gi Ábdijәmil Núrpeyi­sov te til janashyrlarynyng qatarynan tabyldy. F.gh.d., professor Túr­syn­bek Kәkishevting ai­tuynsha, qazaq 40 jyldan beri qazaq tilin saudagha saluda. Tariyhqa ýnileyik. 1927 jyly Sәken Seyfulin "Qa­zaq­ty qazaq deyik, qateni tý­zeteyik" degen maqala jazdy. 1-2 aidan keyin kense isterin qazaq tilinde jýrgizeyik dep taghy maqala basty. Qazaq tili jónin­de bas-ayaghy 9 maqala jariyalady. Memlekettik til bolsyn degen dekretti al­dyr­ghan da Sәken Seyfulin syndy aghalarymyz. Osy uaqytqa deyin qazaq tilining mәrtebesin ósiru jóninde qansha ret aityldy, jazyldy. Biraq estiy­tin qúlaq ta, ony oryndaytyn ynta da joq. "Qazaq tili kimge kerek?" degenge jetkenimiz ókinishti-aq. "Býginge Qazaqstan әrtýrli odaqqa kirude. Ertengi kýni sorymyzdy qaynatatyn sol bolady. Tәuelsizdigimizdi kór­setip jýrgen tengemiz qaltamyzdan ketetin bolsa, rubli shygha keledi. Sol ýshin el bolayyq, úiqyda jatqan namysty oyatayyq. Bir-aq úsynysym bar. Preziydent N.Nazarbaev parlamentke kelgende oryssha shýldirlegendi qoysyn. Tóreni syilap qalghan halyqpyz. Eger preziydent qazaqsha sóilese, shoqynghan qazaqtargha deyin qazaqsha sóileytini sózsiz", - dedi professor til aksiyasynda.

20 JYLDAN BERI TIL MÁSELESI ShEShILMEDI. BÚGhAN KIM KINÁLI?

Qazaqstannyng halyq jazushysy Qabdesh Júmadilov "mәseleni qoldan jasap alyp, әure-sarsangha týsetin halyqpyz, elmiz, memle­ket­piz" dep aqiqatty aityp saldy. "Qabyldanghan zandardyng bәri shalaghay, shiyki. Orys tili qazaq tilimen qatar qoldanylady degen tirkes o basta kirmeu kerek edi. Bir sóz bir qaryn maydy shiritu­de. Biyliktegilerding sauaty jetpedi me, әlde qúldyq sanasy jibermedi me, dәl osy sóilemdi kirgizdi. Oghan da 20 jyl toldy. Búl Qúrannyng sózi emes, alyp tastaugha bolady ghoy. Qazaq últy - qazaq mem­leketining iyesi, qojasy. Qa­zaqtyng úrpaghy qay tilde sóileytinin ózi sheshu kerek", - dedi ol.   "Azat" JSDP-nyng teng tóraghasy Bolat Ábilev: "Egemendikti alghanda 20 jyldan song qazaq tilin qorghaymyz dep oiladyq pa? Joq. Álemde tәuelsizdigin alyp óz ana tilin qorghay almaghan bizdey el bar ma? Joq. Kenes Odaghyna kirgen Kavkaz, Baltyq jaghalauy, Ortalyq Aziya elderi til mәselesin sheship aldy. Búl mә­sele Qazaqstanda ghana bar. Qazaq eli ýshin qazaq tili­ning mәselesi ózekti. 20 jyldyng ishinde til mәsele­sining she­shil­megenine kim kinәli? Preziydent, biylik, parlament, "Núr Otan" partiyasy kinәli. Halyqqa jany ashymaytynnyng keri búl. Qazaqtar kóp shoghyrlanghan aimaqtardy aralaghanda eli­mizde kedeyshilik, júmyssyzdyq, әdiletsizdik, jemqorlyq syndy mәseleler qordalanyp qalghanyna kóz jetkizdik. Múnday manyzdy mәseleler sheshilmese qazaqtyng ertengi kýni ne bolmaq? Manghystau, Janaózende 4 aidan beri qay­naghan kýnning astynda myndaghan múnayshylar qaysarlyqpen biylikke talap qoiyda. Olardy da úmytpay, qoldayyq». Belgili jazushy Smaghúl Elubaydyng pikirinshe, bý­ginde Qazaqstandaghy orys­tildi BAQ-ta qauipti tendensiya etek aldy. "M.Shahanov bastaghan últ patriottary Qazaqstanda últ arazdyghyn tudyruda, birligimizge, túraqtylyghymyzgha qauip tóndirude" deydi. Ótirik. Jala. Shyn mәninde últtyq auyzbirlikke tóngen qauip mynada. Aghymdaghy zang 20 jyl júmys istedi. Orys últynyng milliondaghan ókili 20 auyz qazaqsha sóz ýirengen joq. Óitkeni, Ata zanda qazaq tili men orys tili teng degen sóilem bar. Orystildi qazaqtardyng ózi qazaq tilin ýirenbedi. Osylaysha birtútas halyq ekige bólindi. - Al bizding tilek, - dedi ol óz sózinde, - bir bolayyq, orystanghan qazaqtar eki tildi bilsin, Qazaqstan hal­qy memlekettik til tónireginde jinalsyn. Aghymdaghy zang eki tildi teng dep jariyalaghany ýshin Qazaqstan halqynyng birligine ziyan keltirude.  

KÓK TIYNDYQ QÚNY JOQ

Sonday-aq, til aksiyasyna birneshe aimaqtardan delegasiya keldi. Semey ónirinen at basyn búrghan 85 jastaghy zeynetker Dәmetken Núrghaliyeva Konstitusiyadaghy "orys tili qazaq tilimen teng bolsyn" degen sóilemdi alyp tastayyq dep qazaqstandyq analar atynan úran tastady. Ukraina preziydentining "ukrain tili kerek bolmasa, Ukrain memleketining keregi qansha?" degen sózin algha tartqan aq jaulyqty ana qazaq qazaqsha sóilemese memleketimiz joyylady degendi ait­ty. Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi Asyly Osman qazaqtyng jan­ayqayy da, últtyng jany, qoghamnyng tiregi, memleketting ózegi de - qazaq tili ekenin qadap aitty. "Qazaq - memleket qúrushy últ. Orysty orys etip otyrghan - tili. Qazaqty qazaq etip otyrghan da - tili. Tilding adam ómirinde alatyn orny erekshe. 70 jyl boyy jelkemizden ústap jerge qaratty. 20 jyl boyghy tәuelsizdik ózgening betine qaratty. Kisi betin ayaghannyng óz beti shiqanday bolady. Qazaq ózgeni tórimizge shyghardy. Odan qazaq kem bolghan joq. Biraq tóbesine shygharmayyq". - Áriyne, Ata zandy qadirleymiz, - deydi Asyly Osman. - Qazaq tili bolmasa, Ata zang da bolmaytyn edi. Konstitusiyanyng 7-bap, 1-tarmaghyn, yaghny "qazaq tili - memlekettik til" degendi tu etip, basymdyq beru qajet. VIII ghasyrda alyp arabqa da, HIII ghasyrda tegeurindi mongholgha da, HIH-HH ghasyrdaghy qaptaghan orysqa da tótep bergen qazaq tili qúrugha tiyis emes.  

MEMLEKETTIK TILDI BILUDI MINDETTEMEGENI ÝShIN BIYLIK KINÁLI

Kenes Odaghyna kirgen respublikalarda til mәselesin әli kýnge kóterip jýrgen Qazaqstan ghana. "Osynyng ózi adamnyng ar-úyatyn, namysyn taptaumen birdey, - deydi jazushy, dramaturg Dulat Isabekov. - Mәselen, ózbek últ bolyp qalyptasty. Olardyng baqyty sonau Muhiddinovtan bastap tek qana últ ýshin júmys istegeninde. Endi ózbekting múrtyn balta shappaydy. Al bizde she? Ótkende jolda nemeresin jetektep bara jatqan zamandasymdy kórdim. Nemeresi qazaqsha sóileude. Al atasy oghan oryssha jauap qaytaruda. Búl ne degen súmdyq? Ýide qazaqsha sóilemey, týzde bala qazaqsha sóilemeydi. Átten, múnyng bәri qazaqtyng sanynyng azdyghynan". Minberden sóz alghan "Jas qazaq ýni" aptalyghynyng bas redaktory Qazybek Isa bylay dep janayqa­yyn jetkizdi: "Ata zannan orys tili turaly tarmaqshany alyp tastamay, mem­lekettik tilding damuy dalbasa. Osy dalbasagha 20 jyl sendirip keldi. Shydamnyng da shegi bar. Ermúhamed Ertisbaev preziydentke esep bergende býy dedi: "Ashyq hatty preziydentke, ýkimetke emes, parlamentke joldau kerek". Parlamentke joldadyq. Ony oqugha preziydent kenesshisining miy jetpegeni me? Átten, seksennen asqan Biybigýl Tólegenova jaqsy qartaya almady. Búl - onyng tragediyasy. Qydyrәli Bolmanovtyng qazaqsha quyrshaqtar jasaghanyn qoldaymyn. Biraq onyng biylikke quyrshaq bolyp ketuin qoldamaymyn. Ózge últ ókilderi memlekettik tildi bilmegenine kinәli emes. Oghan biylik kinәli, min­dettemegeni ýshin. Endigi jerde biylik bylay deu kerek: "Biz sizderge memlekettik tildi biludi mindetteme­genimiz, ony zanda kórsetpegenimiz ýshin keshirim súraymyz. Búdan bylay memlekettik tildi biluge baghyttaytyn qúqyqtarynyzdy qaytaramyz. Endi memlekettik tildi bilu - mindetti". Sonday-aq, memlekettik til ýshin kýresip jýrmiz. Kýressek, jauymyz bar degen sóz. Olar kimder? Ertisbaevqa oppozisiyanyng keybir ókilderi qosyldy. Mәselen, Múhtar Áblyazov "qazaq tili týkke jaramaydy" depti. Qazaq tiline qarsy oppozisiyanyng týkke keregi joq".  Memlekettik tilding jaularyn anyqtauda Qazybek Isa myna eki sózdi aitatyndargha mәn berudi súrady. Birinshisi, "memlekettik tildi damytugha әli erte". Ekinshisi, "qazaq tili damy bersin, biraq orys tilin Konstitusiyadan almau kerek". Al keshegi ashyq hat kimning kim ekenin anyqtaghan detektor boldy. Tipti Senat tóraghasy Qayrat Mәmy men Mәjilis tóraghasy Oral Múhammedjanov orystildi BAQ-ty jinap alyp, Konstitusiya ózgermeydi dep ant etti. 106 deputattyng ekeui-aq Ata zannyng 7-bap, 2-tarmaghyn alyp tastaugha dauys berdi. Atap aitayyq, Núrtay Sabiliyanov pen Jarasbay Sýleymenov. Qazaqsha sóiley bilmese, ministr bolugha eshkimning qúqy joq. Eger Aqorda memlekettik til mәselesin sheshpese, biz alanda sheshemiz.  

MENSINBEGENDER MÁNSAPTAN KETSIN

"Memlekettik tildi qoldau" aksiyasynda basqa da til janashyrlary sóz alyp, ashyq pikirin bildirdi. Qazybek Isa aitpaqshy, әlemde bir-aq el bar tóresi memlekettik tilde sóilemeytin. Bir-aq el bar mem­lekettik til mәselesin kóterip, jinalys ashugha Kalinin men Lenin es­kertkishining aldyndaghy sayasy qoqys alanyn beretin. Til janashyrlarynyng jolyn kesetin de, "oqudan quamyz, jataqhanadan shygharamyz" dep stu­dentterdi, jastardy ýrkitip-qorqytatyn da, tipti alang manyna qatynaytyn qoghamdyq kólikterdi toqtatatyn da - Qazaq biyligi. Búl ne degen masqara?! Ne degen súmdyq? Búl jolghy "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasyna әdettegiden júrt kóp jinaldy. Til janashyrlary ashynyp ashy aqiqatty aitty. Memlekettik tilding mәrtebesin ósiruge júdyryqtay júmylu qajettiligin týiip aitty. Biylik basyndaghylar memlekettik til - qazaq tiline nemqúrayly qarasa, mensinbey múryn shýiirse el basqarugha qúqy joq ekenin nyqtap aitty. Qordalanyp qalghan memlekettik til mәselesin sheshu ýshin taghy da arnayy ýndeu qabyldady, ony biylikke joldady. Eger búl hatqa naqty jauap bolmasa, 17 jeltoqsan kýni respublika alanynda jappay narazylyq sharasyn úiymdastyrugha kelisip, tarasty. Aytpaqshy, mitingige qatysushylardy jeltoqsanshy Qasen Qojahmetov pen onyng nókerleri kóshege sheruge shaqyrdy. Múny kópshilik arandatu retinde baghalap, olardyng sonynan ermedi. Dilara ISA, Asylhan ÁBDIRAYYM (foto) MEMLEKETTIK TILDI QOLDAMAU- EL BIRLIGIN QORGhAMAU 2011 jylghy 2 qazanda Almaty qalasyndaghy "Saryarqa" kinoteatry  manyndaghy alanda ótken, rúqsat etilgen «Memle­kettik tildi qoldau» aksiyasyna qatysushylardyn Qazaqstan Respublikasynyng preziydentine, parlametine, ýkimetine m ә l i m d e m e s i "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasynda, til tónireginde kóteril­gen qadau-qadau mәselelerdi saralay kele biylikke, jalpy halyqqa myna jayttardy mәlimdeymiz. Qazaq tili Memlekettik til mәrtebesin alghan 1989 jyldyng 22 qyrkýieginen beri arada 22 jyl ótse de, este qalarlyqtay 22 aishyqty qadam jasalghan joq. Qoghamdyq úiymdar Parlamentte, Ýkimette qanshama ret dauys kótergenimen, biylik kýni býginge deyin Memlekettik til turaly arnayy zang endiruge qarsylyq jasau­dan tanar emes. Keybir qabyldan­ghan Baghdarlamalar qazaq tilining ózindik ornyn aiqyndau bylay túrsyn memlekettik tildi respublikamyzdaghy ózge etnostar tiline tenestirumen keledi. Tipti, memle­kettik til konstitusiyalyq qúzyry joq, "resmy tildin" tasasanda qalyp qoydy. Oghan biylikting "qazaq tili ózge tilderdi basyp ketpeui kerek" degen jymysqy sayasaty jol berude. Sondyqtan da Konstitu­siya­nyng 7-babynda "Memlekettik til - qazaq tili" dep badyrayyp jazylyp túrsa da, 2-tarmaqqa "orys tili resmy týrde qazaq tilimen teng qoldanylady" degen tirkes endi­rildi. Elimizde orys tili ekinshi memlekettik til bola almaytynyn Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyalyq Kenesi birneshe dýrkin dәleldep berse de, sol bir 7-baptyng 2-tarmaghy júrtty әli shatastyrumen keledi. Biz elimizde orys tilining jәne barlyq etnostar tilinin, olardyng salt-sanasynyn, ruhany qúndylyqtarynyng saltanat qúruyn, órken jangyn bar kezde qoldaymyz jәne quattaymyz. Orys tili etnos­aralyq, halyqaralyq til retinde óz túghyrynda qala beredi. Alayda bizding búl oiymyzdy keybir orystildi basylymdar men ghalamtor sayttary kópe-kórineu búrmalap, jala jabuda. Olar til janashyrlaryn әsire últshyl etip kórsetip, respublikamyzdaghy ózge últ ókil­derin bizge qarsy aidap salugha tyrysyp baghuda. Keyingi jyldary keybir miy­nistrlikter men kәsiporyndarda, ózge de memlekettik mekemelerde, qoghamdyq oryndarda memlekettik til mәrtebesin kemsitip, onyng qoldanys ayasyn qasaqana taryltu faktileri aiqyn kórinis berude. Mәselen, medisinalyq oqu oryndarynda biyl orys synybyn bitirgen týlekterding arasynda 90 ball jinaghan talapker memlekettik grantqa týsti de, qazaq synybyn bitirgen oqushy 97 ball jinasa da grantqa ilige almady. Sol sebepti de keybir ata-analar úl-qyzdaryn orys mektepterine auystyryp jatyr. Óitkeni oqu aqysy jyl sa­yyn sharyqtap barady. Til tónireginde biz kóterip otyrghan mәseleler - tikeley memle­ketting atqarar sharualary. Demek, onyng býgingi qordalanyp qalghan mәselelerining sheshimin tappauyna da tek biylik jauapty. Sondyqtan biz býgingi "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasyna qatysushylar atynan joghary biylikke qanshama jyldardan beri kóterip kele jatqan tómendegi talaptarymyzdy taghy da qoiygha mәjbýrmiz: 1. "Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memlekettik til sayasaty mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly" zang jobasyna "2012 jyldan bastap birte-birte memlekettik organdarda memleket­tik til paydalanylyp, is-qaghazdary qazaq tilinde jýrgizilsin" degen norma qosylsyn; 2. QR Konstitusiyasynyng 7-babynyng orys tiline baylanysty ekinshi tarmaghy alynyp tastalyp, onyng ornyna "orys tili - etnosaralyq, halyqaralyq til" dep jazylsyn; 3. Qazaqstannyng keybir sayasy kýshteri men qoghamdyq úiymdarynyng qatystyryluymen jasalyp jatqan Memlekettik til turaly zang jobasy Parlamentting biylghy kýzgi sessiyasynda qaralyp, 2012 jylgha deyin qabyldanuyn talap etemiz; 4. Osydan ýsh jylday uaqyt búryn biylik Qazaqstan Halqy Assambleyasy arqyly bastauyn "amerikandyq últtan" alatyn "qazaqstandyq últty" endirmekshi bolghanda, qoghamdyq úiymdardyng ýdere qarsy túrghany belgili. Biraq biylik ýstimizdegi jyly "Qazaqstandyq últqa" qayta kóshuimiz mýmkin eke­nin әigiledi. Olay bolghan jaghdayda "Men qazaqpyn", "Men úighyrmyn", "Men oryspyn" dep aitsanyz, jauapqa tartylasyz. Últtyq, tildik mýddelerdi tikeley joygha alyp baratyn, búl qadamgha ýzildi-kesildi qarsy ekenimizdi taghy da eskertemiz; 5. Songhy jyldary biylik "Ýsh túghyrly til" sayasatyn qayta-qayta madaqtaumen keledi. Sonda osy "Ýsh túghyrly tildin" qaysysy memlekettik til? Búl da negizinen orys tilin memlekettik til jasau sayasatynan tughan shara. Respublikamyzda jas jetkinshekterge ýsh tildi birdey ýiretu ayasynda qyzmet ete bastaghan balabaqshalar, mektepter, jogharghy jәne arnauly oqu oryndary ashyla bastady. Mәselen, Japoniyada bala 12 jasqa deyin tek ózining ana tilinde tәrbiyelenip, birinshi kezekte ana quatyn boyyna siniredi. Múnan keyin 100 til mengerse de óz erki. Osylay etken jaghdayda ghana býldirshin sanasynda eldik, últtyq, patriottyq sezimder berik oryn tebedi eken. Al biz ong qoly men sol qolyn anyq ajyrata bilmeytin 2 jasar sәbiyge birden ýsh til ýiret­pek­piz. Búl әperbaqan shara pedagogika zandylyqtaryna mýlde qayshy bolghandyqtan, biz de oghan qarsylyghymyzdy bildiremiz; Bógde el jәne otandyq aqparat qúraldarynyng shekten shyqqan arandatushylyq túrghydaghy maqalalary Tәuelsiz Qazaqstannyng ishki isine núqsan keltirushilik dep tanylsyn! Memlekettik jogharghy biylik organdary (Ýkimet) tarapynan múnday basylymdar qarjylandyrylmasyn. Qazaqstannyng Últtyq aqparat qauipsizdigin qamtamasyz etetin sharalar tez arada iske qosylsyn; 5. Mәdeniyet ministrligining qaramaghynda Til komiyteti qyzmet etip keledi. Turasyn aitsaq, miy­nistrlik ayasyndaghy komiytetting qúzyry qordalanyp qalghan Mem­lekettik til problemalaryn sheshuge dәrmensiz. Sondyqtan "Memle­kettik til agenttigin" qúrudy úsynamyz; 6. Elimizdegi qalalar men eldi-mekenderde týgeldey derlik alabajaq jarnamalardan ayaq alyp jýre almaysyz. Olar oryssha, aghylshynsha, tipti basqa tilderde kórinis tabady. Qazaqshasy sauatsyz, saqau jarnamalardan kóz sýrinedi. Mún­day mәnsizdikti jәne basqa da problemalardy retteu ýshin "Til inspeksiyasyn" qúru qajet dep bilemiz; 7. Qazir әrbir mektep bitirushi týlek qay tilde oqyghanyna qaramastan qazaq tilinen test tapsyrady. Alayda orys mektebin bitirgen oqushylar ýshin ol testing kórset­kishi esepke alynbaydy. Sondyqtan memlekettik tilden tapsyrylghan test barlyq jaghdayda Últtyq bir­ynghay test nәtiyjesinde eskerilui tiyis; 8. Memleket basshylary men lauazymdy qyzmet iyeleri barlyq otandyq, sheteldik resmy kezdesulerde memlekettik tilde sóileuge mindettelip, respublika kólemin­degi memlekettik is-sharalar, memleket­tik tilde jýrgizilsin. Memlekettik tildi bilmeytinder ilespe audarma qyzmetin paydalanatyn bolsyn. Memlekettik tildi moyyndamaytyndar, ony oqyp, ýirenuge tyryspaytyndar - memlekettik qyzmetke alynbasyn. "Memlekettik tildi qoldau" aksiyasyna qatysushy qoghamdyq úiymdar men sayasy partiyalar eldegi tildik ahualdy ýnemi nazarda ústaytynymyzdy, eger biylik jogharydaghy talaptardy kezen-kezenimen oryndaugha niyet tanytpaghan jaghdayda nemese "2012 jyldyng ekinshi jartysyna deyin oryndaymyz" dep uәde bermese, býkil respublika kóleminde basqa da sayasy mәselelermen úshtasqan birlesken is-sharalar ótkizetinimizdi, 2011 jyldyng 17 jeltoqsanynda, yaghny Jeltoqsan kóterilisine 25 jyl tolghan kýni Respublika alanyna shyghyp, biylik­ke búdan da auyr talap qoyatynymyzdy jәne әdiletti sheshimge qol jetkizgenimizshe búl ruhany kýresti toqtatpaytynymyzdy mәlimdeymiz.

(Mәlimdeme "Memlekettik tildi qoldau" mitingisinde birauyzdan qabyldandy.)

http://zhasalash.kz/sayasat/5567.html