«Parlamenttik oppozisiya turaly» zang jobasy qabyldana ma?
Ótken júmada Mәjiliste Núrlan Ábdirovtyng tóraghalyghymen ótken Sot reformasy komiytetining otyrysy bolyp, onda «Aq jol» demokratiyalyq partiyasynyng jetekshisi Azat Peruashev «Parlamenttik oppozisiya turaly» zang jobasyn úsyndy.
Otyrys barysynda zang jobasy talqylanyp, atap aitqanda, deputat Magerram Magerramov parlamenttik oppozisiyanyng anyqtamasyn engizuding qajettiligi joq ekenin aitty. Óitkeni onyng QKHP partiyasy ózining baghdarlamalyq qújattarynda ózin oppozisiya dep jariyalaghan. Sonymen qatar, ol oppozisiyanyng Mәjilis komiytetterinde sóileu nemese tóraghalyq etu qúqyghyn bekitudi qajet dep sanamaytynyn atap ótti.
Azat Peruashev partiyanyng baghdarlamasynda ózin oppozisiya dep bekituge qatysty - baghdarlama partiyanyng saylau uchaskesine baratyn ishki qújat ekenin atap ótti. "Partiyanyng negizgi qújatynda oppozisiya bolatynyn jariyalau degenimiz, búl saylauda jenilisti aldyn ala josparlau. Sonymen birge, kez-kelgen naqty partiya biylik ýshin kýresui, basqarushy partiya bolugha úmtyluy kerek dep mәlimdedi. Partiyalar oppozisiyagha saylau aldynda emes, kerisinshe saylau nәtiyjeleri boyynsha qosylady. Sondyqtan olar ózderining negizgi maqsatyn oppozisiyada kórmeui kerek. Kez-kelgen partiyanyng maqsaty - jeniske jetu jәne el men ómirdegi ózgeristerge qol jetkizu. Qalypty jýiede biylik әr mezgilde ózgerip otyruy kerek, búl kez-kelgen partiyanyng erte me, kesh pe biylikke kelu mýmkindigi bolady,- dep sanaydy Azat Peruashev. Áriyne, baghdarlama ishki qújat bolyp tabylady jәne әr tarap ony óz qalauy boyynsha qabyldaydy. Zang jobasynyng mindeti - tek «Aq jol» nemese «QKHP» ýshin emes, barlyq taraptar ýshin teng jaghday jasau.
Azat Peruashev sonymen qatar parlamenttegi barlyq partiyalardy oppozisiya dep sanay almaytyndyghyn, tipti baghdarlamada ózining oppozisiyasyn jazyp, sodan keyin biylikpen kelisetin barlyq partiyalardy oppozisiya dep qarastyrugha bolmaydy dep týsindirdi. Zang jobasynyng avtory anyqtamagha engizilgen, oghan sәikes ýnemi syngha týsetin jәne biylikting partiyasynyng baghytyna balama bastamalar jasaytyn partiyalardy ghana parlamenttik oppozisiya dep sanaugha bolatynyn jetkizdi. Zanda oppozisiyanyng sóileu qúqyghyn qamtamasyz etu iydeyasyna keletin bolsaq, búl «Aq jol» partiyasynyng deputattaryn birneshe ret sózden aiyru nәtiyjesinde payda boldy. Azat Peruashev aldynghy shaqyrylymda «Aq jol» QDP deputattaryna, onyng ishinde ózine de bes ret mikrofondy óshirgenin, onyng ishinde parlament palatalarynyng birlesken otyrysynda ýkimetting jyldaghy esebin talqylau kezinde óshirilgenin eske saldy. Múnday faktilerdi Komiytetting júmysyna qatysqan basqa deputattar da rastady.
«Sondyqtan, biz kez-kelgen parlament otyrystaryndaghy oppozisiyanyng sóz sóileuine kepildik beru talabyn negizdi dep sanaymyz», - dedi zang jobasynyng avtory.
«Sol siyaqty,«Aq jol» partiyasy oppozisiyanyng tóraghalyq etu jónindegi úsynystaryn mysaly, budjet komiytetine qatysty óte negizdi dep sanaydy. Biylik partiyasy budjetti basqarady, sondyqtan demokratiyalyq baqylau men tepe-tendik qaghidatyna sәikes budjet shyghynyn baqylau basqalarda boluy kerek. «Aq joldyn» oppozisiyanyng ýkimettik zandargha balama zang jobalaryn engizu qúqyghyndaghy bastamalary da manyzdy. Kem degende eki parlamenttik tyndaulardyng jәne sessiyanyng ýkimet saghatynyng jәne t.b. taqyryptaryn anyqtaugha qúqyly bolu kerek», - dedi «Aq jol» partiyasynyng jetekshisi.
Sonymen birge Azat Peruashev әriptesterining júmys toby ayasynda barlyq úsynystaryn talqylaugha dayyn ekendigin bildirdi.
Deputat Vasiliy Oleynik Qazaqstan Respublikasy Ýkimeti janyndaghy Vedomstvoaralyq komissiyanyng otyrysynda talqylau kezinde memlekettik organdar parlamenttik oppozisiyanyng óz qyzmetin memlekettik tapsyrys boyynsha jabu qúqyghyn qamtamasyz etu turaly zang jobasynyng úsynystaryna qarsy ekenin eske saldy. A.Peruashev Ýkimetting zang jobasyna jasaghan qorytyndysynda búl norma budjetting shyghyndaluyna әkeletindigin týsindirdi. Degenmen búl mәsele qazirgi memlekettik aqparattyq tapsyrys ayasynda sheshilui mýmkin dep sanaydy. Sol kezde tek biyleushi partiyanyng júmysy ghana atap ótiledi. Osyghan qaramastan, zang jobasynyng júmysyna kedergi keltirmeu ýshin ol qújat avtory retinde múny ghana emes, sonymen qatar memlekettik organdardyng qabyldamauyn tudyrghan birqatar basqa normalardy alyp tastaugha mәjbýr boldy.
Zang jobasyn qabyldau turaly úsynysty komiytet tóraghasy Núrlan Ábdirov, sonday-aq deputattar Núrlan Dulatbekov, Arman Qojahmetov jәne basqalar qoldady. Talqylaudan keyin Sot-qúqyqtyq reforma komiyteti "Parlamenttik oppozisiya turaly" zang jobasy boyynsha júmys tobyn qúru turaly sheshim qabyldady. Onyng jetekshisi bolyp fraksiya mýshesi, «Aq jol» partiyasy tóraghasynyng orynbasary Berik Dýisembinov saylandy.
Esterinizge sala keteyik, 2019 jylghy 20 jeltoqsanda preziydent Qasym-Jomart Toqaev Parlamentte sayasy azshylyqtardyng qúqyqtaryn zannamalyq túrghydan bekitu turaly úsynys jasaghan bolatyn. «Parlamenttik oppozisiya turaly» zang jobasyn «Aq jol» Demokratiyalyq partiyasy әzirlep, ol EQYÚ-nyng joghary baghasyna ie boldy. Sonday-aq, zang jobasy «Aq jol» fraksiyasy deputattarynyng ónirlik saparlarynda talqylandy. Aghymdaghy jyldyng 26 aqpanynda Zang jobasy Qazaqstan Respublikasy Ýkimeti janyndaghy Vedomstvoaralyq komissiyanyng otyrysynda talqylandy.
Abai.kz