Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 20-babynynng 3-tarmaghynda «qatygezdik pen zorlyq zombylyqqa bas úrudy nasihattaugha nemese ýgitteuge jol berilmeydi» dep taygha tanba basqanday anyq jazylghan. Alayda býgingi әleumettik jelilerde jeldey esken aqparat aghynynynyng arasynan, telearnalardan bastauysh mektepke baryp jýrgen baladan bastap tizesi býgilgen qartqa deyingilerding kýn sayyn kóretini de, estiytini de, miyna qúiylatyny da osy qatygezdik.

Áleumettik jelilerdegi beynekórinisterdi aitpaghannnyng ózinde, kýn sayyn kórip jýrgen telearnalardan býge-shigesine deyin kórsetiletin qatygez iyesining itti buyndyryp óltirgeni, jasóspirimderding itterdi asyp óltirgeni, jauyz qasapshynyng jylqyny auyr balghamen basynan úryp qúlatqany, jastardyng qasqyrdyng bóltirikterin úryp óttirgeni siyaqty kórinisterdi «tamashalaugha» eng bir qanypezer adam bolmasa ekining birining jýikesi shyday bermeydi. Al qazir uaqytynyng kóbin teledidargha, úyaly telefongha ýnilip ótkizetin balalar osy jauyzdyqtardy boyyna sinirip ósetinin biylik basyndaghylar týsinbegeni me, nemese Qazaqstan Respublikasy Qylmystyq ister Kodeksining 313-babyndaghy qatygezdik pen zorlyq-zombylyqty nasihattaytyn aqparatty taratu zangha qayshy ekenin bilmegeni me?

Býgingi әleumettik-ekonomikalyq qiyndyqtardan adamdardyng jýikesi onsyz da júqarghan kezde jstardyng oi-sanasyn búzatyn qatygezdikti kórsetu nendey qajettilikten tudy? Áriyne, adamnyng jan dýniyesin tebirentetin, oy salatyn, jastardy qazaqy kenpeyildilik, bauyrmaldyq, jetimdi kórse jebep jýretin meyirimdilikke, imandylyqqa tәrbiyeleytin aqparat әzirleu ýshin keshegi dýniyeden ótken marqúm Beysen Qúrambek siyaqty jomart jýrekti daryndar qajet. Izdenis, enbek qajet. Al әleumettik jelidegi bireuler úyaly telefongha týsirgen beynekórinisti qoya salyp kórermendi sirinkening lap eten bir tal shyrpysynday dir etkizu ýshin eshqanday izdenistin, oidyng qajeti joq.

Demokratiya men sóz bostandyghyna erkindik berilip túrghan qazirgi kezende aqparat qúraldary, әleumettik jeliler Atazannyng 12-babyndaghy «adam qúqyqtary men bostandyghyna kepildik beriledi» degen sózderdi molynan paydalanyp otyr. Al osy baptyng 5-tarmaghyndaghy «adamnyng qúqyqtary men bostandyghyn jýzege asyru qoghamdyq imandylyqqa núqsan keltirmeui tiyis» degen talapty eskermeydi de. Biraq zang talaptaryn aqparat ministrligi eskerui tiyis emes pe?

Jasyratyny joq, songhy uaqytta sәbiylerinen bezgen qayyrymsyz jas analar, ata-anasyn qarttar ýiine tapsyrghan tasbauyr jastar, qariyalargha pyshaq silteuden qoly qaltyramaytyn qaraqshy jigitter jayly habarlargha ýirene bastaghandaymyz. Keshe ghana jap-jas zang qyzmetkerining jetpistegi anasyn úryp óltirgeni turaly habardan boyym titirkendi. Qazaqy imandylyghymyz qayda ketken? Ne bolyp baramyz?

Jastarymyz qayyrymsyz, ózimshil bolyp bara jatqany zaman aghymynyng әserinen bolar. Búdan mýldem qorghanu, ózge kenistikten oqshaulanyp, túmshalanyp alu qiyn ekeni de týsinikti. Biraq aqparat qúraly el mýddesine, últtyq iydeologiyagha qyzmet etip, shet júrttyng qazaqqa jat nasihat yqpalynan úrpaqty qorghau ýshin paydalanyluy kerek emes pe? 

Marat Ermúqanov 

Abai.kz