BIR QAZAQ BAR, býgingi myltyqsyz maydannyng qúrbandary kýn sayyn kóbeygenin bilip túryp, bir otbasynyng birden eki, tipti ýsh adamy ómirden ótip jatqanyn estip-kórip otyryp osynyng esebinen bangdy, eki asap qaludy kókseytin. Jas-kәri dep tandamay jan-jaghyn jalmap jatqan indetting qúryghyna óz týspese, ainalasy aman bolsa, Allagha shýkirlik etip, tóniregine meyirimmen qaraugha bolmas pa edi. Meyirim degen – bireuge ýiip-tógip birdene satyp alyp beru nemese ondy-soldy dýnie taratu emes, izgilik pen adamgershilik. «Qayghygha qany tasymastyng bayghúsqa jany ashymas» degen, BIYLIK qarapayym qazaqtyng tilin, janyn, kónil kýiin týsinuge beyil emes. Dәl býgin biylik ýshin adamnyng adaldyghy, adamgershiligi, últshyldyghy mýlde qajetsiz. Biylikke, biylik iylegen qoghamgha aitqanyna kóner, aidauyna jýrer –kóngish, ergish, mýlgigish, ynghayly da qolayly, jaghympazdyqtyng jarapazanyn aitqysh qúlminezdiler ghana kerek. Qoymasy jarylyp órt shalsa da, su basyp ýii qúlasa da ózinshe tyrbanghan qara halqynan alshaqtap ketken biylik jayly aitargha sóz joq.

Biylik basyndaghylar turaly sóz qozghamay-aq qoyalyq, «kisidegining kilti – aspanda» degen, dәrihanashylar jayly da jaq ashpayyq, kýnkórisin jeke kóligimen tauyp jýrgen qarapayym jýrgizushilerden, yaghny әr adam ózimizden bastayyqshy...

500 tengege baratyn jerge 1000 tenge súraytyndardyng kóbeygeni ras qoy. Aldyn ala jazylyp, kompiuter tomografiyasynan ótu ýshin kezegin kýtip otyrghandardyng ýstinen aqsha jasap qalghysy keletin quayaqtar da payda bolypty. Aram jolmen qazaqtyng ýstinen payda tapqysy keletin qazaq qaydan shyqqan? Múnday arampighyldy pysyqay boludy meyirimdi, imandy, kónilge qaraudy biletin bizding últtyng balasy qay kezde, qay jerde jýrip ýirengen? Úrymtal sәtten kóldeneng tabys tabudy qashan kәsipke ainaldyrghan? Az qazaghyndy bauday qyrqyp jatqan indetten ózinning sau, tónireginning týgel jýrgendigi ýshin ghana shýkir etseng bolmas pa...

Auyryp túrghan jandardyn, aidyn-kýnning amanynda búl indetke bir emes, birneshe jaqynyn bergen qamkónil adamdardyng ýstinen búlay payda tapqysy kelgender – innen shyghyp, itten tughandar shyghar, sirә. Tәrtip pen úyat qalmaghan últtan namys ta alshaqtaytyn siyaqty. Namysymyz qalsa, sýringenge sýieu bolyp, jyghylghandy júdyryqtamas edik qoy. «El aldynda jýrsiz, sizdi tyndaydy ghoy, aitynyzshy», – deydi maghan irgedegi kórshimnen bastap, auyldaghy aghayyngha deyin. Tyrbanyp kýnin kórip jatqan qarapayym qazaq menen ýmit kýtetinine osyndayda úyalyp qalam. Óitkeni kimge ne dep aitarymdy da bilmeymin. Qaljyraghan halqynyng qajymas serigi bolarlyq, jón siltep, iyek qagharlyq aqsaqal tappaghandyqtan da keudemnen óksik ketpeydi. Kózi ashyq adamnyng bәri jelide otyr, aitylyp ta, jazylyp ta jatyr. Biraq kereng qogham, jemqor jýie, enjar biylik... Selt etpeytin menireu meken, meshel medisina, oisyz adam. Dendep alghan, sinip barady.

BIR QAZAQTAR BAR, eli ýshin shyryldap jýrgender! Bizde «qúlaghandy úrghyzghandy emes, túrghyzghandy qadirle» degen sóz bar. Qay dәuirde de qazaqtyng qyzdary myqty bolghan býgin de qazaqtyng Aynúry ekining biri bara bermeytin tәuekelge baryp jatyr. Qayrat Joldybay bauyrymyzdyng bastamasy da osyghan dәlel. Dertine shipa izdep sansyraghan eline demeu bolyp, qayyrymdylyqpen ainalysyp jatqan osynday adamdardyng shamang kelgenshe bir jaghyna shyghysudy jón sanaysyn, tipti mindet-paryzday qabyldaysyn!

BIR ADAM BAR, aitalyq, ol – әldebir jekemenshik medortalyqtyng qojayyny. Dәl qazirgi kezende qojayyn retinde kýni-týni demalyssyz júmys istegenimen, rentgenge, kompiuter tomografiyasyna týsiru arzan ba, kez kelgen adam týse ala ma, halqyna, otandasyna jaghday jasadyng ba? Ol – ol ma, Aral qalasynda әli kýnge deyin kompiuter tomografiyasyna týsip ókpeni teksertetin qúrylghynyng bolmaghanyn estip jaghamdy ústadym. Arygha ketpey bergi on jylda alyp zauyt salmay-aq qoy, adam densaulyghyn jaqsartugha jaghday jasalynbasa, jasay almasa, bizge sansyz basshy men sansyz deputattyng keregi ne? Medisinagha bólingen qyruar qarjy kimning qúlqynyna ketti? Álgi «100 mektep, 100 auruhanan» qayda? Eng bolmasa, osynday qysyltayang kezde baghany qadaghalap, bәrine qoljetimdi qyzmet týri kórsetiluin talap etken atqaminer boldy ma?

«Qúdaydan qoryqpaghannan qoryq» degendi aitqan qazaq edik... Ózimiz az-aq, aua jetpey tynysy tarylyp, qos ókpesi qabynyp túrghan qazaqpyz. Bireuding sózin bireu kótere almay jýike júqarghan uaqytta әrqaysysymyzdyng qolymyzdan eng joq degende ózgege jyly sóz aityp, adamgershilikten attamau keledi. Ar men aqyldy kir juytpay saqtaytyn adamdyq minezden arylmayyqshy. Qúdayym, qazaghymnyng peyilin ala kórme!

Qay jerine jarmassa da irip, eskirgen mataday kýldirep túrghan, tiyip ketse, irini aghatyn biteujaraday bolyp jemqorlyq indeti asqynyp shirigen memleketining qay jaghynan shyghyp jaqsartaryn bilmey jatqan Preziydentke keyde janym ashidy. Aqyl aitar abyzdan góri jaghympaz jalpaqshesheyi kóp ortasyna adaspaugha, batyl qadam jasaugha yqpal ete biletin últshyl , sanaly azamattar kóptep jinaluyna sebep bola kór degen tilek tileuden basqa qoldan keler qayran joq.

Qúday týbining qayyryn bersin! Qazaqqa jany ashityn tek qazaq qana. Aman bolayyqshy!

Jaylauymdy órt, júrtymdy dert shalmasyn!

Bekjan Túrystyng jazbasy

Abai.kz