Tәuelsizdikting 20 jyldyghy qarsanynda Pavlodarda shyghatyn «Nasha jizni» atty jergilikti gazet taghy da bir shugha sebepker bolyp otyr.  «Nasha jizninin» namysqa shapqan әreketi turaly «Abay.kz» aqparattyq portalynyng qasyndaghy «Masa.kz» internet gazeti birinshi bolyp aityp ta ýlgerdi. Esterinizge sala keteyin, atalghan  basylym basqany qoyyp búl joly Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik әnúranyna auyz saldy. Búryn ony kim bayqaghan, osy gazette jariyalanghan «Detishkam pro lubovi» atty maqalanyng avtory  David Ganelinning aituynsha, әnúran men ony oryndap túrghan adamnyng (әieldin) túrysy jynystyq sezimdi qozdyrady eken. Ásirese, әsker jasyna taqap qalghan bozbalalardyn. Maqala bastan-ayaq mysqyl men әjuagha toly, ony tómende oqy jatarsyzdar.

Tәuelsizdikting 20 jyldyghy qarsanynda Pavlodarda shyghatyn «Nasha jizni» atty jergilikti gazet taghy da bir shugha sebepker bolyp otyr.  «Nasha jizninin» namysqa shapqan әreketi turaly «Abay.kz» aqparattyq portalynyng qasyndaghy «Masa.kz» internet gazeti birinshi bolyp aityp ta ýlgerdi. Esterinizge sala keteyin, atalghan  basylym basqany qoyyp búl joly Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik әnúranyna auyz saldy. Búryn ony kim bayqaghan, osy gazette jariyalanghan «Detishkam pro lubovi» atty maqalanyng avtory  David Ganelinning aituynsha, әnúran men ony oryndap túrghan adamnyng (әieldin) túrysy jynystyq sezimdi qozdyrady eken. Ásirese, әsker jasyna taqap qalghan bozbalalardyn. Maqala bastan-ayaq mysqyl men әjuagha toly, ony tómende oqy jatarsyzdar.

Jalpy búl ónirding halqy búnday mazaq pen qorlyqqa  et ýiretip alghan. Oqidy da, «e» dep qoya salady. Endi ne istesin? Zangha jýgineyin dese, búl talay mәrte bastan ótken jaghday. Sudiyalar men prokurorlar últ namysyn qorghaghan qazaqty basqalardyng aldynda túqyrtyp jyghyp beretinin kórip jýrmiz. Jergilikti atqarushy biylik (әkimdikter) últaralyq mәsele dese at-tondaryn ala qashady. Sosyn qayda barady qazaq? Analar da osyny bilip alghan, qazaq bayghústy  ondyrmay, itke de, qúsqa da tenep jatady. Búnday әreketke qarsylyq bildirgen jergilikti últ ókili bolsa, oghan dereu «últaralyq tatulyqty búzushy», «últshyl» degen aiyp taghylyp, qara tizimge ilinedi. Al qazaqty «qara esekke teris mingizip»  jatqan әlgilerdi eshkim últ arazdyghyn qozdyrushy dep atamaydy. Sosyn olar qútyrmaghanda kim qútyrady?! Shyndyghyn aitqanda, qazaq búl jerde memleket qúraushy últ emes, qúddy diaspora sekildi. Nanbasanyzdar kelip kórinizder. Almatyda eki kýnning birinde halyqtyng atynan sóz sóilep,  «últ janashyry» atanyp, qozghalystar úiymdastyryp jýrgender tym bolmasa osy jaqqa kelip, birer ay nege túrmaydy eken, sonda jaghdaydyng qanday ekenin óz kózderimen kórer edi dep oilaysyn

Pavlodardaghy orys tildi gazetterding jergilikti halyqty mazaq etip otyrghany bir búl emes. Ana jyly osyndaghy «Gorodskaya nedelya» dep atalatyn aptalyqta jariyalanghan skanvordtyng ishindegi «derevyannoe nazvanie kazahov y kavkazsev» (jauaby-churka) degen súraq taghy biraz dýrligis tudyrghan bolatyn. Ol joly gazet redaksiyasy qarsy jaq sotqa bergenshe, keshirim súrap qútylghan edi...

Biz de osy joly «Nasha jizni» gazetining redaktory Elena Vasilichenkogha kirip edik, búl hanym keshirim súramaq týgili, ózimizdi mysqyl kýlkimen qarsy aldy. Onyng aituynsha, maqala avtory D.Ganelin degen adam gazetting túraqty avtory jәne Reseyding belgili satiriygi Jvaneskiyding stiylimen jazady eken-mys. «Ol Jvaneskiyge qatty elikteydi jәne onymen últy birge ekenin de jasyrmaydy»-dep maqtanyshpen habarlaghan redaktor: «Maqalada túrghan týk te joq. Otandy sýy әnúran aitumen ghana shektelmeydi, ol terennen bastau alatyn sezim»-degen pәlsapalyq pikir aitty. «Múghalimning Otandy sýng jayly maqala jazghany dúrys, biraq nege erotikalyq әdisti tandaghan?»-degen súraghymyz jauapsyz qaldy.

Sóitip, Ganelinning últy jóit eken. Ózi osyndaghy №8 liyseyde matematikadan sabaq beretin kórinedi. Jasy 70-ti alqymdap qalghan kisi deydi. Byltyr oblys әkimining qolynan syilyqqa avtokólik alypty.

Bilim ministri B.Júmaghúlov aldaghy jyly múghalimderding bәri psihologiyalyq testiden ótedi dep jatyr. Bizding she Ganelin sekildilerdi mindetti týrde ótkizu kerek. Sebebi ózi múghalim bola túra, mynaday maqala jazghan adamnyng aqyl-esinde auytqushylyq joq dep aitu qiyn.

Bir qyzyghy, Ganelindi jaqtap, bizge barynsha mysqylmen jauap berip otyrghan Vasilichenko hanymnyng da keudesinde «Tәuelsizdikting 20 jyldyghy medali» jarqyraydy. Osyndayda halqymyzdyn: «Tamaghyndy iship, tekemetindi tilip otyrady» degen mәteli eske týsedi eken. Búlardyng aldynda qansha kishireygenimizben olar bizdi kisige sanap otyrghan joq. Endi osy gazet kelesi sanynda әnúrandy qoyyp, memlekettik eltanbamyzdy mazaq etip jatsa, esh tanqalugha bolmaydy. Sebebi olargha «әy deytin әje, qoy deytin qoja» joq búl ónirde. Oblystyq әkimdik pen oblystyq bilim basqarmasy әri ketse shaqyryp alyp, әngime ótkizedi, odan basqagha ólse de baspaydy.

Sot jýiesining jaghdayyn jogharyda aittyq. 2009 jyly «Tasjarghan» gazetin eks-deputat Romin Mәdinovke, juyqta belgili jurnalist Gýljan Erghaliyevany bas qarjy poliyseyi Qojamjarovtyng zayyby Ahanovagha  jyghyp berdi. Deputtar men sheneunikterding namysyn jan sala qorghaytyn qazaqstandyq sot jýiesi el namysyn, últ namysyn qorghaugha kelgende, kejegeleri keyin tartyp qalady. Nege? Ótken jazda «Pavlodarlift» JShS-yn sotqa bergen til janashyry Ruza Beysenbaytegin Pavlodar qalalyq sotynyng sudiyasy Mederova degen әiel (últy qazaq) kóz aldymyzda jyghyp berdi. Sonynan Ruza appelyasiyagha aryzdanyp, әdildikke әreng dep qol jetkizdi.

Byltyr Kókshetau qalalyq «Stepnoy mayak», Burabay audandyq «Luch» gazetteri: «yrta-jiliyshe bomja», «Maghjan Pyatnisabev», «Baqytjan Payatnisadildaev» dep taghy mazaq etti. Búlardyng barlyghy da budjet qarjysymen shyghatyn basylymdar. Istep otyrghandary janaghy. Osy gazetter de azghana aippúl tólep, keshirim súraumen  qútylyp ketti.

Bir qyzyghy, Pavlodardaghy «Gorodskaya nedelya» dep atalatyn aptalyq key kezde oblys әkimi Saghyntaev myrzany da jerden alyp, jerge salyp jatady. Eger osyny qazaq tildi gazet jasasa, Saghyntaev bayaghyda-aq ony  japtyryp tastar edi.  Al aimaqtaghy orystildi gazetter qúddy bir ýiding erke balalary sekildi -- olargha bәri de keshirimdi.

Búnyng sebebi -- Resey shekarasy tayaq tastam jerde, eki kýnning birinde qatynasyp jatady. Sayasatqa, últ mәselesine qatysty әngimeler orystildilerding de arasynda bolyp túratyny sózsiz. Onyng ýstine qazir soltýstik ónirlerde Resey ekspansiyasy kýn sanap kýsheyip keledi. Búl kezinde Leninning ózi aitqan «úlyorystyq shovinizmnin» qayta oyanuyna sebep bolary aitpasa da belgili.  Shovinistik pighyldardyng bas kóteruine baylanysty  jogharydaghyday «aqparattyq diyversiyalar» jasalyp túratyny sózsiz. Búl әreket әlgindey jymysqy jýristi jergilikti halyqtyng qalay qabyldaytynyn bayqaugha baryp sayady. Eger ýndemesen, odan da zoryn jazady. Shu kótersen, keshirim súrap, qoya salady.

Halqymyzdyn: «Enkeygenge-enkey, atannan qalghan  qúl emes, shalqayghangha-shalqay, ol Qúdaydyng úly emes»-degen qanatty sózi bar. Egemendi el bolsaq ta, enkeyuden әli de ensemiz jazylmay kele jatyr. Bizge de shalqayatyn kýn tuar ma eken?  Sosyn jәne oilaysyn: Elúranyndy mazaq etip jýrgender el bolyp jaryta ma?..

«Abay-aqparat»

Detishkam pro lubovi

«Lubvy vse vozrasty pokorny» , - vyskazalsya odnajdy nam klassik i, kak vsegda, ne oshibsya. Odnako, kak govoryat v narode, lubovi zla, y kozly etim polizuitsya.

V period mejdu «Dnem nezavisimosti» y «Dnem respubliki» ostryy pristup lubovnogo orgazma nakryl pochtennoe ministerstvo obrazovanie y nauki. Na etot raz rechi shla o lubvy k Rodiyne. Y kak vsyakoe poryadochnoe y obrazovannoe ministerstvo, ono reshilo organizovati, uporyadochiti y zakonodatelino zakrepiti vse lubovnye otpravlenie tak, chtoby pry etom vse stoyalo y obstoyalo, kak sleduet.

Prejde vsego, ono ustanovilo: lubovi k rodiyne sleduet osushestvlyaet cherez gimn, kotoryy nujno ispolnyati po utram pered urokami. A poskoliku lubovi - eto zanyatie parnoe, to sovmestno s uchiytelyam. Uchiyteli pry etom doljen stoyati po stoyke «smirno», lisom k klassu, nogy na shiriyne plech, pravaya ladoni lejit na grudi, cherenok vniyz, tak, chtoby ne zagorajivati prikolotui k grudy golubuy lentochku v viyde bantika, y peti vmeste s klassom.

Poskoliku uchiyteli u nas v svoem podavlyaiyshem bolishinstve - eto jenshina, to dannaya lubovnaya instruksiya, kak nam kajetsya, nujdaetsya v detalizasii. Itak: uchiyteli doljen stoyati lisom k klassu, nogy razdvinuty na shiriyne plech. Ministerstvo namereno v sleduishem instruktivnom pisime utochniti, na kakui iymenno shirinu plech pozvoliytelino razdvigati nogiy y kak s nimy voobshe byti v ostalinyh lubovnyh fazah  ediyneniya s rodinoy.

Dalee. Ladoni pravoy ruky cherenok vniz raspolagaetsya na levom vtorichnom polovom priznake tak, chtoby ostavalasi vidimoy prikolotaya k etomu vtorichnomu polovomu priznaku golubaya lenta v viyde bantika, kotoraya «s nashim znamenem sveta odnogo». Pry etom loktem vse toy je pravoy ruky doljen byti prikryt pravyy vtorichnyy polovoy priznak.

V dalineyshem ministerstvo namereno postaviti y polojiytelino reshiti vopros o nogah y kolenyah, kak o tretichnyh polovyh priznakah, kotorye pohleshe vtorichnyh. A poka chto samyy glavnyy polovoy priznak doljen byti otsechen plotnoy yubkoy (ily brukamiy), daby ny u odnogo rebenka doprizyvnogo i, samoe glavnoe, prizyvnogo  vozrasta nichto ne voznikalo, ne podnimalosi y ne shevelilosi.To esti nichto ne otvlekalo ot pravilinogo ispolneniya gimna y chtoby nichto ne stoyalo mejdu nimy y Rodinoy.

Posle ispolneniya gimna mojno sesti, posmotreti na gosudarstvennye simvoly - flag y greb - y pered nachalom uroka vyraziti svoi lubovi y predannosti praviytelistvu y preziydentu v svobodnoy forme.

Vse eto horosho y daje otlichno,za isklucheniyem «svobodnoy formy». Poskoliku forma vyrajeniya lubvy silino vliyaet na ee soderjaniye. A esly vozimut y vyrazyatsya? Kak vyrazyatsya, tak y polubyat? A mnogie vovse nikak ne vyrajaitsya. Kak lubyat, tak y lubyat. Y chto - to iymenno im bolishe vsego doveriya. Lubimye vy nashi. Potomu chto, kto - j ego znaet, «s nego nachinaetsya Rodina?» A vot chto  «ot lubvy do nenavisty odin shag»  - dopodlinno izvestno. Y vam nepremenno nado, chtoby etot shag byl sdelan, gospoda

David Ganeliyn

"Abay-aqparat"