Qytay soldattary jogharghy dayyndyq qalpyn saqtap, soghysqa әzirlenui kerek. Búl Qytay tóraghasy Shy Jipiynning sózi eken. Shy tóragha elding (Qytaydyn) teniz әskery kýshterine qayryla sóilep, ýlken soghysqa dayyndalugha shaqyrypty.

«Sender bar oilaryng men kýshterindi soghysqa dayyndyqqa júmyldyryp, joghary әskery dengeyde bolularyng kerek», dep sóilepti.

Ol búl sózderdi Guandun ólkesindegi әskery bazagha barghan saparynda aitqan. Ol sonday-aq, Qytaydyng teniz әskeri QHR armiyasynyng eng myqtysy ekenin jәne olar elding egemendigi men qauipsizdigin, territoriyalyq tútastyghyn qorghauy kerektigin aitqan. Armiyany jetildiru Qytay biyigining aldaghy bes jyldyqtaghy basty mindettirining biri ekenin bildirgen.

«Biz qazirgi naqty jaghdaylargha sýienuimiz, sheshilmegen mәlelelerdi tereng zerttep, olardy sheshuimiz jәne teniz әskerin kýsheytuimiz kerek», - degen Shy tóragha.

Shy tóraghanyng óz әskerine «soghysqa dayyndalyndar» dep pәrmen berui әlemdik aqparatta qyzu taqylanyp jatyr. Sonymen Shy tóragha kimmen soghyspaq? Batys jәne orys aqparattary búl turaly ne jazyp jatyr? Sholyp shyqtyq...

CNN: «Búl әskery sapar songhy on jyldyq ishinde Qytay men AQSh arasyndaghy qarama-qayshylyq ýdep, eng shynyna jetken tústa boldy. Al Tayvan men koronavirus pandemiyasy Vashington men Beyjing arasyn kýrt alystatyp jiberdi.

Aq ýy osyghan deyin AQSh Kongressine ýsh joghary dengeydegi qaru-jaraq keshenin Tayvangha berudi josparlap otyrghanyn aitqan. Olardyng ishinde jetildirilgen joghary mobilidi artilleriyalyq zymyran jýiesi de bar.

QHR SIM ókili Chjao Lijiyang búghan qatysty AQSh Tayvangha qaru-jaraq satudy shúghyl dogharyp, AQSh pen Tayvan arasyndaghy әskery baylanysty ýzui kerek degen.

Tayvan Qytay kommunistik partiyasynyng baqylauyna jatpaytynyna qaramastan Beyjing ózin-ózi basqaratyn demokratiyalyq araldy Qytaydyng territoriyasy dep sanaydy.

Qytaydyng qarsylyghyna qaramastan Vashington men Taypey arasy Tramp әkimshiligi túsynda jaqynday týsti. Tamyzda AQSh Densaulyq saqtau jәne әleumettik qyzmet ministri Aleks Azar Tayvangha barghan. Ol songhy 10 jylda Tayvangha barghan eng jogharghy lauazymdaghy AQSh sheneunigi boldy.

Búghan jauap retinde Beyjing 18-19 qyrkýiekte Tayvannyng manyna әsker shoghyrlandyrdy. 40-qa juyq Qytay әskery úshaqtary Tayvan araly manynda úshty. Al búny Tayvan preziydenti Say Inven «kýsh qoldanu qaupi» dep baghalady», - dep jazypty.

lenta.ru: «Osyghan deyin Beyjing mikroelektronika salasynda AQSh-pen ózinshe «qaru-jaraq jarysyna» dayyndalyp jatqany habarlanghan. El biyligi proteksionistik sharalar qabyldaghan. Olardyng pikirinshe, búl sharalar AQSh preziydenti Donald Tramp әkimshiligi engizgen sanksiyalardyng saldaryn jonggha kómektesedi-mis», - depti orys aqparaty.

The Nill:  «Shiyding búl mәlimdemesi Aq Ýy Tayvangha qaru-jaraq keshenderin beretinin aitqan kýnning ertesinde jasaldy. Al Beyjing Tayvandy Qytaydyng bóligi dep sanaydy. AQSh Qorghanys ministri Mark Esper de Qytay men Reseydi ózderining әskery jәne «úrlyqy ekonomikasyn» paydalana otyryp «teris yqpal etushi» retinde әreket ete bastady dep aiyptaghan», - dep jazghan eken.

VZGLYaD: «Ótkende AQSh preziydentining qarulandyru jónindegi arnayy ókili Marshall Billingsly Qytaygha jauap retinde AQSh Aziya-Tynyq múhity aumaghynda orta jәne shaghyn qashyqtyqqa jetetin zymyrandaryn ornatatynyn aitqan», - depti.

National Post: Ottava Uniyversiytetining agha ghylymy qyzmetkeri Margaret Mak Kuey: «Songhy shiyrek ghasyr sheginde Qytaydyng kórshi elderge agressiyasy kýsheygen. Sonyng ishinde Ýndistan men Butangha da... Tayvan – demokratiyalyq jolmen tandalghan jeke memleket. Qytay ony jaulap alu mejesi emes, kórshisi retinde qabyldauy kerek», degen.

Alibert Uniyversiyteti janyndaghy Qytay institutynyng diyektory Gordon Houlden: «Shy Qytaydy ishki últtyq narazylyq órshigen tústa basqaryp otyr. Tayvan erekshe jaghday. Tayvandy qosyp alu iydeyasynan bas tartsa - eshbir Qytay preziydenti bir apta da ómir sýre almaydy», degen.

Ótken senbide Tayvan preziydenti Say Inven Qytaydy beybit jolmen kelisimge shaqyrghan. «Ónirdegi jaghdaydy sheshuge bolady dep oilaymyn», - degen. Oghan djauap retinde Qytaydyng memlekettik telearnalary aral manynda Qytay ótkizip jatqan әskery oqu-jattyghulardy kórsetip, Say Tayvandy Qytaydyng bóligi retinde moyyndamasa, shabuyldaytynyn eskertti.

Al Kanada AQSh-Qytay teketiresinde taghy bir ynghaysyz pozisiyada qaldy. Kanadada «Huawei» diyrektory Men Vanjoudyng tútqyndaluynan keyin, AQSh súrauy oiynsha ony ekstradisiyalau mәselesi qaralyp jatyr», - depti.

KorrespondenT: «Osyghan deyin AQSh antiqytaylyq koalisiya qúryp jatqanyn jәne preziydent Richard Niksonnyng kezinen beri kele jatqan Qytaymen qarym-qatynas sayasatyn ózgertudi josparlap otyrghanyn aita ketu kerek. Búghan qosa preziydent Tramp BÚÚ-gha mәlimdeme jasap, koronavirus ýshin Qytaygha jaza qoldanudy súraghan», - depti.

Aljazeera: «Búl tekseris Ontýstik Qytay tenizi men dauly Tayvandy qosa aitqanda kez kelgen potensialdy әskery qaqtyghystargha dayar bolu jóninldegi signal boldy.

Ontýstik Qytay tenizindegi jaghday songhy ailarda órshy týsti. Qytay men AQSh bir-birin provokasiyalyq әreketter jasady dep aiyptap jatyr.

Tayvangha qatysty Qytay qysymy 2016 jyly Say Inven Tayvan preziydenti bop saylanghannan beri jalghasyp keledi. Al әue-әskery qimyldary qantarda Say biylikke qayta oralghanda bastalghan», dep jazypty.

Abai.kz