«Aq jol» partiyasynyng qúrmetti mýshesi, tanymal túlgha Amangeldi Aytaly myrzamen aradaghy súhbatymyz kóppartiyaly Mәjilisting mәn-jayy turasynda órbigenimen negizigi әngime atalghan partiyadan saylanghan deputattar jayynda boldy. «Aq joldyn» aqsaqaly «búl deputtatardan senimimizden góri kýdigimiz basym. Sonda da batamyzdy berdik» deydi.

- Saylau ótti. Janadan jasaqtalyp jatqan kóppartiyaly parlament jóninde oilarynyzdy bilsek dep edik.
- Myna týrindegi kóppartiyalyq Mәjilis eshtene sheshpeydi. Egerde parlamentte, mysaly, bir partiya - 45, ekinshisi - 35, ýshinshisi - 25 payyz dauys alyp, kýshterding tepe-tendikke jaqyn balansy qalyptasyp, koalisiya qúrylyp, partiyalar belgili bir mәselelerde pikirtalastar ótkizip, әr partiyanyng tóbe biyleri eldegi týrli problemalargha qatysty kózqarasyn jetkizip jatsa, sol kezde ghana kóppartiyaly parlament turaly aitugha bolar edi. Sondyqtan, mening oiymsha, búl Mәjilisti týr jaghynan - demokratiya, mazmún jaghynan - avtoritarlyq dep esepteymin.
- Tórtinshi shaqyrylmdaghy «2012-ynshy jyly bolatyn qarjy daghdarysyna qauqarsyzbyz» dep ózin-ózi taratyp jibergen Mәjilisting birqatar deputattary qaytadan saylanyp jatyr. Búl qalay bolghany sonda?

«Aq jol» partiyasynyng qúrmetti mýshesi, tanymal túlgha Amangeldi Aytaly myrzamen aradaghy súhbatymyz kóppartiyaly Mәjilisting mәn-jayy turasynda órbigenimen negizigi әngime atalghan partiyadan saylanghan deputattar jayynda boldy. «Aq joldyn» aqsaqaly «búl deputtatardan senimimizden góri kýdigimiz basym. Sonda da batamyzdy berdik» deydi.

- Saylau ótti. Janadan jasaqtalyp jatqan kóppartiyaly parlament jóninde oilarynyzdy bilsek dep edik.
- Myna týrindegi kóppartiyalyq Mәjilis eshtene sheshpeydi. Egerde parlamentte, mysaly, bir partiya - 45, ekinshisi - 35, ýshinshisi - 25 payyz dauys alyp, kýshterding tepe-tendikke jaqyn balansy qalyptasyp, koalisiya qúrylyp, partiyalar belgili bir mәselelerde pikirtalastar ótkizip, әr partiyanyng tóbe biyleri eldegi týrli problemalargha qatysty kózqarasyn jetkizip jatsa, sol kezde ghana kóppartiyaly parlament turaly aitugha bolar edi. Sondyqtan, mening oiymsha, búl Mәjilisti týr jaghynan - demokratiya, mazmún jaghynan - avtoritarlyq dep esepteymin.
- Tórtinshi shaqyrylmdaghy «2012-ynshy jyly bolatyn qarjy daghdarysyna qauqarsyzbyz» dep ózin-ózi taratyp jibergen Mәjilisting birqatar deputattary qaytadan saylanyp jatyr. Búl qalay bolghany sonda?
- «Qarjylyq daghdarysqa qarsy túra almaydy» deu parlamentti taratudyng bir joly bolar. Shyndyghynda, Mәjilisting tarauy qarjylyq jaghdaygha baylanysty emes. Negizi sheteldik úiymdar men sarapshylar Qazaqstandy bir partiyaly parlament ýshin qatty synady. Sol syn әser etse kerek. Biraq búl ózgeristi EQÚY-nyng sammiytining aldynda erterek jasau qajet edi. Biraq olay bolmady.
Mysaly, parlamentke «Aq joldyn» jeti, Peruashevpen segiz deyik, sol segiz kәsipker bolashaq ekonomikalyq daghdarystyng aldyn alady. Osylardyng aitqan pikiri sheshushi ról atqarady nemese «Núr Otannan» saylanghan deputtarda qarjylyq daghdarystan shyghugha kýsh salady dep aita almaymyn. Sebebi, múnyng makro jәne mikro ekonomikalyq tereng konseptualdyq mәseleleri bar. Sondyqtan «Aq joldan» barghan kәsipkerler aldymen ózderining firmalaryn daghdarystan shygharugha kýsh salar. Ýkimetpen, salyq komiytetterimen baylanysyp, jeke kәsipterin, baqqan qoylaryn qútqarar, biraq, eldi búlar qútqarady dep aita almaymyn. Jәne osy deputtardyng zang shygharu isi boyynsha 80 payyzynyng tәjirbiyesi joq. Olardyng intellektualdyq әleueti, is tәjirbiyesi daghdarystan shyghugha әser ete almaydy. Búl, shyn mәninde preziydent apparatynyn, ýkimetting dayyndaghan zang jobalaryna dauys berip qana otyratyn Mәjilis bolady ghoy dep oilaymyn.
- «Aq jol» partiyasy saylaualdy nauqan kezinde «Biz - Alashordanyng izbasarymyz» dep úrandatyp, óziniz qatarly últ sózin sóilegen azamattardy Mәjiliske ótkizetin partiya mýshelerining qataryna da qosyp, alashapqyn boldy. Alayda, songhy nәtiyje olay bolmay shyqty. Búghan ne deysiz? Tarihtyng aldynda úyat bolghan joq pa?
- «Aq jol» partiyasynyng tarihy kýrdeli ghoy. Biyl  partiyanyng qúrylghanyna on jyl bolady. Partiya basshylyghynan Álihan Bәimenovting ketip, Azat Peruashevting kelui - partiyanyng damuyndaghy bir beles. Bәimenovting túsynda Alash iydeyasyn, últtyq mәseleni - barlyq mәselening túghyry etu, ekonomikanyng últtyq astary, әleumettik mәselede de qazaq últynyng jaghdayy, til, din, mәdeniyet salasyn tútas qamtyghan últtyq sayasattyng tújyrymdamasy jasalyndy. Peruashev kelgen son, últtyq mәselelerde tek úran qaldy da, kәsipkerlerding yqpaly, basymdyghy, olardyng aqshasy sheshushi kýshke ainaldy. Aynalyp kelgende, deputattyqqa ótkenderding jeteui saylaudan birer ay búryn ghana osy partiyagha kirgen adamdar. Búlar Álihan Bókeyhanovtyn, Ahmet Baytúrsynovtyn, tarihtyng ne ekenin bilmeytin adamdar. Eng ókinishtisi - osy.
Aqsha biylegen zaman ghoy. Bir kelisim bolghan: sen saylaudy qarjylandyrasyn, men seni parlamentke aparamyn degen siyaqty. Sonday kelisim bolghan shamasy. «Aq jol» kәsipkerlerding partiyasy, eldi daghdarystan shygharatyn partiya» dep preziydent әkimshiligine tújyrymdama jetkizgen. Sondyqtan jogharydaghyday adamdar ótti. Keshe partiyanyng ortalyq kenesinde búl ýlken әngime boldy. Mәsele, mening ya basqanyng parlamentke ótuinde bolmasa, ótpeuinde emes.  Mәsele, «Aq joldyn» iydeyasy, platformasy sol jerde ashyq, anyq kórine me? Últtyq mәsele algha tartyla ma? Sony úran etip qana emes, iske asyra alatyn «Aq joldyn» deputattary bar ma degen súraqqa jauap beru óte qiyn boldy. Keneste olar jerge qarap eshtene aita almady. Bireui ghana «qazaq tilin, qazaq iydeyasyn qoldaymyz» degen sóz aitty. «Agha, batanyzdy beriniz, búl mәselelerding bәrin biz parlamentke barghan song qolgha alamyz» dedi. Sóitip, batamyzdy berdik. Aldyn ala bәlen-týgen demeyik. Biraq ta senimimizden kýdigimiz basym.
- Ózinizde bayqap, bilip jýrsiz: elding jalpy biylikten, biylikting saylanbaly bútaqtarynan senimi ketti. Saylaudan da kýder ýzdi. Janaózen oqighasynan keyin mýldem memleket pen halyqtyng ortasyndaghy senimge ýlken selkeu týsti. Auzy dualy aqsaqal retinde elge ne deysiz endi?
- Elge aitarym, eldin, últtyng taghdyry - ýkimettin, parlamentting qolynda emes. Últtyng taghdyry - әrqaysymyzdyn, әr qazaqtyng qolynda. Ár qazaq, Qazaqstannyn  әr azamaty elding taghdyryn sheshedi. Sondyqtan, biylikke jan-jaqtan yqpal etu, әriyne, zandyq shenberde, halyqtyng iydeyasyn qalay bolghanda da oryndatu, mәjbýr etu, búl - bizding aldymyzdaghy ýlken mindet. Ýkimet pen parlament qoghamdy tәrbiyeleydi eken, últtyng mәselesin sheshedi eken degen oidan aulaq bolghanymyz dúrys. Óitkeni, qay elde de, qay tarihy kezende de memleketting taghdyry halyqtyng qolynda bolghan ghoy. Sondyqtan, biz, qazaq, -- memleket qúraushy últ, elding taghdyryna jauap beremiz. Biylikke, parlamentke senip, elding taghdyryn eki úshty etip tastaugha bizding qúqymyz joq.
-Ángimenizge rahmet!
Súhbattasqan - Ómirjan Ábdihalyqúly
«Abay-aqparat»