امانگەلدى ايتالى: «اق جولدىڭ» اتىنان وتكەن دەپۋتاتتارعا كۇدىگىمىز باسىم»
«اق جول» پارتياسىنىڭ قۇرمەتتى مۇشەسى، تانىمال تۇلعا امانگەلدى ايتالى مىرزامەن اراداعى سۇحباتىمىز كوپپارتيالى ءماجىلىستىڭ ءمان-جايى تۋراسىندا وربىگەنىمەن نەگىزىگى اڭگىمە اتالعان پارتيادان سايلانعان دەپۋتاتتار جايىندا بولدى. «اق جولدىڭ» اقساقالى «بۇل دەپۋتتاتاردان سەنىمىمىزدەن گورى كۇدىگىمىز باسىم. سوندا دا باتامىزدى بەردىك» دەيدى.
- سايلاۋ ءوتتى. جاڭادان جاساقتالىپ جاتقان كوپپارتيالى پارلامەنت جونىندە ويلارىڭىزدى بىلسەك دەپ ەدىك.
- مىنا تۇرىندەگى كوپپارتيالىق ءماجىلىس ەشتەڭە شەشپەيدى. ەگەردە پارلامەنتتە، مىسالى، ءبىر پارتيا - 45, ەكىنشىسى - 35, ءۇشىنشىسى - 25 پايىز داۋىس الىپ، كۇشتەردىڭ تەپە-تەڭدىككە جاقىن بالانسى قالىپتاسىپ، كواليتسيا قۇرىلىپ، پارتيالار بەلگىلى ءبىر ماسەلەلەردە پىكىرتالاستار وتكىزىپ، ءار پارتيانىڭ توبە بيلەرى ەلدەگى ءتۇرلى پروبلەمالارعا قاتىستى كوزقاراسىن جەتكىزىپ جاتسا، سول كەزدە عانا كوپپارتيالى پارلامەنت تۋرالى ايتۋعا بولار ەدى. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، بۇل ءماجىلىستى ءتۇر جاعىنان - دەموكراتيا، مازمۇن جاعىنان - اۆتوريتارلىق دەپ ەسەپتەيمىن.
- ءتورتىنشى شاقىرىلمداعى «2012-ىنشى جىلى بولاتىن قارجى داعدارىسىنا قاۋقارسىزبىز» دەپ ءوزىن-ءوزى تاراتىپ جىبەرگەن ءماجىلىستىڭ بىرقاتار دەپۋتاتتارى قايتادان سايلانىپ جاتىر. بۇل قالاي بولعانى سوندا؟
«اق جول» پارتياسىنىڭ قۇرمەتتى مۇشەسى، تانىمال تۇلعا امانگەلدى ايتالى مىرزامەن اراداعى سۇحباتىمىز كوپپارتيالى ءماجىلىستىڭ ءمان-جايى تۋراسىندا وربىگەنىمەن نەگىزىگى اڭگىمە اتالعان پارتيادان سايلانعان دەپۋتاتتار جايىندا بولدى. «اق جولدىڭ» اقساقالى «بۇل دەپۋتتاتاردان سەنىمىمىزدەن گورى كۇدىگىمىز باسىم. سوندا دا باتامىزدى بەردىك» دەيدى.
- سايلاۋ ءوتتى. جاڭادان جاساقتالىپ جاتقان كوپپارتيالى پارلامەنت جونىندە ويلارىڭىزدى بىلسەك دەپ ەدىك.
- مىنا تۇرىندەگى كوپپارتيالىق ءماجىلىس ەشتەڭە شەشپەيدى. ەگەردە پارلامەنتتە، مىسالى، ءبىر پارتيا - 45, ەكىنشىسى - 35, ءۇشىنشىسى - 25 پايىز داۋىس الىپ، كۇشتەردىڭ تەپە-تەڭدىككە جاقىن بالانسى قالىپتاسىپ، كواليتسيا قۇرىلىپ، پارتيالار بەلگىلى ءبىر ماسەلەلەردە پىكىرتالاستار وتكىزىپ، ءار پارتيانىڭ توبە بيلەرى ەلدەگى ءتۇرلى پروبلەمالارعا قاتىستى كوزقاراسىن جەتكىزىپ جاتسا، سول كەزدە عانا كوپپارتيالى پارلامەنت تۋرالى ايتۋعا بولار ەدى. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، بۇل ءماجىلىستى ءتۇر جاعىنان - دەموكراتيا، مازمۇن جاعىنان - اۆتوريتارلىق دەپ ەسەپتەيمىن.
- ءتورتىنشى شاقىرىلمداعى «2012-ىنشى جىلى بولاتىن قارجى داعدارىسىنا قاۋقارسىزبىز» دەپ ءوزىن-ءوزى تاراتىپ جىبەرگەن ءماجىلىستىڭ بىرقاتار دەپۋتاتتارى قايتادان سايلانىپ جاتىر. بۇل قالاي بولعانى سوندا؟
- «قارجىلىق داعدارىسقا قارسى تۇرا المايدى» دەۋ پارلامەنتتى تاراتۋدىڭ ءبىر جولى بولار. شىندىعىندا، ءماجىلىستىڭ تاراۋى قارجىلىق جاعدايعا بايلانىستى ەمەس. نەگىزى شەتەلدىك ۇيىمدار مەن ساراپشىلار قازاقستاندى ءبىر پارتيالى پارلامەنت ءۇشىن قاتتى سىنادى. سول سىن اسەر ەتسە كەرەك. بىراق بۇل وزگەرىستى ەقۇى-نىڭ ءسامميتىنىڭ الدىندا ەرتەرەك جاساۋ قاجەت ەدى. بىراق ولاي بولمادى.
مىسالى، پارلامەنتكە «اق جولدىڭ» جەتى، پەرۋاشەۆپەن سەگىز دەيىك، سول سەگىز كاسىپكەر بولاشاق ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ الدىن الادى. وسىلاردىڭ ايتقان پىكىرى شەشۋشى ءرول اتقارادى نەمەسە «نۇر وتاننان» سايلانعان دەپۋتتاردا قارجىلىق داعدارىستان شىعۋعا كۇش سالادى دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى، مۇنىڭ ماكرو جانە ميكرو ەكونوميكالىق تەرەڭ كونتسەپتۋالدىق ماسەلەلەرى بار. سوندىقتان «اق جولدان» بارعان كاسىپكەرلەر الدىمەن وزدەرىنىڭ فيرمالارىن داعدارىستان شىعارۋعا كۇش سالار. ۇكىمەتپەن، سالىق كوميتەتتەرىمەن بايلانىسىپ، جەكە كاسىپتەرىن، باققان قويلارىن قۇتقارار، بىراق، ەلدى بۇلار قۇتقارادى دەپ ايتا المايمىن. جانە وسى دەپۋتتاردىڭ زاڭ شىعارۋ ءىسى بويىنشا 80 پايىزىنىڭ تاجىربيەسى جوق. ولاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق الەۋەتى، ءىس تاجىربيەسى داعدارىستان شىعۋعا اسەر ەتە المايدى. بۇل، شىن مانىندە پرەزيدەنت اپپاراتىنىڭ، ۇكىمەتتىڭ دايىنداعان زاڭ جوبالارىنا داۋىس بەرىپ قانا وتىراتىن ءماجىلىس بولادى عوي دەپ ويلايمىن.
- «اق جول» پارتياسى سايلاۋالدى ناۋقان كەزىندە «ءبىز - الاشوردانىڭ ءىزباسارىمىز» دەپ ۇرانداتىپ، ءوزىڭىز قاتارلى ۇلت ءسوزىن سويلەگەن ازاماتتاردى ماجىلىسكە وتكىزەتىن پارتيا مۇشەلەرىنىڭ قاتارىنا دا قوسىپ، الاشاپقىن بولدى. الايدا، سوڭعى ناتيجە ولاي بولماي شىقتى. بۇعان نە دەيسىز؟ تاريحتىڭ الدىندا ۇيات بولعان جوق پا؟
- «اق جول» پارتياسىنىڭ تاريحى كۇردەلى عوي. بيىل پارتيانىڭ قۇرىلعانىنا ون جىل بولادى. پارتيا باسشىلىعىنان ءاليحان بايمەنوۆتىڭ كەتىپ، ازات پەرۋاشەۆتىڭ كەلۋى - پارتيانىڭ دامۋىنداعى ءبىر بەلەس. بايمەنوۆتىڭ تۇسىندا الاش يدەياسىن، ۇلتتىق ماسەلەنى - بارلىق ماسەلەنىڭ تۇعىرى ەتۋ، ەكونوميكانىڭ ۇلتتىق استارى، الەۋمەتتىك ماسەلەدە دە قازاق ۇلتىنىڭ جاعدايى، ءتىل، ءدىن، مادەنيەت سالاسىن تۇتاس قامتىعان ۇلتتىق ساياساتتىڭ تۇجىرىمداماسى جاسالىندى. پەرۋاشەۆ كەلگەن سوڭ، ۇلتتىق ماسەلەلەردە تەك ۇران قالدى دا، كاسىپكەرلەردىڭ ىقپالى، باسىمدىعى، ولاردىڭ اقشاسى شەشۋشى كۇشكە اينالدى. اينالىپ كەلگەندە، دەپۋتاتتىققا وتكەندەردىڭ جەتەۋى سايلاۋدان بىرەر اي بۇرىن عانا وسى پارتياعا كىرگەن ادامدار. بۇلار ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ، احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ، تاريحتىڭ نە ەكەنىن بىلمەيتىن ادامدار. ەڭ وكىنىشتىسى - وسى.
اقشا بيلەگەن زامان عوي. ءبىر كەلىسىم بولعان: سەن سايلاۋدى قارجىلاندىراسىڭ، مەن سەنى پارلامەنتكە اپارامىن دەگەن سياقتى. سونداي كەلىسىم بولعان شاماسى. «اق جول» كاسىپكەرلەردىڭ پارتياسى، ەلدى داعدارىستان شىعاراتىن پارتيا» دەپ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە تۇجىرىمداما جەتكىزگەن. سوندىقتان جوعارىداعىداي ادامدار ءوتتى. كەشە پارتيانىڭ ورتالىق كەڭەسىندە بۇل ۇلكەن اڭگىمە بولدى. ماسەلە، مەنىڭ يا باسقانىڭ پارلامەنتكە وتۋىندە بولماسا، وتپەۋىندە ەمەس. ماسەلە، «اق جولدىڭ» يدەياسى، پلاتفورماسى سول جەردە اشىق، انىق كورىنە مە؟ ۇلتتىق ماسەلە العا تارتىلا ما؟ سونى ۇران ەتىپ قانا ەمەس، ىسكە اسىرا الاتىن «اق جولدىڭ» دەپۋتاتتارى بار ما دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ وتە قيىن بولدى. كەڭەستە ولار جەرگە قاراپ ەشتەڭە ايتا المادى. بىرەۋى عانا «قازاق ءتىلىن، قازاق يدەياسىن قولدايمىز» دەگەن ءسوز ايتتى. «اعا، باتاڭىزدى بەرىڭىز، بۇل ماسەلەلەردىڭ ءبارىن ءبىز پارلامەنتكە بارعان سوڭ قولعا الامىز» دەدى. ءسويتىپ، باتامىزدى بەردىك. الدىن الا بالەن-تۇگەن دەمەيىك. بىراق تا سەنىمىمىزدەن كۇدىگىمىز باسىم.
- وزىڭىزدە بايقاپ، ءبىلىپ ءجۇرسىز: ەلدىڭ جالپى بيلىكتەن، بيلىكتىڭ سايلانبالى بۇتاقتارىنان سەنىمى كەتتى. سايلاۋدان دا كۇدەر ءۇزدى. جاڭاوزەن وقيعاسىنان كەيىن مۇلدەم مەملەكەت پەن حالىقتىڭ ورتاسىنداعى سەنىمگە ۇلكەن سەلكەۋ ءتۇستى. اۋزى دۋالى اقساقال رەتىندە ەلگە نە دەيسىز ەندى؟
- ەلگە ايتارىم، ەلدىڭ، ۇلتتىڭ تاعدىرى - ۇكىمەتتىڭ، پارلامەنتتىڭ قولىندا ەمەس. ۇلتتىڭ تاعدىرى - ارقايسىمىزدىڭ، ءار قازاقتىڭ قولىندا. ءار قازاق، قازاقستاننىڭ ءار ازاماتى ەلدىڭ تاعدىرىن شەشەدى. سوندىقتان، بيلىككە جان-جاقتان ىقپال ەتۋ، ارينە، زاڭدىق شەڭبەردە، حالىقتىڭ يدەياسىن قالاي بولعاندا دا ورىنداتۋ، ءماجبۇر ەتۋ، بۇل - ءبىزدىڭ الدىمىزداعى ۇلكەن مىندەت. ۇكىمەت پەن پارلامەنت قوعامدى تاربيەلەيدى ەكەن، ۇلتتىڭ ماسەلەسىن شەشەدى ەكەن دەگەن ويدان اۋلاق بولعانىمىز دۇرىس. ويتكەنى، قاي ەلدە دە، قاي تاريحي كەزەڭدە دە مەملەكەتتىڭ تاعدىرى حالىقتىڭ قولىندا بولعان عوي. سوندىقتان، ءبىز، قازاق، -- مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت، ەلدىڭ تاعدىرىنا جاۋاپ بەرەمىز. بيلىككە، پارلامەنتكە سەنىپ، ەلدىڭ تاعدىرىن ەكى ۇشتى ەتىپ تاستاۋعا ءبىزدىڭ قۇقىمىز جوق.
-اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
سۇحباتتاسقان - ءومىرجان ابدىحالىقۇلى
«اباي-اقپارات»