«Jusany anqyghan Qaradalam-ay,

Qasiyet qonghan kiyelim!

Qaradalam-ay, Qaradalam-ay...

Qasterlep seni sýiemin!»...

Ótkende Baqyt aghamnyng búl әni býgingi iysi qazaqtyng úranyna ainaluy tiyis әndey әser etti... Óitkeni, Qaradala teatrynyng túnghysh qoyylymynda Abay, sahnadaghy Abay osy әndi shyrqay jóneldi...

Anyz Abay, Abyz Abay Jetisugha kelmegen, kelse de qazirgi Qaradalagha tabany tiymegen dersiz... Dúrys aitasyz... Abay óz zamanynda Qaradalagha kelmegeni bylay túrsyn, Tәuelsizdik alghanymyzgha 30 jylgha tayasa da onyng ruhy әli kýnge Úighyr aghayynnyng atyndaghy audanynyng esiginen syghalap keledi.

Tipti, "biylghy atauly mereytoyynda da sol ruh esikten syghalap, audan ortalyghy Shonjydan tym qúrysa bir kóshening atyn ala almay keter me eken?" dep qorqyp otyrmyz.

Almaty oblysynyng әkimi Amandyq Batalov kókem jazda Qaradalagha baryp, Bekjan agham bastaghan últ-úldaryna Úighyr audanynyng atyn ózgertuge sóz bergen edi. Keshe sol ózgeriske saylau bóget bolyp túrghanyn aitypty. «Jaraydy delik... Búl saylau da óter... 3-4 aidyng ary-berisi joq qoy. Amandyq aghamyzgha múrsat berelik» deydi bir oiym. Biraq, búl saylaugha partiya mýsheleri ghana dauys beretinin eskersek (onyng ýstine praymeriz sekildi onlayn ótui mýmkin saylau), jer-su, eldimeken ataularyn auystyrugha dym bóget joqtay kórinbey me? Qosh! Jigittik, әkimdik, qala berdi aqsaqaldyq uәdeni oryndap-oryndamau әkimge syn. Ol isti ózine qaldyralyq.

Sonymen qazaqtyng danyshpany Abay sahnada nege "Qaradalam-ay" dep әn shyrqady? Aytpaqshy, qoyylym ne jayly edi? Eskendir haqynda... Kәdimgi Eskendir Zúlqarnayyn (Makedoniyalyq Aleksandr) she?...

Abay atamyz sol Eskendir Zúlqarnayyn turaly poema bastaghan. Biraq, ayaqtalmay qalghan...

Qaradalanyng tarihy atauyn aluy da tәmamdalmay túrghan joq pa?

Eskendir turaly osy poemada qu bastyng kózine topyraq qúimaytyn ba edi? Myn-san altyn-kýmisti bir uys topyraq basyp kete beredi... IYә, bir uys topyraqtyng qúny altyn-jahúttan qymbat...

Qoyylym bizge qazirgi Qaradalanyng bir uys topyraghy qazaq ýshin myn-million dollardan baghaly ekenin óner tilimen týsindirip berdi...

"Adamnyng kózi topyraqqa ghana toyady" degen tәmsildi de aitady dersiz... Biraq, Eskendirding tarazysyna salsaq, babalarymyzdyng qany tógilgen qara topyraqtyng baghasy basym týseri sózsiz. Áytpese Abay, Abay basymen "Qaradalam-ay" dep asqaq dauysta әn shyrqar ma edi?...

P/S. Úighyr audanynyng әkimi bar edi. Aty-zaty esimde qalmapty. Qaradala teatry ashylyp jatqandyqtan "әi, osy jaman jigit emes shyghar" dep oilap qalyp edim. Oblys әkim Amandyq Batalov qoldap, Mәdeniyet ministri Aqtoty Rayymqúlovanyng nazaryna ilinip, býkil BAQ qol soghyp jatsa, "Osy teatrdyng ashyluyna barsam "úighyrlarym" ne deydi eken?" degendey "aty-zatyn jasyryp", enbek demalysyn alyp tayyp túrsa kerek.

Bizge jetken naqty derekter "әkim Saraghashtyng sanatoriyinde demalyp jatyr" dese, úzyn-qúlaq "shetel asyp ketti" dep soqty. Dәl teatr ashylatyn kýnge enbek demalysyna shyghu búl әkimning kimge kórsetken qyry? Batalov pen Rayymqúlovagha ma, joq әlde halyqqa ma?

Halyq әkimning kelmegenine pysqyrmady da... Soghan qaraghanda Batalovtardyng mәdeny sayasatyna týkirgeni bar bolyp túr-au... Galymurat bauyr, osy jazbam oblys әkimining qúlaghyna jetse deymin! Sebebi, qazaqtyng Abayy turaly qoyylym orynbasaryn jiberip, Saraghashta demalyp jatar "shúrym-búrym" emes qoy...

Qanat Ábilqayyrdyng әleumettik jelidegi jazbasy

Abai.kz