Baytaq qazaq jerining qay qiyryna kóz salsaq ta úly babalar qaldyrghan jәdigerliktermen, kiyeli oryndarmen jýzdesemiz. Olardyng qily ómiri ata-baba jeri ýshin arpalyspen, ke-leshek úrpaq qamymen ótti. Osynday qasiyetti ólkening biri – Qaratau boyy. Ol qazaq qoghamy ýshin alghash tirshilikting úiysqan ólkesi. Halqymyz bir jaghy malyn baghyp, ekinshi jaghynan jerin emip, ómir otyn mazdatyp ótti. Jat jerlik basqynshylargha qarsy jan berisip, jan alysyp tolassyz soghys jýrgizdi. Qoja Ahmet Yassaui, Qarabura babalardyng músylman dinin taratyp, halyqty izgilikke, tuystyqqa, bauyrmaldyqqa ýndegen, tәrbiyelegen ónir de osy. Týbek halqy búl tәmsilge týsinistikpen qaray-dy. Qarabura әuliyege memlekettik dengeyde alghash ret as 1997 jyly Ontýstik Qazaqstan oblysy, Sozaq audanynyng Qaratau qoynauynda ótti. Manghystau oblysy búl asqa da belsene qatysqan bolatyn. Sodan beri Sozaqta Qarabura әuliyege jyl sayyn as berilude.
Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaev kazaq tarihy at túyaghymen jazylghanyn jәne tarihynda býgingi úrpaq úyalatynday esh nәrsening joqtyghyn tamasha atap kórsetip berdi.

Baytaq qazaq jerining qay qiyryna kóz salsaq ta úly babalar qaldyrghan jәdigerliktermen, kiyeli oryndarmen jýzdesemiz. Olardyng qily ómiri ata-baba jeri ýshin arpalyspen, ke-leshek úrpaq qamymen ótti. Osynday qasiyetti ólkening biri – Qaratau boyy. Ol qazaq qoghamy ýshin alghash tirshilikting úiysqan ólkesi. Halqymyz bir jaghy malyn baghyp, ekinshi jaghynan jerin emip, ómir otyn mazdatyp ótti. Jat jerlik basqynshylargha qarsy jan berisip, jan alysyp tolassyz soghys jýrgizdi. Qoja Ahmet Yassaui, Qarabura babalardyng músylman dinin taratyp, halyqty izgilikke, tuystyqqa, bauyrmaldyqqa ýndegen, tәrbiyelegen ónir de osy. Týbek halqy búl tәmsilge týsinistikpen qaray-dy. Qarabura әuliyege memlekettik dengeyde alghash ret as 1997 jyly Ontýstik Qazaqstan oblysy, Sozaq audanynyng Qaratau qoynauynda ótti. Manghystau oblysy búl asqa da belsene qatysqan bolatyn. Sodan beri Sozaqta Qarabura әuliyege jyl sayyn as berilude.
Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaev kazaq tarihy at túyaghymen jazylghanyn jәne tarihynda býgingi úrpaq úyalatynday esh nәrsening joqtyghyn tamasha atap kórsetip berdi.
Mening kóz aldyma tәuelsiz Qazaqstandy Qarabura baba burasymen aralap jýrgen kónildi beynesi elesteydi. Man-mang basyp, shudalary men jel oinaghan Qaraburasymen býgingi Manghystau ólkesin de az sharlamaghan bolar. Biylghy as Manghystaudyng múryndyq boluymen úiymdastyryldy. Bir jyl bú-ryn dayyndyq bastaldy, tórt ret basqosu ótkizildi. Oblystyq ardagerler kenesinde eki ret talqylanyp, baspasózde maqalalar jariyalandy. Ólke júrtshylyghy batyr baba, bekzat bolmysty músylman dinining nasihatshysy, qasiyetti pirәdar turaly mәlimetter aldy. Sonyng nәtiyje-si býgin qazaq elinde aty keninen mәshhýr ghalym-ústaz Ábdimýtәlip Ábjapparúly, oblystyq qajylar birlestigi tóraghasy Asqar Maymaqov, ólkemizding el aghalary Jazdyrhan Seydaliyev, Jaughashty Nәrenbaev bastaghan eluge juyq azamattarymyz Sozaqtaghy qasiyetti baba basyna jinalyp, tәu etip qaytty. Búl sharuagha oblysymyzdyng basshysy Qyrymbek Kósherbaev myrza iygi yqpalyn tiygizdi.
Manghystaulyqtar baba asyna qúr qol kelgen joq. Qauymdyq irgesinen «Dәret keshenin» túrghyzdy. Ziyarat etushiler búl janalyqqa riza-lyqtaryn bildirdi. Dýldýl aitysker aqyn, Mels Qosymbaev «Qaraburagha arnau» jyryn as qonaqtaryna syigha tartsa, qazaq kýy ónerining arghymaghy, Últtyq konservatoriya professory Serjan Shәkiratov «Úly babalargha taghzym» - atty jana kýiimen kópshilikti serpiltti. Belgili sazger, ata úrpaghy Ghalymjan Saghymbaev Qarabura babagha «Últymnyng ardaghy» atty jana әnin shyrqady. Búl tuyn-dylardyng bәri derlik baba basynda birinshi ret oryndalyp, túsauy kesildi. Manghystau oblysy delegasiyasy qúramynda qúran qarishylar men birge, últtyq ónerimizding maytalmandary Jetkizgen Seyitov, Óserbay Sәrsenbayúly, taghy basqalar jaqsy qyrynan kórine bildi.
Asqa demeushilik jasap, ony ót-kizudegi iygi isterimen kózge týsken azamattargha «Qarabura әuliye» qogham-dyq qory alghys hattar tapsyrdy.
...Erlikting er kórsetken belgisindey,
Eldikting eskertkishi qalanuda.
Sozaqtyng әuliyesi ghana emes,
Qazaqtyng әuliyesi Qarabura, - dep tókpektetken Mels Qosymbaevqa júrtshylyq zor qoshamet kórsetti. Óitkeni, Qarabura әulie basyna ornatylghan kesene býkil qazaqtyng kiyeli orny, últtyq panteony, asqa jinalghandardyng sózi men isinen aldymen osyny tanyp bildik.
Fransuz oqymystysy Voliter tarihshylardy jazghandary ýshin emes, jazbaghandary ýshin sottau kerek degen eken. Últymyzdyng tarihy, mәde-ny qúndylyqtary jóninde kýndiz-týni tynbay jaza beruimiz, ózge elderge tanyta biluimiz kerek. Solay isteudi sóz bop otyrghan Qarabura әulie taqyryby da tilepaq túr. Endi osy jaghyna bola az-kem sheginis jasayyq. Qarabura әulie jóninde qazaq tarihy ne deydi?
Qazaq ensiklopediyasynyng onynshy tomynda Qarabura baba turaly akademik Á.H. Marghúlan maqalasy jaryq kórgen. Maqalada Qarabura babamyzdyng Tama elining úrany ekeni keltirilgen. Al tama ruy – Qypshaq tanbaly. Akademik Á. Marghúlan búl oidy bylaysha terendete týsken. Deshti Qypshaq, Noghay ordasy, Qazaq handyghynda tamalardyng irgeli el bolghany belgili. Osyghan qaraghanda tamalar tarihy Qypshaq memleketining juan ortasynda H ghasyrdan beri belgili.
Iә sodan beri de tama eli men Qarabura әulie turaly birneshelegen kitaptar jaryq kórdi, biraq tolyq zerttelmey keledi. HV ghasyrdan bergi tarihy kezende tama elinen ardaqty adamdar az shyqpaghan. Mysaly, Búharadaghy әlemge әigili Kókiltas medresesin tama elining ziyaly adamdary túrghyzghan. Osy ghimarattar-dyng tarihyn múqiyat zerttegen H.Dosmúhambetúly Kókiltas medresesin tama elining azamaty Kókining túrghyzghanyn dәleldep edi.
Qazaq memleketi ornamastan bú-rynghy tarihymyzdy saralar bolsaq, Qypshaq memleketine kirgen kishigirim emes, iri taypalar sany 26-gha jetken eken. Solardyng birine Qarabura әulie shyqqan tama jatatynyn keltirdik te.
Qarabura atamyz asa kiyeli, qasiyetti kisi bolghan. Ákesi Kógis býkil Noghayly úlysyna qorghan bolghan әigili ba-tyrlardyng tobynda kóringen.
Batys Týrik qaghanatynyng qara sha-nyraghy bolghan qazaq dalasynda Qa-rahan memleketi boy kótergende onyng berkip, nyghangyna Qarabura óshpes iz qaldyrghan. Memleket ishinde islam dinining ornyghuy ýshin Qoja Ahmet Yassauiymen tize qosa ayanbay enbek etken abyz. Kerek deseniz Qoja Ahmet Yassauy ózin jerleudi Qaraburagha amanattaghan. Soghan qaraghanda ol óz zamanynda asa joghary bedelge ie bolghan.
Búl kýnderi Sozaqtaghy Qarabura әulie jerlengen qorymnyng ataghy shartarapty sharlaghan. Múnda Aqnazar han, Qonyrat Qúrban ata, saryýisin Belgibay qajy, tama Qúltas bi, taraqty Shilmembet bi, Shahasym ahun, Qojamqúl ghúlama siyaqty el qúrmetine bólengen belgili túlghalar mәngi tynystap jatyr.
«Qarabura» kitaby 1997 jyly Almatynyng «Ólke» baspasynyn ja-ryq kórdi. Kitap Ábish Kekilbaevtyng «Eldik pen erlik kiyesi» atty ghylymy zertteu tuyndysyn betashar retinde jariyalaghan. Osy enbekten ýzindi keltirip kórelik.
«...Qarabura ...Qara ...Bura... Pamir men Qaratau arasyn jaylap jatqan ejelgi mәdeniyetke erekshe tәn qúby-lys. Kiyeli úghym. Qara – kópting belgisi. Bura – kýshting belgisi. Altaydan kelgen qaraqytaylardyng da búl ólkede óz biyligin ornyqtyru ýshin búl túspalgha jýginui tegin emes. Kiye-kýsh. Kýsh-kiye. Kie darymay el kósegesi kógermeydi. Bizding tәi-tәy basqan tәuelsizdigimiz ben qaz-qaz túrghan azattyghymyz ar-uaqtanyp, asqaqtay týsui ýshin de aibar kerek».
IYә, tәuelsizdigimizding túraqty boluy elimiz ben jerimizden aibar kýte-di. Ol aibardyng atasy – júdyryqtay júmylghan birlik, anasy-últtyq ruh. Manghystaulyq delegasiya osy maqsatty shamshyraq etip alghan bolatyn. Qarabura asynyng salmaghyn kóterip alghan manghystaulyq azamattar dittegen jerden shyqty. Aruaq razy bolghay. Ábekeng Kekilbaevsha aitqanda:
«Aruaq razy bolmay túryp, abyroy asar ma? Abyroysyz aibar biter me?».
Búghan: «Áriyne joq» degennen basqa ne qosyp alar ediniz, aghayyn.

Ómirzaq Ozghanbaev, delegasiya basshysy, oblys әkimi janyndaghy ardagerler kenesining tóraghasy.
«Manghystau» gazeti 18 mausym 2009 jyl