Byltyr pandemiya barlyq salany sergeldenge týsirdi. Ásirese, ekonomika, kәsipkerlik sektory edәuir shatqayaqtap qaldy. Degenmen de memleket daghdarystyng salqynyn sezdirmes ýshin qoldan kelgen sharalardy jasady. Biznesti qoldau ýshin subsidiyalar bóldi. Kәsipkerlerding alghan nesiyesi qayta qaraldy. Auyl sharuashylyghy, sauda jәne óndeu ónerkәsibine de kónil bólindi.

Otandyq biznesti qoldau ýshin Ýkimet daghdarysqa qarsy is-sharalardyng barlyq tiyimdi tetigin qarastyrdy. Sonyng ishinde «Bәiterek» holdingi men onyng enshiles úiymdary da kәsipkerlik salasyn kýrdeli kezennen alyp shyghu júmystaryna júmyldy. «Bәiterek» ÚBH» AQ basqarma tóraghasy Aydar Áriphanovtyng aituynsha, holding koronavirus órshigen tústa da júmysyn toqtatpay, qyzmet kórsetudi qa­shyqtan úsynghan. «Virus taral­ghan kezde halyqty sabyltpas ýshin qyzmetting bәrin onlayn úsyndyq. Ótinishterding qarau uaqyty men kerekti qú­jat­tardyng sanyn qysqartyp, elge neghúrlym jedel qyzmet kórsetuge tyrystyq. Resimdelgen qújattar da onlayn núsqada iyesine jiberilip otyrdy», deydi A.Áriphanov.

Orta jәne shaghyn biznes­ke kór­setilgen qoldaudyng ýl­keni nesiyeni qayta qarau boldy. Qazaq­stannyng Damu banki 2020 jyly kәsipkerlerding ghana emes, investisiyalyq jobalargha berilgen nesiyeni de qayta qarap, merzimin úzartyp, mólsherlemesin azaytty. Aytalyq, byltyr 16 nau­ryz ben 31 jeltoqsan araly­ghynda «Damu» qory «subsidiyalau» tetigi boyynsha shaghyn jәne orta biznesting 4 179 jobasynyng krediytin qayta qarap, jenildikter bergen. Osy kezeng ishinde qor «kepildik beru» qúraly boyyn­sha 3 291 jobanyng nesiyesin qay­ta qúru jónindegi úsynysty ma­qúldaghan. Sonday-aq «Damu» qory kәsipkerlerding jobalaryn qarjylandyru ýshin olargha qoldau bildirip otyrghan.  Byltyr kәsipkerlerding 9 984 jobasy qor tarapynan qoldau kórgen. Búl − 2019 jylmen salystyrghanda 19%-gha artyq kórsetkish.

Ayaq astynan bolghan pandemiya jaghdayy biznes salasyna auyr soqqy bolsa da Ýkimet tarapynan jasalghan batyl qadamdar olargha әjepteuir qoldau bolghany anyq. Mysaly, daghdarysqa qarsy sharalardyng biri − «Biznesting jol kartasy – 2025» memlekettik baghdarlamasyna kәsipkerlikti qoldaudyng jana baghyttary en­gizildi. Sonyng nәtiyjesinde biyz­nes subiektilerine mólsher­le­me­si 6%-dan aspaytyn subsidiya bólin­di. Aynalym qaraja­tyn tolyq­tyrugha – 5 mln ten­gege deyin, iyn­ves­tisiyalyq maqsat­targha 20 mln tengege deyin qarjy beri­le bastady. Onyng kepil mәse­lesin «Damu» qory moynyna alyp, jalpy qaryz somanyng 85%-na deyingi mólsherine ózderi kepildik berdi.

Sonymen byltyr «Biznesting jol kartasy – 2025» ayasynda subsidiyalau tetikteri negizinde jalpy kredit mólsheri 411,5 mlrd tenge bolatyn 5 808 jobagha qoldau kórsetildi. Búl rette 35,1 mlrd tengege juyq subsidiya tólengenin atap ótken jón. Búghan qosa, jalpy kólemi 214,8 mlrd tenge bolatyn 6 782 jo­bagha qordyng kepildigimen qol­dau kór­setildi. Berilgen kepildik­ter­ding jalpy mólsheri 81 mlrd tengeni qúrady.

Al 2020 jyldyng qazan aiyn­da COVID-19 pandemiyasy kezin­de ekonomikanyng eng kóp zardap shekken salalarda júmys iste­gen shaghyn jәne orta bizneske subsidiya beru baghdarlamasy qabyl­dandy. Oghan ekonomikanyng 29 sek­tory qamtyldy. 8 454 joba­gha qoldau kórsetilip, kredit port­felining jalpy kólemi 426,8 mlrd tengeni qúrady. Osy bastama shenberinde subsidiyalar 2020 jyldyng 16 nauryzynan bastap berilse, biylghy 15 nauryzgha deyin jalghasady.

2020 jyldyng qorytyndysy boyynsha «subsidiyalau» tetigi boyynsha kelip týsken barlyq ótinish­ting 96,7%-y onlayn rәsim­delgen. Aytalyq, 2019 jyly bar-joghy 678 joba, yaghny Elek­trondy ýkimet arqyly joldan­ghan jalpy ótinimning 28%-y ma­qúl­dansa, 2020 jyly búl kór­set­k­ish 90,5%-gha jetken. Osy rette kәsip­kerlikti qoldaugha b­aghyt­talghan baghdarlamalargha qa­ty­su­gha ótinish bildirgenderden ke­lip týsken joba sany 2019 jyl­men salystyrghanda 1,3 esege artyp, 24,3 mynnan 32,5 myngha kóbeygen.

Ýkimet pandemiya kezinde jeke qúrylys salushylardy da nazardan tys qaldyrghan joq. Byltyr kommersiyalyq krediyt­ter­ding qúny arzandatylyp,  23 mlrd tengege jeke qúry­lys salu­shylardyng jobalary subsiy­diya­langhan. Sonday-aq Memle­ket basshysynyng tapsyr­masyn oryndau maqsatynda «Otbasy bank» pen «Qazaqstan ipo­tekalyq kompaniyasy» aiyp­púl­dar men ósimpúldardy esep­­temey, negiz­gi borysh pen syiaqy tólemderin 90 kýnge keyin­ge shegeruge mým­kin­dik berdi. Osylaysha, 34,7 myng azamat­tyng tólemi shegerilgen. «Qazaqstan ipotekalyq kompaniyasy» menshigindegi jyljymaytyn mýlik nysandaryn jaldau aqysyn 2020 jyldyng sonyna deyin toqtatqany da jeke kәsipkerlerge biraz qoldau bolghany anyq.

Derekkóz: Egemen Qazaqstan

Abai.kz