Júma, 22 Qarasha 2024
46 - sóz 4995 3 pikir 26 Nauryz, 2021 saghat 16:05

Memlekettik qamqorlyq: besikten beyitke deyin

Kenes halqy elesine jetpis jyl aldanghan kommunizm Soltýstik Europa elderinde (Norvegiya, Shvesariya, Daniya, Finlandiya, Islandiya) ornady desede bolady.

Kenes halqy elesine jetpis jyl aldanghan kommunizm Soltýstik Europa elderinde (Norvegiya, Shvesariya, Daniya, Finlandiya, Islandiya) ornady. Búl elderding Enbek, Sosial partiyalary Kommunistik partiyagha qaraghanda anaghúrlym shynshyl, halyqtyng qamyn oilaytyn bolyp shyqty. Tabighy resurstaryn halyqtyng iygiligine, ortaq baiyyna júmsady. 2020 jylghy mәlimet boyynsha ortasha jan basyndyq kiristeri Norvegiya $81021, Daniya $58610, Islandiya $57189, Shvesariya $52585, Finlandiya $48461. Búl elder Memlekettik baylyqty at tóbelindey toptyng iyelenip aluyna jol bermedi. Óte joghary tabys salyghyn engizdi. Sәikesinshe kedey men baydyng aiyrmasy joqqa tәn. JIMI indekisi 0.2–0.24 arasy, Angliya, Germaniya, Fransiyada 0.31, JIMI indekisi 0.4 assa qalypsyz sanalady. Amerikada 0.42. Adamdardyng ómir úzaqtyghy, baqyt nindeksi jaghynan on baldyq kórsetkishpen eseptegende 0.85 balmen әlemde kósh bastap túr.

Búl elderde jeke mektep, jeke emhana atymen joq. Oqu aghartu, medisina tegin. Zeynetkerlerding pensiya qarajaty, júmyssyzdargha qarjylay kómek bәri memleketting moynynda. El azamattary «Besikten beyitke deyin» memleketting qamqorlyghynan iygiliktenedi. Memlekettik budjetting basym bóligi: 50 payyzdan astamy әleumettik salagha júmsalady.

Olar múnday qoghamdyq tendikke memlekettik basqarudaghy ashyqtyghy men jariyalylyghy arqasynda jetip otyr. Ýkimet júmysy BAQ pen halyqqa ashyq. Arhiv qol jetimdi. Memleket basshysynan tartyp qarapayym túrghynnyng tabysyn ghalamtordan-aq kóruge bolady. Ózimizben salystyra sóz etsek, olardyng jýiesining ozyqtyghyn jaqynnan tany týsemiz.

Olardyng bizben úqsastyghy jan sany az, tabighy resursqa bay.

Norvegiya men Daniya múnay men gazgha, Shvesariya temirge, ormangha bay, Finlandiyagha qaghaz óndirumen, Islandiya balyq sharuashylyghymen bayyp otyr. Olarda bardyng bәri bizde bar. Bizden basty aiyrmashylyghy jemqorlyq joq. Búl elderde memlekettik qyzmet jauapkershilikti is sanalady. Para alu bylay túrsyn, arzan payyzben nesie aluyna, tegin sayahattyq joldama aluyna tiym salynghan. Ataq-danyqqa úmtylghandar da qyzmetten shettetiledi.

Búl elderde kәsipti alalau, mamandar arasynda jalaqy aiyrmashylyghy atymen joq. Enbekaqyny «Júmys berushi, júmysker, ýkimet» ýsh tarap ózara kelisu arqyly taghayyndaydy. Bizdegi siyaqty basshylardyng joghary jalaqy aluy, ýlken somada ózderine syiaqy taghayyndauyna jol berilmeydi. Túrghyndardyng sayasy belsendiligi óte joghary. Kishkentay isti de kóp bolyp dauys beru arqyly sheshedi.

Búl elderde «Tabys salyghy óte joghary, jatyp isherlerdi asyray almaymyn, shetelge ketemin» - dep búldanatyn baydy da, «Dayyn asqa tik qasyq» bolyp shalqadan týsip jatqan jalqaudy da kórmeysiz. Búl olardyng úrpaqtar boyy jalghasqan baylyqqa, tabysqa obiektivti kózqarasynyn, memlektshil sanasynyng óte joghary ekenining kórinisi.

Esbol Ýsenúly 

Abai.kz

3 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1456
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3219
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5273