كەڭەس حالقى ەلەسىنە جەتپىس جىل الدانعان كوممۋنيزم سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرىندە (نورۆەگيا، شۆەتساريا، دانيا، فينلانديا، يسلانديا) ورنادى دەسەدە بولادى.

كەڭەس حالقى ەلەسىنە جەتپىس جىل الدانعان كوممۋنيزم سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرىندە (نورۆەگيا، شۆەتساريا، دانيا، فينلانديا، يسلانديا) ورنادى. بۇل ەلدەردىڭ ەڭبەك، سوتسيال پارتيالارى كوممۋنيستىك پارتياعا قاراعاندا اناعۇرلىم شىنشىل، حالىقتىڭ قامىن ويلايتىن بولىپ شىقتى. تابيعي رەسۋرستارىن حالىقتىڭ يگىلىگىنە، ورتاق بايۋىنا جۇمسادى. 2020 جىلعى مالىمەت بويىنشا ورتاشا جان باسىندىق كىرىستەرى نورۆەگيا $81021, دانيا $58610, يسلانديا $57189, شۆەتساريا $52585, فينلانديا $48461. بۇل ەلدەر مەملەكەتتىك بايلىقتى ات توبەلىندەي توپتىڭ يەلەنىپ الۋىنا جول بەرمەدى. وتە جوعارى تابىس سالىعىن ەنگىزدى. سايكەسىنشە كەدەي مەن بايدىڭ ايىرماسى جوققا ءتان. JIMI يندەكىسى 0.2–0.24 اراسى، انگليا، گەرمانيا، فرانسيادا 0.31, JIMI يندەكىسى 0.4 اسسا قالىپسىز سانالادى. امەريكادا 0.42. ادامداردىڭ ءومىر ۇزاقتىعى، باقىت نيندەكسى جاعىنان ون بالدىق كورسەتكىشپەن ەسەپتەگەندە 0.85 بالمەن الەمدە كوش باستاپ تۇر.

بۇل ەلدەردە جەكە مەكتەپ، جەكە ەمحانا اتىمەن جوق. وقۋ اعارتۋ، مەديتسينا تەگىن. زەينەتكەرلەردىڭ پەنسيا قاراجاتى، جۇمىسسىزدارعا قارجىلاي كومەك ءبارى مەملەكەتتىڭ موينىندا. ەل ازاماتتارى «بەسىكتەن بەيىتكە دەيىن» مەملەكەتتىڭ قامقورلىعىنان يگىلىكتەنەدى. مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ باسىم بولىگى: 50 پايىزدان استامى الەۋمەتتىك سالاعا جۇمسالادى.

ولار مۇنداي قوعامدىق تەڭدىككە مەملەكەتتىك باسقارۋداعى اشىقتىعى مەن جاريالىلىعى ارقاسىندا جەتىپ وتىر. ۇكىمەت جۇمىسى باق پەن حالىققا اشىق. ارحيۆ قول جەتىمدى. مەملەكەت باسشىسىنان تارتىپ قاراپايىم تۇرعىننىڭ تابىسىن عالامتوردان-اق كورۋگە بولادى. وزىمىزبەن سالىستىرا ءسوز ەتسەك، ولاردىڭ جۇيەسىنىڭ وزىقتىعىن جاقىننان تاني تۇسەمىز.

ولاردىڭ بىزبەن ۇقساستىعى جان سانى از، تابيعي رەسۋرسقا باي.

نورۆەگيا مەن دانيا مۇناي مەن گازعا، شۆەتساريا تەمىرگە، ورمانعا باي، فينلاندياعا قاعاز وندىرۋمەن، يسلانديا بالىق شارۋاشىلىعىمەن بايىپ وتىر. ولاردا باردىڭ ءبارى بىزدە بار. بىزدەن باستى ايىرماشىلىعى جەمقورلىق جوق. بۇل ەلدەردە مەملەكەتتىك قىزمەت جاۋاپكەرشىلىكتى ءىس سانالادى. پارا الۋ بىلاي تۇرسىن، ارزان پايىزبەن نەسيە الۋىنا، تەگىن ساياحاتتىق جولداما الۋىنا تيىم سالىنعان. اتاق-داڭىققا ۇمتىلعاندار دا قىزمەتتەن شەتتەتىلەدى.

بۇل ەلدەردە كاسىپتى الالاۋ، ماماندار اراسىندا جالاقى ايىرماشىلىعى اتىمەن جوق. ەڭبەكاقىنى «جۇمىس بەرۋشى، جۇمىسكەر، ۇكىمەت» ءۇش تاراپ ءوزارا كەلىسۋ ارقىلى تاعايىندايدى. بىزدەگى سياقتى باسشىلاردىڭ جوعارى جالاقى الۋى، ۇلكەن سومادا وزدەرىنە سىياقى تاعايىنداۋىنا جول بەرىلمەيدى. تۇرعىنداردىڭ ساياسي بەلسەندىلىگى وتە جوعارى. كىشكەنتاي ءىستى دە كوپ بولىپ داۋىس بەرۋ ارقىلى شەشەدى.

بۇل ەلدەردە «تابىس سالىعى وتە جوعارى، جاتىپ ىشەرلەردى اسىراي المايمىن، شەتەلگە كەتەمىن» - دەپ بۇلداناتىن بايدى دا، «دايىن اسقا تىك قاسىق» بولىپ شالقادان ءتۇسىپ جاتقان جالقاۋدى دا كورمەيسىز. بۇل ولاردىڭ ۇرپاقتار بويى جالعاسقان بايلىققا، تابىسقا وبەكتيۆتى كوزقاراسىنىڭ، مەملەكتشىل ساناسىنىڭ وتە جوعارى ەكەنىنىڭ كورىنىسى.

ەسبول ۇسەنۇلى 

Abai.kz