Qozghaytyn mәselemizdi birden oqyrmangha súraq qoydan bastaghym keledi. «Lesnaya polyana» degen ataudy estigende Sizde qanday assosiasiyalar tuady? Qay elding eldi mekenining atauy dep oilaysyz? Al «Sosnovka», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Siyrenevyi», «Yasenevka» degen ataular she?  «Reseydegi ataular, Reseyding eldi mekenderining atauy» deseniz qatelesesiz. Búl elordamyz Astana qalasynan 12 shaqyrymday jerdegi túrghynýy alabynyng (Lesnaya polyana) jәne osy túrghynýy alabyna kiretin shaghyn audandardyng («Sosnovka», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Siyrenevyi», «Yasenevka») atauy. Sizderdi qaydam, ózimiz «Sosnovka», «Mindalevyi», «Yasenevka», «Elushkiy», «Siyrenevyi» ataularyn estigenimizde Reseyding Batys Sibir qoynauyndaghy eldi mekenderi kózimizge elesteydi, sondaghy eldi mekendermen baylanysty assosiasiyalar tuady.

Jalpy tarihy ataulardy qaytaru, ataulardy qazaqsha qoy turaly mәsele tәuelsizdik alghan jyldardan beri keledi. Osy baghytta biraz eldi mekender men kóshelerding atauy ózgertildi. Áli de Pavlodar, Petropavl syndy qalalardyn, t.b. eldi-mekenderdin, kóshelerding atauyn ózgertu mәselesi oqtyn-oqtyn kóterilip qoyady.

Qozghaytyn mәselemizdi birden oqyrmangha súraq qoydan bastaghym keledi. «Lesnaya polyana» degen ataudy estigende Sizde qanday assosiasiyalar tuady? Qay elding eldi mekenining atauy dep oilaysyz? Al «Sosnovka», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Siyrenevyi», «Yasenevka» degen ataular she?  «Reseydegi ataular, Reseyding eldi mekenderining atauy» deseniz qatelesesiz. Búl elordamyz Astana qalasynan 12 shaqyrymday jerdegi túrghynýy alabynyng (Lesnaya polyana) jәne osy túrghynýy alabyna kiretin shaghyn audandardyng («Sosnovka», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Siyrenevyi», «Yasenevka») atauy. Sizderdi qaydam, ózimiz «Sosnovka», «Mindalevyi», «Yasenevka», «Elushkiy», «Siyrenevyi» ataularyn estigenimizde Reseyding Batys Sibir qoynauyndaghy eldi mekenderi kózimizge elesteydi, sondaghy eldi mekendermen baylanysty assosiasiyalar tuady.

Jalpy tarihy ataulardy qaytaru, ataulardy qazaqsha qoy turaly mәsele tәuelsizdik alghan jyldardan beri keledi. Osy baghytta biraz eldi mekender men kóshelerding atauy ózgertildi. Áli de Pavlodar, Petropavl syndy qalalardyn, t.b. eldi-mekenderdin, kóshelerding atauyn ózgertu mәselesi oqtyn-oqtyn kóterilip qoyady.

Al bizding qozghamaghymyz búrynghy ataulardy qaytaru nemese qayta qazaqshalau mәselesi emes, eng bolmaghanda, әngimemizding ózegine ainalghaly túrghan túrghynýy alaby siyaqty janadan payda bolyp jatqan eldi mekenderge, shaghyn audandargha, kóshelerge t.s.s. tәuelsiz elge tәn, mýmkindiginshe qazaqsha ataulardyng berilu mәselesi.

Bizding nazarymyz búl túrghynýy alabynyng atauyna tekten tek aughan joq. 23 aqpanda Preziydent Núrsúltan Nazarbaev júmys saparymen Aqmola oblysy, Selinograd audanyna qarasty Qosshy auylyna, «Lesnaya polyana» jәne «Altyn Dala» shaghynaudandaryna barghany BAQ betterinde jazyldy. NUR.KZ sayty tengrinews.kz saytyna silteme jasap, shaghyn audandardyng atauyn jәne suretterin beripti. Alghash búl turaly janalyqty osy sayttan (http://news.nur.kz/210159.html) oqydyq. Birden pikir bildirushiler «qazaqsha atau tabylmaghan ba?!», «Astana manyndaghy qúrylystar emes, Mәskeu manyndaghy qúrystardyng atau siyaqty?»  (http://news.nur.kz/210424.html) degen mәnde narazy oilaryn aityp, taqyryptyng astynda qyzu pikir-talastar tuyndap ketti. Mәselening mәn jayyn terenirek úghynu ýshin osy túrghynýy alapty salghan «Aliyansstroyinvest» kompaniyasynyn  saytyna (www.asi.kz) kirip, «Lesnaya polyana» túrghynýy alabyn tanystyrghan paraqshasyna óttik. Túrghynýy alabynyng tanystyruynda bylay delinipti: «...2006 jyldyng ekinshi toqsanynda «Aliyansstroyinvest» jauapkershiligi shekteuli seriktestigi Astana qalasynyng sol jaghalauynan 12 shaqyrym Aqmola oblysy Qosshy selolyq okrugining aumaghynda «Jasyl ólke» - jana túrghyn ýy massiyvi qúrylysynyng jobasyn iske asyrugha kiristi.
«Jasyl ólke» - jana túrghyn ýy massiyvi» jerding 61,5 gektarynda ornalasqan jәne tolyq ayaqtalghan kezde 8000 asa otbasy túratyn bes az qabatty shaghyn audandardan: «Sosnovka», «Siyrenevyi», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Yasenevkadan» túratyn bolady».

Mine óziniz kórip otyrghanday, әlgi «Lesnaya polyanany» «Jasyl ólke» dep audarghanynday, jogharydaghy oryssha ataulardy eng bolmasa nege qazaqsha audaryp bermegen? Audan ataularyn qazaqshagha audaru mәselesine tómende taghy toqtalatyn bolamyz. Oghan deyin atalghan túrghynýy alaby men shaghyn audandarynyng búlay atalu sebebine toqtalayyq. Jogharyda aitylghanday búl eldi meken Astanadan 12 shaqyrym jerde, elordanyng jasyl beldeuinen keyin ornalasqan. «Lesnaya polyana» degen atauy osydan tuyndasa kerek. Al shaghyn audandardyng osylay atalu sebebin týsindirudi osy kompaniyanyng saytyna bereyik (sayttan qazaqsha tanystyryluy bolmaghandyqtan, oryssha núsqasyn dәl sol qalpynda berip otyrmyz). Onda(http://lp.asi.kz/user_lpproj.php?zoom=1): «Svoim nestandartnym nazvaniyem massiv obyazan bogatomu zelenomu peyzaju. Usiliti jivopisnye assosiasiy prizvany zelenye nasajdeniya, kotorye po reshenii rukovodstva TOO «Aliyansstroyinvest» budut vysajeny na territoriy pyaty mikrorayonov massiva. Prichem kajdyy iz mikrorayonov nazvan v chesti personalinyh rasteniy na svoey territorii: mikrorayon «Sosnovka», «Siyrenevyi», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Yasenevka», - delingen.Búl jaghyna kelgende kompaniya qyzmetkerleri kreativtilik tanyttyq dep oilauy әbden mýmkin. Qosh, Astananyng jasyl beldeuinde ornalasqan túrghynýy alabyna osynday ataular jarasyp-aq túr delik, «Nege onda ol ataular birden qazaqsha berilmeydi?» degen zandy súraq tuyndaydy. «Lesnaya polyana» emes, ә degennen-aq nege «Jasyl ólke» dep atamaydy, sonda elding jadynda ol birden «Jasyl ólke» dep qalyptasatyn edi, solay jattalatyn edi. Sonda ol jaqta túratyn el «Siz qayda túrasyz?» degen súraqqa «Men «Jasyl ólke» túrghynýy alabynda túramyn» dep jauap beretin edi. Al qazir elding sanasyna «Lesnaya polyana» dep sinip, osy atau «tiline jabysyp» qaldy. Al endi tilindi búrap «Lesnaya polyanada» emes «Jasyl ólkede» túram dep aityp kór. Joq, bәri «Lesnaya polyana» dep sayrap jýr. Biz eski qazaqy ataularymyzdy qaytara almay jýrgen kezimizde osylaysha sanamyzgha qaytadan oryssha ataular sinirilude. Onyng ýstine  әlgi túrghynýy alaby túrghyndarynyng kóbi, shamamen 80-90 payyzy qazaqtar.

Keremet, әr shaghynaudan ózining aumaghynda ósirilgen aghashqa baylanysty ataugha ie bolady eken, netken tapqyrlyq, shaghyn audandardar jasyl jelekpen, taldarmen kómkerilip, túrghyndar taza auagha qaryq bolady delik. Onda nege  «Sosnovka», «Siyrenevyi», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Yasenevka» dep elding basyn qatyrghansha, birden oryssha balamasyz, orys ataularyn qosarlamay, midy atala qylmay, tek qazaqsha, tiyisinshe: «Qayyndy», «Júpargýldi», «Badamdy», «Shyrshaly», «Ýienkili» nemes «Shetendi» dep atamaydy (әriyne eger búlay audara salu tildik jaghynan olaqtau bolmasa)?

Búl mәsele boyynsha tiyisti ókiletti organdardy habardar etip, pikirin bilu, mýmkin bolsa, әlgi ataulardy ózgertuge yqpal etu maqsatymen atalmysh túrghynýy alaby Aqmola oblysyna qarasty bolghandyqtan, oblys әkimi Q. Qojamjarov myrzanyng blogyna kirip, osy mәselege baylanysty saualymyzdy joldaghanbyz, alayda saualymyzgha jauap әli joq.

Sonday-aq elorda әkimine de osy súraghymyzdy qoyayyq desek, әkim blogynda búl saualdy Ayjan atty sayt qonaghy 2012 jyldyng 25 aqpanynda: «Sәlemetsiz be, Imanghaly agha! Sizge qoyar súraghym qala syrtyndaghy móltek audandardyng ataularymen baylanysty. «Lesnaya polyana», «Sosnovka», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Siyrenevyi» y «Yasenevka» degen ne súmdyq? Qazaq tilining abyroyyn kóteremiz dep jýrgende mynau masqara boldyq qoy. Osy bastamany óziniz qolgha alyp attaryn qazaqsha qonynyzdy barsha qazaq halqynyng atynan súraymyn», - dep joldapty. Búl súraqqa әkim:

«Ayjan, búl shaghyn audandardyng emes, túrghyn ýy keshenderining ataulary. Ol ataulardy mәslihat emes, salushy kompaniyalar qoyady. Memlekettik organdardyng jeke biznes subektileri qyzmetine aralasugha qúqyghy joq. Biraq biz sizding eskertulerinizdi «AliyansStroyInvest» kompaniyasynyng diyrektory R.Naghymanovqa jetkizdik. Atalghan nysandargha basqa at beru ýshin bekitilgen tәrtip boyynsha qújattardy qayta tirkeu qajet bolady, degenmen, ol osynday mýmkindiktiqarastyrugha uәde berdi», - dep jauap beripti. Ayjan kókeyimizdegi súraqty dóp basyp qoyypty. Al әkimning jauaby kókeyde biraz súraqtardyng tuuyna sebepker boldy.  Ákimning jauabynda: «búl shaghyn audandardyng emes, túrghyn ýy keshenderining ataulary», delinipti, al kompaniya saytynda búlardy shaghyn audandar degen. Qaysysyna senemiz? Kompaniyanyng saytynda kórsetilgen mәlimetke me? Álde kompaniya ókilderining әkimge bergen jauabyna ma?  Mýmkin mәslihat shaghyn audardyng atauyn qadaghalaugha qúqyghy bar da, al túrghynýy keshenderining atauyn retteuge qúqyghy joq bolghandyqtan jauapty osylay berdi me eken? Ol jaghy әriyne biz ýshin júmbaq. Sosyn «Ol ataulardy mәslihat emes, salushy kompaniyalar qoyady. Memlekettik organdardyng jeke biznes subektileri qyzmetine aralasugha qúqyghy joq» bolsa, әr qúrylys kompaniyasy qanday atau qoysa da erikti bolsa, onda elmizde, onyng ishinde elordamyzda bolashaqta qanday ataulardyng payda bolaryn elestetuding ózi qiyn. «Memlekettik organdardyng jeke biznes subektileri qyzmetine aralasugha qúqyghy joq» eken, dúrys delik, biraq mәslihat bolsyn, әkimdikting janynan qúrylatyn onomastikalyq komissiya bolsyn, elordamyzdyng bet-kelbetine bederlenetin ataulardy qadaghalap, sol kompaniyalargha kenes berip, tarihiy-ólketanushylyq ataulardan túratyn núsqaulyqtar jasap, ol kompaniya ózi úsynghan ataulardy talqygha salyp, «kenesip pishken ton kelte bolmas» degendey kelisilgen týrde kópting kónilinen shyghatyn ataulardy taghayyndaugha bolady emes pe? Elimizding salt-sanasymen ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn, dýbәra, keyde tilindi syndyryp ala jazdaytyn ataular qoyylyp ketip, oghan halyq narazy bolyp, ony qayta auystyryp, «qújattardy qayta tirkeu qajet bolyp», moralidyq-materialdyq shyghyndargha batyp jatqannan góri, tiyisti organdarmen aqyldasyp, kenesip, ataulardyng núsqaulyqtargha jýginip qoyylghany dúrysyraq emes pe?

«AliyansStroyInvest» kompaniyasynyng ókilderi jәne basqa da qogham ókilderi: «nege osy «Lesnaya polyana» túrghynýy alabynyng atauyn ghana kórip qaldy eken, Astanada onsyz da janadan berilip jatqan, orys ataulary bylay túrsyn, kóp adamgha týsiniksiz ataular kóp qoy, solardy nege qozghamaydy?» nemese «Atauda túrghan ne bar, eng bastysy sapaly bolsa boldy emes pe, atauyn ózgertse, sapasy ózgerip qala ma eken?», - degen uәj aitulary әbden mýmkin. Birinshiden, búl alabtyng atauyna qatysty әngime qozghaghanymyz, bizding sol jerde túratyndyghymyzda, sondyqtan da, kýnde kóretinimizdey 80-90 payyz qazaqtar túratyn jerde nege oryssha atau boluy kerek? Ekinshiden, «Kelinim, saghan aitam, qyzym, sen tynda» demekshi tәuelsizdik alghaly 20 jyldan assa da tarihy ataularymyzdy qaytara almay, qazaqylandyra almay otyrghanda, olardyng ýstine osynday oryssha jәne basqa tildi ataulardyng jamalyp jatqanyn osy bir alaptyng atauy mysalynda «qúlaqtaryna altyn syrgha» dep, taghy da ókiletti organdarymyzgha eskertip, ortagha oy salu, osy biz ýshin kelensiz ýrdiske, mәselege nazar audaru, qal-qaderimizshe tosqauyl bolu, beyjay qaramau. Áytpese, osynday ataulardyng qaptap bara jatqany sonshalyq keyde ózimizdi Qazaqstanda, qazaq jerinde emes, shetelde jýrgendey sezinesin. Álde búl «búlar ózderin qay elde ómir sýrip jatqanyn da úmytyp qalsyn» degen aram pighylmen bәz-bireulerding әdeyi astyrtyn jasap jatqan әreketi me dep te qalasyn. Áriyne mening búlay deuim tym asyra silteu, aljasqannyng sandyraghy bolyp kórinui mýmkin. Degenmen, qazaqsha ataulardyng azayyp, dýbәra ataular sanyrauqúlaqsha kóbeyip, onday ataular mayda-shýide dýkenderge bolsa bir jón, iri-iri shaghyn audandargha (әsirese, negizinen qazaqtar túratyn), elordannyng ajaryna ainalyp jatqan sәuletti ghimarattargha berilip jatqanda ashynghannan osynday da oy keledi eken.

«Atauda túrghan ne bar, eng bastysy sapaly bolsa boldy emes pe, atauyn ózgertse, sapasy ózgerip qala ma eken?» degenge kelsek. Áriyne atauyn ózgertse sapasy ózgermeydi, sapagha әseri bolmaydy da, al últtyq sanagha әseri joq dep aita almaymyz. Jan-jaghy, ainalasy últtyq sanamen, dәstýrmen, tarihpen, tәuelsizdik ruhymen astasyp jatqan, ana tilinde ontayly tauyp qoyylghan ataulargha toly tirshilik ortasynda ósken balanyn, azamattyng últtyq ruhy, últtyq sana-sezimi myghym bolyp óse me, әlde ainalasy dýbәra, jarytylay oryssha-qytaysha-aghylshynsha ataulargha toly ortada ósken balanyn, azamattyng últtyq ruhy, sanasy myqty bola ma? Nemese erteng úlymyz ne qyzymyz sanaly jasqa kelip: «Áke, nege shaghynaudanymyzdyng atauy «Elushki» nege qazaqsha emes, qazaq jerinde qazaqsha ataular boluy tiyis emes pe?», dese, «Qaytesin, balam atauda túrghan ne bar», dep jauap beremiz be? IYә, әlemnen oqshaulanbauymyz kerek, túmshalanbauymyz kerek, biraq әlemge ózimizding últtyq bolmysymyzben, sanamyzben, tabighatymyzben, qúndylyqtarymyzben integrasiyalanuymyz kerek emes pe?

Sóz sonynda, qala әkimi blogynyng qonaghy Ayjannyng jәne de bizding de osy jazghan «eskertulerimizdi» eskerip «AliyansStroyInvest» kompaniyasynyng diyrektory R.Naghymanov: «atalghan nysandargha basqa at beru ýshin bekitilgen tәrtip boyynsha qújattardy qayta tirkeu qajet bolady» dep jyly jauyp qoya salmay,  «osynday mýmkindikti qarastyrugha uәde berip» qana qoymay, «Lesnaya polyana», «Sosnovka», «Siyrenevyi», «Mindalevyi», «Elushkiy», «Yasenevka» ataularyn qazaqsha ataularmen ózgertip, kompaniya jarnamasynda aitylghanynday, «AliyansStroyInvest» - senimdi aqtaydy!», dep ýmittenemiz. (Aqiqat ýshin aita keteyik, búl kompaniya salghan (Infiniti, Grasiya, Stepnoy túrghynýy keshenderin sanamaghanda), «Kenesary», «Aray», «Symbat», «Merey» degen túrghynýy keshenderining qazaqy ataulary jarasyp-aq túr). Jәne de «Auruyn jasyrghandy ólim әshkereleydi», degendey, janadan salynyp jatqan qúrylys nysandary men eldi mekenderge at beru mәselesi (búrynnan qalyptasqany bar, jana qoyylyp jatqany bar) dau tudyra beretindikten osy baghytty ýkimetimiz birizdilendirse, bir jýiege keltirse, jan-jaqty negizdep sheshse deymiz. Áytpese, Pavlodardaghy bir top jastarday óz bastamasymen kóshe ataularyn auystyru faktileri búdan bylay da qaytalana bermesine kim kepil?

«Jaman itting atyn Bóribasar qoyypty», dep ejelden ataulargha qashanda ýlken mәn bergen, kez kelgen ataulargha syny kózqaraspen qarap, talghammen qoyghan halyq emespiz be? Qazaq dalasyndaghy әr tarihy ataudyng artynda tariyh, anyz sayrap jatady. Ata-babalarymyz ataulardy jaydan-jay, erikkennen, qalay bolsa solay qoya salmaghan, ataular halqymyzdyng tabighatynan, tarihynan, salt-sanasynan tuyndaghan, sondyqtan da ol ataular qanshama ghasyrlar ótse de tarih bederinen óshpey, ómirshen, jasampaz qalpynda elimen birge jasap keledi.

«Abay-aqparat»

Suretter nur.kz saytynan alynghan

(Siltemesi http://news.nur.kz/210159.html)

Suretterde mynanday sózder jazylghan:

1. Mikrorayon "Lesnaya polyana" v poselke Kosshy

2. Planiruetsya, chto v poselke Kosshy budet pyati mikrorayonov - "Sosnovka", "Mindalevyi", "Elushkiy",

"Siyrenevyi" y "Yasenevka"