Qorghansyzdyng kýni kýn emes
Eger әldeqanday jaghday bolyp, el basyna uly búlt ýiirile qalsa, qazaqstandyqtardyng bәrin qorghap qalu mýmkin bolmay qaluy ghajap emes. Sondyqtan keshe Parlament Ýkimetke әrbir qazaqstandyqty «protivogazben» qamtamasyz etuding joldaryn izdestirudi úsyndy. Áytkenmen atqarushy biylik búl úsynysty әu bastan-aq әri ysyryp tastaghangha úqsaydy.
«Ýkimet saghaty» ayasynda deputattar aldynda esep beru ýshin keshe Parlament tabaldyryghynan Tótenshe jaghdaylar miynistri V.Bojko myrza ishke attaghan bolatyn. Osyny paydalanyp, deputat Mayra Aysina kókeyin tesken saualyn tótesinen qoydy. Qazirgidey almaghayyp zamanda qorghansyzdyng kýni kýn emes. Al deputat hanymnyng aituynsha, keybir elderde zang boyynsha azamattar ózderin jeke qorghanysh zattarymen ózderi qamtamasyz etuge mindetti eken. «Tipti osy talapty oryndamaghandar әkimshilik jazagha tartylady» dedi M.Aysina. Múny estip, TJM basshysy qoldy bir-aq siltedi: «Bizding azamattardy «protivogazdar» satyp alugha mәjbýrleu deysiz be?! Biz olardy óz mýlikterin saqtandyrugha mәjbýrley almay jýrmiz, al «protivogazgha» qatysty búlay isteu eki ese qiyngha ainalady!» Yaghny búl - «mýmkin emes» degendi bildirse kerek. Áytkenmen bir amalyn qylu qajettey, óitkeni keshe Vladimir Bojkonyng ózi qazaqstandyqtardy jappay jeke qorghanysh zattarymen qamtu mәselesining sheshilmegen kýii qalyp otyrghandyghyn ashyq aitty.
Eger әldeqanday jaghday bolyp, el basyna uly búlt ýiirile qalsa, qazaqstandyqtardyng bәrin qorghap qalu mýmkin bolmay qaluy ghajap emes. Sondyqtan keshe Parlament Ýkimetke әrbir qazaqstandyqty «protivogazben» qamtamasyz etuding joldaryn izdestirudi úsyndy. Áytkenmen atqarushy biylik búl úsynysty әu bastan-aq әri ysyryp tastaghangha úqsaydy.
«Ýkimet saghaty» ayasynda deputattar aldynda esep beru ýshin keshe Parlament tabaldyryghynan Tótenshe jaghdaylar miynistri V.Bojko myrza ishke attaghan bolatyn. Osyny paydalanyp, deputat Mayra Aysina kókeyin tesken saualyn tótesinen qoydy. Qazirgidey almaghayyp zamanda qorghansyzdyng kýni kýn emes. Al deputat hanymnyng aituynsha, keybir elderde zang boyynsha azamattar ózderin jeke qorghanysh zattarymen ózderi qamtamasyz etuge mindetti eken. «Tipti osy talapty oryndamaghandar әkimshilik jazagha tartylady» dedi M.Aysina. Múny estip, TJM basshysy qoldy bir-aq siltedi: «Bizding azamattardy «protivogazdar» satyp alugha mәjbýrleu deysiz be?! Biz olardy óz mýlikterin saqtandyrugha mәjbýrley almay jýrmiz, al «protivogazgha» qatysty búlay isteu eki ese qiyngha ainalady!» Yaghny búl - «mýmkin emes» degendi bildirse kerek. Áytkenmen bir amalyn qylu qajettey, óitkeni keshe Vladimir Bojkonyng ózi qazaqstandyqtardy jappay jeke qorghanysh zattarymen qamtu mәselesining sheshilmegen kýii qalyp otyrghandyghyn ashyq aitty.
- Qazaqstanda búl saladaghy jaghday mýldem kónil quantpaydy - dep kýrsindi TJM basshysy. - Eng kónilsizi sol, elde osy jeke qorghanysh zattaryn shygharatyn bir de bir kәsiporyn joq. Biz janylmasam, әskery doktrinamyz boyynsha, atom soghysyna qatyspaymyz, eshkimge de basqynshylyq jasaudy kózdep otyrghan joqpyz. Alayda búl - sheshudi qajet etetin problema, - degen ministr ShQO-da «protivogazdar» shygharatyn zauyt salu mәselesi endigi talqylanyp jatqandyghyn qosty. Aytqanday, býginde әkimdikter óz ónirlerindegi osy qorghanysh zattaryn týgendep, olargha sanaq jýrgizude eken. «Paydalanylu merzimi ótip ketken «protivogazdar» óte kóp» dedi V.Bojko. Onyng búlaysha bas qatyruynyng jóni bar: eger tótenshe jaghday oryn ala qalsa, aiyptylar sonyng ministrliginen izdelmek. Onyng ýstine osyghan shaqyratyn ýndeuler qazirden shyghuda: deputat M.Tinikeev Bojkonyng júmysyna joghary bagha bergenimen, Qaraghandy qalasyndaghy kópqabatty ýiding qúlaghany ýshin TJM qyzmetkerleri de jauapty ekendigin menzedi. «Qaraghandydaghy «Besoba» boyynsha jauapkershilik osy ónirdegi sizding qyzmetinizge de jýkteluge tiyis dep sanaymyn! - dedi ministrge qalauly. - Kim jaza tartty?»
- «Besoba» boyynsha ózimning de, mening qyzmetkerlerimning de kinәmiz joq dep sanaymyn! - dep short kesti V.Bojko. - Qúrylys sapasyna biz jauap bermeymiz. Biz qoldan kelgendi jasadyq: osy yqshamaudanda qalyptasyp jatqan jaghdaygha ýsh tәulik ishinde qatang ýn qattyq, sóitip, ishki ister organdarynyng qyzmetkerlerimen birge pәterlerinen ketuden qoryqqan, qalamaghan jekelegen túrghyndardy, tipti kýshtep derlik syrtqa shyghardyq.
«Ýkimet saghatynda» deputattar TMJ-nyng orasan zor qarjyny iygermey tastaghanyn betine salyq qylghan bolatyn. Eng qyzyghy sol, búghan jauap retinde Bojko myrza búl ýshin ózine tipti alghys jariyalanuy kerektigin eskertti. «IYgerilmegen 6 milliardtan astam qarjynyng 1 milliard 300 milliony ýshin maghan alghys jazyluy qajet! - dedi TJM basshysy. - Sebebi biz Kóksaray qúrylysynda osynsha qarjy ýnemdedik. Men múny iygermeu dep sanamaymyn, búl - bólingen qarjygha sharuaqorlyqpen qarau». Al qalghan qarjy ishki naryqtaghy múnay ónimderi qúnynyng túraqsyzdyghy kesirinen «memmatrezervke» JJM satyp alynbauy kesirinen iygerilmegen kórinedi: tipti tenderdi útyp alghan kompaniyalar da baghanyng kóteriluine oray ónim jetkizuden bas tartypty.
Jalpy alghanda, ótken jyly TJM jedel den qoy kýshteri 8662 adamdy qútqarghan, tótenshe jaghday aimaghynan 10184 adamdy evakuasiyalaghan, 15 myng órtti sóndirgen.
Ayhan ShÁRIP
«Ayqyn» gazeti
