Júma, 20 Qyrkýiek 2024
Janalyqtar 2356 0 pikir 8 Shilde, 2009 saghat 08:44

QAY SALADA DA ÚLTTYQ KADRLARDYNG KÓBENGI – EL MEREYI

Astanada shildening basynda qaynaghan ómir. Birinen biri manyzdy halyqaralyq sharalar ótkizilip jatqan el kindigi-bas qalada Jýrek-qan tamyrlary hirurgterining III sezi óz júmysyn bastap, oghan alys jaqyn shetelderden qabyrghaly otashylar jiyldy. Osy orayda bizding tilshimiz Taraz qalasyn­daghy "Kardiohirurgiya ortalyghynyn" diyrektory, akademik Seyithan Joshybaevpen tildesip, birneshe saual qoyghan bolatyn.
- Seyithan agha, sizdi eliniz qyrghyz júrtynda enbek etip jýrip-aq tughan halqynyzgha qarlyghashtyng qanatymen su sepkendey qolynan kelgenin jasaghan azamat dep tanidy. Talay qazaq Bishkekke baryp, sizding shipaly qolynyzdan sauyghyp, ýiirine qaytyp qosyldy. Endi kindik qanynyz tamghan jerge kelip, Taraz qalasynda ortalyq ashypsyz. Júmy­synyzgha tabys tileymiz. Qazir de sol bauyrlas elde jýrip jasaghan júmy­synyzdyng jelisin ýzbey, algha­shynda Bishkekte, sosyn Dushanbede ótken sezding endi Astanada jýr­giziluine de múryndyq boldynyz. Án­gimeni aldy­men osy sezd tónire­ginde órbitsek qalay qaraysyz?

Astanada shildening basynda qaynaghan ómir. Birinen biri manyzdy halyqaralyq sharalar ótkizilip jatqan el kindigi-bas qalada Jýrek-qan tamyrlary hirurgterining III sezi óz júmysyn bastap, oghan alys jaqyn shetelderden qabyrghaly otashylar jiyldy. Osy orayda bizding tilshimiz Taraz qalasyn­daghy "Kardiohirurgiya ortalyghynyn" diyrektory, akademik Seyithan Joshybaevpen tildesip, birneshe saual qoyghan bolatyn.
- Seyithan agha, sizdi eliniz qyrghyz júrtynda enbek etip jýrip-aq tughan halqynyzgha qarlyghashtyng qanatymen su sepkendey qolynan kelgenin jasaghan azamat dep tanidy. Talay qazaq Bishkekke baryp, sizding shipaly qolynyzdan sauyghyp, ýiirine qaytyp qosyldy. Endi kindik qanynyz tamghan jerge kelip, Taraz qalasynda ortalyq ashypsyz. Júmy­synyzgha tabys tileymiz. Qazir de sol bauyrlas elde jýrip jasaghan júmy­synyzdyng jelisin ýzbey, algha­shynda Bishkekte, sosyn Dushanbede ótken sezding endi Astanada jýr­giziluine de múryndyq boldynyz. Án­gimeni aldy­men osy sezd tónire­ginde órbitsek qalay qaraysyz?
- Jalpy, búl sezd óziniz ait­qanday búghan deyin jaqyn kór­shi­lerimizding jerinde jýrse, endi al­ghash ret Otanymyzda, elordasy Astana­myzda ótip otyr. Qazir jer jýzinde, onyng ishinde songhy shiyrek ghasyrdyng ishinde jýrek-qan tamyr­lary aurularyna shaldyqqandar qatary molaya týsude. Negizinen al­ghanda búl aurumen nauqastana­tyn­dar sany búryn da az emes-ti, al qazir diag­nos­tikanyng jetiluimen, mýmkin­dikterding artuy jәne halyq­tyng sauaty dengeyining birshama kó­teri­luimen qan ainalymy jýiesi auru­laryna shaldyqqandardy an­yq­tau jolgha qoyyldy. Sol sebep­ten bo­lar, songhy 25 jyldyng ishinde respublika boyynsha osy auru týri azaymay túr. Statistikany sóilet­sek, elimizde osy aurularmen syr­qattanushylar 100 myng adamgha shaq­qanda 1906,6-ny qúrap otyr. Az san emes. Sosyn bir aita keterlik jan qinaytyn mәsele - bizding halqy­myzdyng qanyna singen jaman әdet - kópshilik júrt auruy әbden men­degen tústa, jan alqymgha tayan­ghanda baryp dәrigerding esigin qagha­dy. Sol kezde jәrdem beru qansha keremet degen mamannyng ózine auyr soghady. Al endi statistikasy anaday, jý­rekke salmaq týsiretin jýgi kóp myna qym-quyt tirlikte halyqty sauyqtyrudy jolgha qoy ýshin ne kerek? Áriyne, keshendi sha­ralar qa­jet. Osy tústa Elbasynyng tikeley qoldauymen  kardiolo­giya­lyq jәne kardiohirurgiyalyq kómekti damytu­dyng otandyq bagh­dar­lamasy әzir­lendi. Sonyng ong yqpalyn sezinip ja­tyrmyz. Jer-jerde kardiohirur­giyalyq ortalyq­tar ashylyp jatyr. Endi solardyng basyn biriktirip, betalysymyz qalay, alys-jaqyn shetelderdegi tәjiriybeler qalay, júrt bizdi kó­rip, biz ózgelerdi kórip tynysy­myz­dy keneytu ýshin osy sezge jinaldyq. Sezd júmysy joghary dengeyde jýrip jatyr, búl basqosu, әsirese, jas mamandar ýshin asa qajet.
- Jas mamandar degeninizden shyghady, jer-jerde ortalyqtar ashylyp jatyr dep aityp otyrsyz, olardy mamandarmen qamtamasyz etude esh qiyndyq joq pa?
- Búl mәsele de jogharyda ai­tylghan otandyq baghdarlama shen­berinde qarastyrylghan. Songhy jyl­darda bir Litvanyng ózinde 60 kardiohirurg qayta dayarlaudan ótse, osynsha maman Izrailide de dayarlanyp jatyr. Ózimizding bú­rynghy mamandarymyz bar, onyng ýstine qat mamandy shetelden ar­nayy shaqyrtyp operasiya jasau tәjiriybesining arqasynda sonday bir qiyndyq joq.
Osy jerde men bir nәrseni ait­qym keledi. Ótken ghasyrda ómir sýrgen әzirbayjan oqymystysy Shervany "әr elding damyp, ósui ýshin sol elding ózining jergilikti mamandary ósip shyghuy kerek" degen oy aitqan. Osy pikirge men bar peyilimmen qosylamyn. She­telden maman shaqyru qymbatqa týsedi. Onan da óz ishimizden shyq­qan myq­ty mamandardyng jaghdayyn jasap, júmysynyng әdil baghasyn bergen әldeqayda tiyimdi bolar edi. Sizge bir mysal keltire keteyin. Mening bir myqty oqushym Týr­kiyagha baryp jú­mys jasap keldi. Sonda ol operasiya  jasaghan son, aqy tóler kezinde dәl sonday ope­rasiya jýr­gizgen Týrkiya azamaty­nan jalaqyny jarty esege kem alyp otyrghan. Se­bebi, ol Týrik memleketining azamaty emes.
Mening oiymsha, әrbir azamat­tyn, mamannyng boyynda óz isine degen kәsiby sheberlikpen qatar, otansýigishtik, patriottyq sezimder qalghymauy tiyis. Jana óziniz aityp otyrsyz, men 51 jyl Bishkekte jú­mys jasappyn. Tәuelsizdik alghan jyldarda 100 adamgha operasiya jasasam, sonyng 30-y Qazaqstannan kelgen bolyp shyghady. Sol qatty namysyma tiydi. Qyrghyzstanmen keng baytaq, asty-ýsti qazynagha toly Qazaqstandy salystyrugha kelmeydi ghoy. Otyryp alyp bir kýni Elbasy Núrsúltan Nazarbaev­qa hat jazdym. Osylay da, osylay, boyymda quat, әlim, kýshim barda jinaghan tәjiriy­bemning iygiligin eli­me jasasam, mening tughan júrtyma septigim tiysin, kó­mek­tesiniz, dep. Elbasynyng hosh kó­ruining arqa­synda salalyq miy­niys­trlikting qol­dauymen tughan jerimde shaghyn ghana JShS ashtym. Endi ony irilendi­rip, 80 keruettik ghylymiy-kliniy­kalyq kardio­hiy­rur­giyalyq jәne transpantologiyalyq ortalyq­qa ainaldyramyz dep oilap otyr­myz. Alla jazsa, júmysymyz juyr­da bastalady.
- Onda osy ortalyqtyn  júmy­syna da toqtala ketseniz.
- Elge kelgen song bir kishken­tay jerden ashqan sharuashylyq seriktestigimizding júmysy, til-kóz­den saqtasyn, jaqsy jýrip jatyr. Byltyrghy jyly 150 operasiya jasalyp, barlyghy da ayaqtarynan tik túryp, otbastaryna oraldy. Ýl­ken quanysh. Biyl 300 operasiya jasaymyz desek, jarty jylda so­nyng 150-in jasap qoyyppyz. Byl­tyr memleket kvotasymen 50 adamgha operasiya jasalsa, biyl ol 200-ge jetti. Búl - memleket tara­py­nan dәrigerlerge de, nauqastargha da jasalghan ýlken qoldau. Algha qoyghan mindetterimizding biri - býi­rek auruymen nauqastanatyn jan­dardy shetelderge jibermey, organ­dardy almastyru, onyng ishinde ja­qyn arada býirek auystyru opera­siyasyn óz ortalyghymyzda jasasaq deymiz.
-Josparlarynyzdyng barly­ghynyng jýzege asuyna tilektestik bildiremin. Ángimenizge kóp rahmet.

 

 

Avtory: Ángimelesken Anar TÓLEUHANQYZY.
"Egemen Qazaqstan" gazeti 4 shilde 2009 jyl

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2390