Shyghys Qazaqstan oblysy Abay audanyndaghy qasiyetti oryndardyng biri - «Qonyr Áuliye» ýngiri janynan zamanauy talapqa say qonaq ýii boy kóterip, turisterding iygiligine  berildi.  Tarihy eskertkish kesheni kórkine kóz toyatyn, ghajayyp әsemdikke ie jana nysanmen tolyghyp otyr.

- «Biznesting jol kartasy - 2025» biznesti qoldau men damytudyng memlekettik baghdarlamasy ayasynda byltyr ýngirge elektr jelisi tartylsa, biylghy jyly ýngir ishine abattandyru júmystary jýrgizildi. Al jiyny  jeti bólmeden túratyn qonaq ýii qasiyetti jerge tәu ete kelgen turisterimiz ýshin óte qolayly bolmaq, - dedi  ashylu saltanatynda qúttyqtau sóz sóilegen Abay audanynyng әkimi Jarqynbek Baysabyrov.

«Qonyr Áuliye» ýngiri – qazirgi tanda elimizding Shyghys ónirindegi tarihy manyzy bar  oryndardyng biregeyi. Jer astynan shyghatyn sudyng emdik qasiyetin  shipa qylmaqqa  jyl sayyn  respublikanyng týpkir-týpkirinen turister aghylyp  kelip jatady. Qasiyetti jerge kelgen qonaqtar suynyng qasiyetinen em tauyp qana qoymay, as berip, bir týnep qaytady. Sol sebepti de alystan kelgen demalushylar ýshin ýngir basynda  zamanauy talaptargha say barlyq qajetti jabdyqtarmen qamtylghan qonaq ýiding boluy óte ynghayly. Ashana men demalys bólmelerinen túratyn qonaq ýy kesheni óte joghary dengeyde salynghan.  Ishi jaryq, әri jayly.  Jatyn bólmeleri zamanauy túrmystyq zattarmen tolyq jabdyqtalghan. Su men elektr jelisi iske qosylghan. Qasiyetti ýngirdi abattandyru júmystary 2017 jyldan qolgha alynghan eken.

- «Qonyr әuliye» ýngiri 2017 jyly «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda «Qazaqstannyng kiyeli oryndar kartasyna» engizilip, memleket qamqorlyghyna alynghan bolatyn. Oblys әkimi Danial Kenjetayúlynyng qoldauymen qasiyetti oryngha sol jyldan bastap janartu júmystary jýrgizilgen edi. Qazir qasiyetti meken Abay audandyq Mәdeniyet ýiining qarauynda. Turister sany da jyldan-jylgha kóbeyip keledi. Pandemiyagha deyin qasiyetti ýngirge jylyna bes mynnan astam turist at basyn tireytin. Múnda demalushylar negizinen mausym, shilde, tamyz, qyrkýiek ailarynda keledi. «Qonyr әuliyege» Germaniya, Austriya men Chehiyadan kelushiler bolghan. Kórshi Reseyden kóp keledi. Biri ýngirdi kóruge kelse, ekinshisi emdik qasiyetine senedi. Ýngirge «Semey-Qarauyl» trassasy arqyly barsanyz – 90 shaqyrym, al «Semey-Qaynar» trassasy arqyly jolgha shyqsanyz, 23 shaqyrym dala jolymen jýresiz, - dedi audandyq әkimdikting ókili.

«Qonyr әuliye» ýngirindegi eni shamamen 12-15, úzyndyghy 18-20 metrge sozylatyn, eng tereng jeri 5 metrge deyin baratyn kól suyna, ýngirding ózine qatysty da el arasynda anyz kóp. Bir qyzyq, tylsym dýnie - ýngirdegi  kól suynyng temperaturasy qysy-jazy +4 gradustan ózgermeydi eken. Al ýngirding ishindegi temperatura +7. Qysy-jazy. Búryndary júrt ýngir ishine shyraqpen, birining qolynan biri ústap kiretin. Ýngir týbindegi kólge jetkende ýngir auzyndaghy tesik jalghyz nýkte bolyp qana kórinetin. Al qazir ýngir ishine jaryq tartylghan, samaladay jaryq.

«Qonyr әuliye» ýngirine keletinderding bir toby qyzyghushylyqpen kelse, ekinshi bir toby ishtey bir senimmen emdeluge keletinin jogharyda jazdyq. IYә, bizding aityp otyrghanymyz – kelushiler týsip jýretin bergi kól. Onyng әr jaghyndaghy kól turaly da anyzgha bergisiz әngime kóp. Keybir basylymdarda ýngir týbinde kólemi 35h5 metr bolatyn taghy bir kólding bar ekendigi de aitylyp jýr. Tipti, osydan jeti-segiz jyl búryn elimizding enbek sinirgen turizm qyzmetkeri S.Kistanov, Turizm jәne sport ghylymiy-zertteu laboratoriyasynyng mengerushisi K.Milyaev jәne «Túran» uniyversiytetining dosenti V.Voloshin bastaghan top Qonyr әulie ýngirindegi kólding týbine sýngip, zertteu júmystaryn da jýrgizipti. Nәtiyjesinde, kól suynyng astynda kólemi 10h10 m bolatyn qara quystyng bar ekeni, onyng arghy jaghynyng túnghiyq teniz ekeni anyqtalypty. El arasynda osy «Qonyr әuliye» ýngirinde әigili Shynghys han jerlengen degen de bir boljam bar ekenin aita keteyik. Osydan biraz jyl búryn Sergey Afanasiev degen tarihshy da osynday toqtamgha kelip, onysyn «Ekspress K» basylymy arqyly kópting talqysyna úsynghan bolatyn. Ghalym «Shynghys han sekildi tarihy túlghany qarapayym adam tәrizdi jerge kómip, onyng ýstinen jylqy aidap ótti degenge senu qiyn» deydi.

Ýngir ishindegi tastardan әrtýrli týsiniksiz jazulardy, qashalghan әrtýrli beynelerdi da angharugha bolady. Alayda búghan múqiyat ýnilip, ýngir ishindegi tastardaghy tanbalardy zerttep-zerdelep jatqan jan joq sekildi әzirge. Ol bolashaqtyng enshisinde dep oilaymyz.

Saya Jiydebaeva

Abai.kz