Belarusi elining basshysy Aleksandr Lukashenko keshe jurnalistermen ýlken press-konferensiya úiymdastyrdy. 2020 jyldyng 9 tamyzynda Belarusi elinde preziydent saylauy ótken bolatyn. Arty ýlken halyqtyq tolqular men narazylyq aksiyasyna úlasqan saylaugha da bir jyl uaqyt bolypty. Lukashenko tura bir jyldyq qarsanynda jurnalisterding súraqtaryna jauap berdi. 8 saghat boyy týrli saualdar qoyyldy.  Konferensiya shartty týrde «Preziydentpen ýlken әngime» dep ataldy. 

Lukashenkonyng press-konferensiyasy barysynda batystyq elder, atap aitqanda Úlybritaniya, Kanada, AQSh Belarusiqa kezekti sanksiyalardy saldy.

Lukashenko súraqtargha jauapty eldegi narazylyq aksiyalaryna qatysty bastady. Ol búl Belarusita bolghan alghashqy narazylyq aksiyalary emestigin de atap ótti.

«Búryn da narazylyqtar bolyp, eki kýn ishinde basylyp qalatyn. Qazir búl narazylyqtar úzaghyraq boldy, sebebi syrttan úzaq dayyndaghan. Búny úiymdastyrghandar әlemdegi esi ketken jandar edi. Aqparat kózderi ony ushyqtyryp, halyqty ýreylendirip otyrdy. Biz óz jolymyzben jýrdik. Belarusite de bastapqyda «preziydent ne istep otyr» degender kóp boldy. Álem bylay jasap jatyr, al biz kerisinshe dep oilady olar. Biraq men tabandy týrde ózgelerden de óz kózqarasymdy ústanudy talap ettim», -dedi ol. Lukashenko narazylyqqa qansha adam qatysqanyn da atap ótti.

«Narazylyqtyng sharyqtau sheginde Minsk kóshelerine 46 myng 700 adam shyqty. Barlyq elden jinap әkelgen edi. Al kórinisti jasau onay ghoy. Syrttan qarasang ghajap kórinedi. Olardyng sany tipti kóp bolar edi. Ózim solay oilaymyn. Óitkeni bizding elimizde maghan 10% halyq eshqashan dauys bergen emes. Olar maghan birinshi saylaudan bastap dauys bergen emes, óitkeni alghashqy saylauda menen jenilip qalghan edi. Últshyl, fashistik kózqarastaghylardy aitamyn», - dedi ol.

«Men ýshin 46 myng narazy adam degen alyp bara jatqan apatty jaghday emes bolatyn. Óitkeni kórinisti kórsetken sәtte, halyqtyng ortasynda sodyrlar da kele jatty. Al sonynda jelikken jastar jýr. Shetinde týrmeden shyqqandar toptasqan. Shamamen osylay. Mine, shynayy kórinis osy edi», - deydi Belarusi basshysy.

Belarusi elindegi diktaturagha qatysty da jauap berdi.

«Álemde ýstemdik jýrgizu ýshin aitarlyqtay resursyng boluy tiyis. Bizde ol resurs joq. Sondyqtan da men eshkimge eshqashan óktemdik kórsetken emespin jәne onday oiym da joq. Men ghasyrlardan keyin alghash qúrylghan tәuelsiz memleketting qauipsizdigin qamtamasyz etuim kerek. Boldy, bary osy. Qalghanyna bizding mýmkindigimiz de, niyetimiz de joq. Alayda bizge soqtygha berse, biz tiyisti jauap qatamyz. Qazir ony kórip otyrsyzdar», - deydi Aleksandr.

Onyng oiynsha Ukraina el shyghysyndaghy separatizm mәselesin eshqashan qaruly negizde sheshpeui tiyis. Búl turaly oiyn ol ukrain tilshisining súraghyna jauap bergende aitty.

«Eger sizder ýshinshi kýshterding qatysuymen kýshtik jolmen mәseleni sheshuge kirissenizder, onda men eshqashan sizder jaqta bolmaymyn. Eger sizder Donbassta taghy da Reseymen qaqtyghysyp qalsanyzdar men ekeulerinning ortalarynda bolamyn. Búl pozisiyany men bayaghydan ústanyp kelemin. Tipti ol mening ómirime qauip tóndirse de. Biraq mening oiymsha eki núsqa da iske aspaydy. Ol bolmaydy. Óitkeni Ukrainada jaghdaygha shynayy qaraytyn jandar jeterlik. Ukrainada qanday isker bolsa da, mәseleni kýshpen sheshuge tyrysu Ukraina ýshin ýlken tragediyamen ayaqtalmaq. Men senderden búl oidy bastarynnan shygharyp tastaudy súraymyn», - deydi ol.

Lukashenkonyng oiynsha Donbass mәselesi men Qyrym mәselesin ekige bólip qarastyrghan dúrys, Sebebi ekeui eki týrli sheshimdi qajet etedi.

Belarusi basshysy Baltyq elderimen, Ukraina jәne Polishamen qaqtyghysy jayly da atap ótti. Onyng sózinshe qaqtyghysta bastaghan ol emes, ózgeler. Sebepsiz sanksiyalar salyp, sayasy qysymdar jasau arqyly soqqy jasauda deydi. Al Litvanyng kaliy ónimderin ótkizbey qoy jayly sheshimine ónimdi Resey porttaryna aparyp, Qytay men Ýndistangha satatynyn aitty. Litvanyng sayasatyna qatysty bylay deydi:

«Litva men biz tatu-tәtti ómir sýre beretin bolamyz. Jaqynda olar maghan Lukashenka bylay istesin, sonda biz kelissózder jýrgize bastaymyz degen talap qoydy. Maghan talap qoymandar. Oghan senderding qúqyqtaryng joq. Men biylikte birinshi nemese besinshi jyl otyrghan joqpyn. Men Belarusita sodyrlardy, oppozisionerlerdi jasyrghan joqpyn. Olar senderde jasyrynyp otyr. Men Litvagha qarsy qadam jasamadym». 

Litva men Belarusi arasynda songhy bir ay ishinde jaghday ushyqqan kýide túr. Sebebi Tayau Shyghys elderinen keletin zansyz migranttardy Minsk Litva aumaghyna qaray baghyttap jatyr. Qazirding ózinde 4 mynnan astam adam atalmysh baghyt boyynsha Baltyq elderine enip ýlgergen. Búl ýlken dau tuyndatuda.

«Olar Lukashenko men Putinnen qoryqqandary óte dúrys. Biz qorqaqtar qatarynan emespiz. Búl bizding mýddemiz emes, últymyzdyng mýddesi», - deydi ol.

Lukashenko Resey men qatynasy jayly kóp aitty. Onyng aituy boyynsha qajet bolghan jaghdayda Belarusita Resey bazasy emes, tútas әskeri ornalastyrylatyn bolady. Tipti narazylyq kýsheygen sәtte Resey basshysy Putinnen kómek súrap, myng adamdy arnayy jasaqtaudy súraghanyn, alayda ony qoldanbaghanyn da aittyý Sonymen qatar ol «Odaqtas el» jobasyn da tilge tiyek etti. Onyng oiynsha, jobanyng sayasy tústaryn «Putinning ózi alyp tastady, al 28 baghdarlama tek qana ekonomikalyq, sauda-qatynasy baghytynda jasalyp jatyr».

Lukashenkonyng oiynsha Reseyding naghyz seriktesi tek qana Belarusi.

«Ashy bolsa da shyndyq osy. Biz Reseyge jabylghan emespiz, biraq Resey pandemiyada esigin japty. Reseyding arqasýieri biz ghana, bizdiki tek Resey», - deydi ol. Qyrymdy moyyndaugha qatysty ol: «Reseyding eng songhy oligarhy Qyrymgha qarjy qúighanda, men ony Reseyding aumaghy dep moyyndaymyn», - degendi de aityp qaldy.

Ka Myrza

Abai.kz