Apta boyy sayasattyng kórigin qyzdyryp, (qaysybir elding parlamenti sekildi jagha jyrtyspasa da) elding damuy ýshin damyl tappaytyn Mәjilisting otyrys zaly keshe merekelik kónil kýimen әrlenipti. Balalardy qorghau kýnine oraylastyrylghan halyqaralyq konferensiya barysynda eldin  bolashaghy jayly sóz qozghalyp qana qoymay, sol balghyndardyng ónerin tamashalaugha da uaqyt berildi. Sondyqtan da múny Mәjilisting tarihyndaghy erekshe kýnge balasa da bolady.

Búl kýni Mәjilis qabyrghasynda «Zan­na­ma jәne tәjiriybedegi qazaqstandyq bala­lardy jan-jaqty qorghau jolynda» taqyrybymen halyqaralyq konferensiya úiymdastyrylyp, býgingi Qazaqstandaghy bala qúqyqtarynyng qorghalu jayy talqygha týsti. 1 mausym, bir jaghynan, balalar me­re­­­kesi bolghandyqtan bolar, konfe­ren­siyada sóz alghan Parlament Mәjilisining Áleu­­met­tik-mәdeny damu komiytetining tórayy­my Da­righa Nazarbaeva әngimesin jaghymdy jayt­tan bastady. «Qazaqstan - jastardyng memleketi» degendi jii estiymin. Degenmen múny «Qazaqstan - balalar men jas­ós­pi­rim­derding eli» dep ataghanymyz dúrys. Býgingi tanda bizding elimizde 2 mln 254 mynnan as­tam mektepke deyingi jas­taghy bala jәne shamamen 2 mln 517 myn­nan astam mektep jasyndaghy bala bar», - deydi óz pikirin naqty sandarmen dәiek­tegen de­pu­tat D.Nazarbaeva. Onyng aituyn­sha, aghym­daghy jyldyng qantar-nauryz aila­rynda ghana respublikamyzda 902 400 bala ómirge keldi. Búl - 2011 jylghy osy kezenmen salystyrghanda 2,3 payyzgha joghary әri qazirding ózinde Qazaqstandaghy balalar sany kýn sayyn ósip otyrghandyghyn kórsetetin quanyshty kórsetkish.

Álbette, múnyng bәri memleket tara­py­nan atqarylyp jatqan sharalardyng jemisi bolsa kerek. Óitkeni bala qúqyghyn qorghau túrghysynan elimizding birqatar tabystargha qol jetkizgenin ózgeler de aityp otyr. Mysaly, «syrt kóz - synshy» degen qazaq­tyng mәteline salyp, el damuyn baqylap otyrghan sheteldikterding biri - YuNIYSEF ókili Djun Kukitanyng pikirine qúlaq týrsek, bizding elimizding songhy 20 jylda әleumettik-ekono­miy­ka­lyq damumen qatar, balalar qúqyghyna qatysty qoghamdyq tanym men bilim baghy­tyn­da da aitarlyqtay ilgerilegenin algha tartady. Búl bala­largha jaghymdy jagh­day qalyp­tas­ty­ru­daghy memlekettik praktikalar men stan­dart­tardy aitar­lyq­tay jaqsartugha septigin tiygizgen. «Qazaq­stan balalar qúqyghyn qorghauda aitar­lyqtay tabystargha qol jetkizdi. Mәse­len, men múnday asa manyzdy jetistikting tek 10 baghytyna ghana toqtalsam, jetkilikti. Birin­shiden, Balalar qúqyghyn qorghau kon­ven­siya­syna sәikes, olar­dyng qúqyghyn barynsha tiyimdi qorghau boyynsha Qazaqstan 100-den astam norma­tivtik-qúqyqtyq qújatty qayta qarap, qabyldady. Balalar qúqyghyn ónirlik dengeyde keneytu ýshin Qazaq­stan­nyng 17 qalasy «Balalar ýshin dos qa­la» bas­ta­ma­syna qosyldy. Búdan bólek bala­lar­dyng oilau qabiletin joghary damytugha qa­tys­­ty iygi qadamdardy da jýzege asyrdy. Qazaqstan balalardy mýgedektikten qor­ghau­gha basa nazar audardy. 2006-2011 jyl­dar ara­syn­daghy mektepke deyingi bilim­men qamtu eki esege artyp, qazir 40 payyzdy qúrap otyr», - deydi Djun Kukita bala­lardyng iygi­li­gi ýshin atqarylyp jatqan iygi isterdi sana­ma­lap.

Djun Kukita sonday-aq Qazaqstanda sottar barysynda balalardyng qúqyghyn qorghau boyynsha yuvenialdy jýie engizilip, mýmkindigi shekteuli balalar ýshin últtyq is-qimyl jospary qabyldanghanyn, sol arqyly mýgedek balalar údayy memleket nazaryna alynghanyn da atap ótti.

Deytúrghanmen balalar qúqyghyn qorghau, olardy týrli әleumettik qater­lerden saqtau isin mýlde kemshiliksiz deuge taghy auyz barmaydy. Múny YuNESKO ókili ghana emes, Qazaqstannyng adam qúqyqtary jónindegi uәkili Asqar Shәkirov te aityp otyr. Mәselen, A.Shәkirov elimizde bala­largha qatysty zorlyq-zombylyq derekteri әli de kezdesetinine, óz-ózine qol júmsau oqighalarynyng kóbeygenine de qynjylys bildiredi. Onyng aituynsha, elimizding bilim beru, densaulyq saqtau jәne әleumettik qorghau jýiesindegi birqatar mekemelerge arnayy jýrgizilgen zertteuler barysynda balalargha zorlyq kórsetu faktileri anyq­talghan. Osynday jayttargha nazar audar­ghan ol mektep baghdarlamasyna arnayy pәn engizudi úsynady.

«Respublikada balalardy qorghaudyng berik әri ilkimdi tetikteri qúrylghan. Alayda óskeleng úrpaqty patriottyq dәstýr, otba­sy mәrtebesin nyghaytu, mektep pen otbasy jәne qoghamnyng ózara әrekettestigi bagh­da­ryn­da tәrbiyelemeyinshe búl mindetti iske asyru qiyn. Sondyqtan mektep baghdar­la­ma­syna arnayy bala qúqyghyn qorghau pәnin engizu mәselesi nazar audarugha túrarlyq dep oilaymyn», - deydi Qazaq­stannyng adam qúqyqtary jónindegi uәkili As­qar Shәkirov.

Avtor: Qanat QAZY

"Alash ainasy" gazeti