Erenghayyp OMAROV, Qaynar uniyversiytetining rektory, Qazaqstan Últtyq jaratylystanu ghylymdary akademiyasynyng viyse-preziydenti:

Erenghayyp OMAROV, Qaynar uniyversiytetining rektory, Qazaqstan Últtyq jaratylystanu ghylymdary akademiyasynyng viyse-preziydenti:

- Erenghayyp Sәlipúly, ómirde bolghan, biraq tolyq zerttelmegen ta­rihy túlghalarymyzdyng biri Edil patsha jayly estigenimiz bolmasa, mar­dymdy eshtene bilmeymiz. Osy taqy­rypqa qalam terbep jýrgen tarihshy retinde sizden tolyghyraq bilgendi jón kórip otyrmyn.

- Qytaydyng arghy jaghynda Saryózen degen ózenning jaghasynda ómir sýrgen ghún Saymaq degen kýishi qobyzgha arnap joqtau týrinde kýy shygharghan. Bizge sybyzghymen oryndalatyn núsqasy jetken, notasy bar, konservatoriya oryndady. Sol ghúndar osy jaqqa kelip, qanlymen dostasyp, odaq­ta­syp, Taraz qalasyn salady. Búl bizding eramyzgha deyingi 1-2-shi jyldar. Ghúndar - Attilanyng shamamen on tórtinshi nemese on besinshi atasy. Jaugershilik zaman ghoy, biraz jyldardan keyin Qytaydyng әskeri kelip, Tarazdy qorshap alady. Sodan Tarazdyng sol kezdegi hany, Attilanyng on besinshi atasy Rimnen әsker súraydy. Rimning jaldanghan әskerleri kelip jәrdem beredi. Osylaysha olar bir-birine kómektesip otyrghan. Ghúndar órisin keneytip otyrghan da, jyljyp-jyljyp batysqa qaray betteydi, sóitip, jolay Týrkistandy, Sayramdy, Shymqalany, taghy da basqa kóptegen qalalardy salghan. Ghúndar qalany kóp salghandyqtan, olardyng laqap aty «qalasalghyshtar» dep atalyp ketedi. Edilge jetip, onyng astanasy Bala­jardy salghan. Qyzyljar, Aqjar, Qarajar degen siyaqty qalalar kóp bolghan.

Tarihta soghysqúmar etip kórsetilgenimen, ghúndar soghysqúmar emes. Ghúndardyng túryp jatqan jerining arghy jaghyn alandar, qazirgi osetinder meken etken. Alandar ózara kelisim boyynsha Rimdi shyghys jaghynan qorghap otyrghan. Rimdegilerding aldynda maqtanu ýshin alandar ghúndardyng qayta-qayta mazasyn alyp, jaugershilik jasap otyrady eken. Ábden yghyr bolyp, tózimi tausylghan ghúndardyng Balamer degen qolbasshysy alandardy jaulap alady. Attila mólshermen 400-shi jyldary tughan. Ádebiyetterde batyrdy surettegende alyp bolghan degen siyaqty etip kórsetedi, Attila keremet alyp bolmaghan, biraq jýrekti bolghan. Sóitip, shayqasta atoylap alda jýredi eken. Rimmen 50 jyl boyy tatulyqta túru ýshin kelisimshart jasaydy. Kóptegen jyldar boyy shynymen de tatu túrady. Rim imperatory Yuliannyng bir úly men bir qyzy bolghan. Sol kezdegi ataghy jer jarghan, eng myqty patsha Attilany Yuliannyng qyzy únatyp, eki-ýsh әielding ýstine әieldikke barugha da kelisetinin bildirip, Attilagha saqinasyn jiberedi. Attila «jaraydy, men saghan ýilenemin, biraq Rimning jartysyn alamyn», - deydi. Múnday óktemdikke qyz­dyng aghasy kelispeydi de, qaryndasyn shy­gharmay qamap tastaydy. «Qalyn­dyghym­nyng qalauyn ayaqasty ettinder» dep ashu­lanyp, Attila Rimge bet alady. Sóitip, arada janjal shyghady. Sol kezding ózinde Attila qazirgi Vengriyada biraz jyl túrady, odan Fransiyagha, Germaniya jaqqa qaray, jolda birneshe qalalardyng ýstinen ótip, Parijge  jaqyndap toqtaydy. Búl - V ghasyr. Biraq ol kezde Parijding ózi túrmaq, orny da joq kez. Parij VI ghasyrda salyn­ghan. Búl jerler Rimning bodanyndaghy el­der, al halqy qúldary bolghan. Rim iym­peratoryna ashulanghan Attila osy elderding bәrin jaulap alyp, qúldyqtan bosatady. Sol jerdegi halyqtyng bәri Attila jaghyna shyghady. Óitkeni ghúndarda qúldar bolmaghan. Barlyq adamdy teng qabyldaghan. Attila ózin óltiruge kelgenderdi óltirmey, tiri qaytaryp jiberip otyrady. Biraq qatal bolghanymen qúldyqqa qarsy, әdil patsha bolghany mәlim. Bay bolsyn, qúl bolsyn bәrin teng kóretindigi sonsha, olarmen birge otyryp tamaq iship, óz qolymen et asatatyn bolghan. Ol kezde Rim batys jәne shyghys imperiyasy dep ekige bólingen. Batys iym­periya­synyng astanasy - Riym, shyghystiki - Konstantinopoli. Konstantinopoli búlargha altyn búiymdar, altynnan ja­salghan ydystar, gauhar tastarmen, 80 tonna altynmen salyq tólep otyrghan. Altynmen aptalyp otyrghan patshanyng qarapayym­dylyghy sonsha, qonaqtaryna asty altyn ydysqa qúiyp berip, ózi aghashtan jasalghan ydystan as iship otyrady eken.

- Attilany nege bizderde Edil patsha dep ataydy?

- Birinshi núsqasy Edilding jaghasynda tughandyqtan, qazaqtar solay ataghan, ekinshi núsqasy Atiyl, Etiyl, Edil dep atalyp ketken boluy mýmkin. Germaniyada Etseli dep atay­dy. Orystardyng eski qoljazbalarynda Atyly dep kórsetilgen. Edil dep Qara­qal­paqstanda bir qazaqtyng jyry qalghan eken deydi bireuler, biraq men taba alma­dym. Sizderding gazet arqyly bireuden-bireu estip, bir jerden shyqsa, jaqsy bolar edi.

- Edildi ýnemi shayqastarda jýretin jauynger retinde elestetemiz, búl qisyngha kele me?

- Men Fransiyada eki ret boldym. Sonda estigenim, ghúndar Fransiya jaqty jaulap alghan son, bala Attilany Rimderge, Rim búlargha amanat retinde Aesy degen balany jiberedi. Keyin ekeui Fransiyanyng shyghys jaghyndaghy Katalaun degen jerde kezdesip, joldas bolyp ketedi. Sol jerde shayqas boldy deydi. Biraq onday shayqastyng izi de joq. Esh jerde eshqanday shayqas bolghany turaly mәlimet tirkelmegen, eshkimning sýiegi tabylmaghan. Yaghny soghys bolmaghan. Sebebi Attila ózi soghysqandy dúrys kórmeytin adam bolghan. La Shepp degen qala bar, men osy qalada ejelgi múrajay bar degendi estigen song arnayy bardym. «Búl jaqta Attila bolghan, qaranyzdarshy» degen mening ótinishim boyynsha kartany qarap jiber­gende, «o, ghajap! Shynymen de, kartada «Attila toqtaghan jer» degen belgi bar eken. Avtomobilisterding kartasynda túr. Kettik» dep barsaq, shynymen de, «At­tila lageri» degen de belgi túr.    

Búryn Reseyde túrghan, qazir sol jaqta túratyn yakut ghalymynyng aituy boyynsha, «Attila say», «Attila soqpaq», «Attila tóbe» degen jerler bar kórinedi. Búl jaqta ataqty adamdargha meyli ol jau bolsyn, osynday belgiler qoyyp otyrady» deydi. Búl - tariyh, tarihy túlghalardy qasterleu. Endi osynday belgilerge asa jauapker­shilikpen qaraytyn el jogharyda aitqanday soghys bolsa, sol shayqastyng da belgileri bir jerden shyghar edi ghoy. Yaghny Attila tara­pynan eshqanday shayqas bolmaghan. Rimde Vatikan degen kishkentay ghana memleket bar. Onsyz da shaghyn memleket ýlken bir bólmesin Attilagha arnaghan. Rimge bettep kele jatqan Attilanyng aldynan sol kezdegi Rim papasy Leo I-ding ózi aldynan shyghyp, ekeui bir kýn otyryp әngimelesedi. Sóitip, úzaq әngimelesuden keyin Attila Rimmen shayqaspay keri qaytyp ketedi. Sol ekeuining kezdesuin ýlken kartina etip salyp, sony әlgi Vatikannyng múrajayyna qoyghan, әli kýnge deyin saqtauly túr. Keybir derekterde Attilagha Rimge imperator bolu turaly úsynys jasalghany aitylady, ol kelisimin beredi. Biraq oghan jetip ýlgirmey, Attila 53 jasynda qaytys bolyp ketedi.

- Edil patshanyng sonynda úrpaghy qalsa, olar kim bolghan?

- Attilanyng birinshi әieli balasyn bosanarda qaytys bolyp ketedi. Attila bes jylday jýredi de, keyin Kereku degen ghúnnyng qyzyna ýilenedi. Ol Attilanyng ong qoly dese de bolady, óte aqyldy әiel bolghan, kelgen kisiler aldymen sol әieline sharuasyn aityp, sodan keyin Attilamen jolyghatyn bolghan. Pavlodardyng búrynghy aty Kereku degendi keybireuler moyynday qoymaydy. Búl Kerekuding janaghy Attilanyng әieli Kerekuge qatysy joq. Dәl qanday maghyna beretini belgisiz, biraq bir nәrse anyq, ol bizde osynday sózding bolghany. Attila bir kezde Qytaygha elshi bolyp barghan. Sol elshilikke bara jatqanda Ertis jaqpen ótken de, Qytay imperatoryna jolyghyp, qaytarda ontýstik jaqpen qayt­qan. Sonda barar jolynda Kerekumen tanysqan boluy mýmkin. Birinshi әielinen tughan Ellah degen balasy auyryp óledi. Ekinshisi óz biyligin tolyq atqara almay, qol astyndaghy gottar, nemister, slavyandar, úighyrlar, taghy basqa ózge últtar arasynda talas bolyp, ghúndardyng birazy Edil jaqqa kóship ketedi. Kazariya degen memleket ghúndar imperiyasynyng jalghasy dese de bolady, sol kezde dýniyejýzine belgili Kazariya memleketining halqynyng aty qazaq dep atalghan. Onyng negizgi astanasy Volganyng saghasynda ornalasqan. Ol kezde Kaspiy tenizi 15 metr tómen bolghan. Keyin Kaspiy kóterilip ketken kezde әlgi Kazariya su astynda qalghan. Al halyqtary jan-jaqqa, Aughanstangha, Ázirbayjangha t.b. tarap ketken. Mysaly, úighyrlarda hazar degen ru bar, Aughanstanda Hazariya degen eldi meken bar.

Normandiya provinsiyasynyng Atlant tenizining jaghasyndaghy Gavr degen qalasyn­da bolghanymda sol qalanyng joghary oqu ornynyng dekanymen birge jýrdim. Ol ózi tarihshy. «Osy jaqta Attila bolghan degen sóz bar» dep edim, «iyә, Attila Atlantagha ayaghyn jughan», - dedi. Bir ózendi nemese tenizdi kórse, mindetti týrde beti-qolyn, ayaghyn juu paryz bolghan, yaghny búl sugha taghzym degendi bildiredi. Múnday yrymdy kóbimiz bile bermeyiz. Sudyng da ruhy bar. Qolymen su alyp, beti-qolyn shang «men seni syiladym» degen iltipatty bildiredi eken. Biz ózen jaghasynda ósken halyqpyz. Oghyzdan taradyq desek, «oghyz» - ózen degen sóz. Qanly deymiz, «qanly» - su degen sóz, ózbekter qazirge deyin ózendi «qan» deydi.

- Fransuzdardyng bizding baty­rymyzgha erekshe qúrmet kórsetui ghajap eken..

- Fransiya 3 mausymdy Dýniyejýzilik Attila kýni dep jariyalady. Sol kýni Shepp qalasynda Attilagha eskertkish ornatty. Eskertkishting astyndaghy túghyry kiyiz ýiding formasynda, ýstingi jaghynda attyng ýstinde túrghan Attilanyng beynesi. Eskertkishti salarda menen kiyimi qanday dep súrady, men bizding últtyq kiyimderimiz, batyrlary­myzdyng kiyimderi dep biraz suretter jiberdim. Bizderde túlghalar bar. Olardyng da kóbi kezinde Qytay jerinde túrghan, talay qazaqtarymyzdy qytaylar menshiktep, dәriptep otyr. Qazir maghan bir únaytyny - Astanada keyingi salynyp jatqan kósheler qazaqtyng tarihy attarymen atalady.

- Desek te, bizding elimizde Edil patshagha múrajaydyng bir búryshy da búiyrmaghan ghoy?

- 2006 jyldary Fransiya Mәdeniyet ministrligi aqsha bólip, Attilanyng múra­jayy ashyldy. Attilanyng assosiasiyasy kәdimgidey konkurs jariyalap, osynday jerde múrajay salayyn dep jatyrmyz dep habarlaghan. Ol memleketting qorghauyna alynghan. Memleketting qorghauyndaghy jer degenning bir jaman jeri onda syrttan ekskavator, bulidozer degenderdi jiber­meydi eken. Barlyq júmys, qúrylys qoldan jasalady. Mine, kórdiniz be, qanday tәrtip. Sóitip, júmys kýshi, uaqyt degender biraz qarjyny qajet etedi ghoy, sol men barghanda qarajattary bitip, qinalynqyrap otyr eken, men qaltamdaghy baryn berip kettim, soghan da riza bolyp jatyr.

- Elge kelgen son, siz joghary jaq­taghylargha mәn-jaydy aityp, jәrdem beru turaly úsynys ait­padynyz ba?

- Bizding óz elimizde, Qazaqstanda At­tilanyng atynda eng bolmasa bir kóshe joq. Basqa el ýshin súraghannan, óz elimizde bir eskertkish ornatu jóninde mәsele qoyghanym jón emes pe?! Dýniyejýzi shyghystan ýsh-aq adamdy: Shynghys han, Aqsaq Temir jәne Attilany ghana moyyndaydy. Ol kezde Qazaqstannyng jeri Attilanyng imperiyasyna qaraghan. Onyng әkesi Shyghys jaqty bas­qarghan, yaghny Qytay qabyrghasyna deyingi aralyq. Sol kezde ghoy balasy Attilany Qytaygha elshi etip jibergeni. Al endi Taraz, Týrkistandardan Indiya jaqqa qaray aq ghúndar meken etken. Soltýstik jaqtaghylardy qara ghúndar, ontýstiktegilerdi aq ghúndar dep ekige bólgen. Qara - soltýstik, aq - ontýstik degen sóz. Týrkiyanyng soltýstigindegi tenizdi Qara teniz, ontýstigindegini Aq teniz dep atauy sol kezdegi qalyptasqan sózdik qoldanys.

- Attilanyng bilimdi bolghanyna qaraghanda ilim-bilimnen mol habardar bolghany ghoy?

- IYә, әkesi ony jastayynan el aralatyp, kózi ashyq, kókiregi oyau bolyp ósuine kóp kónil bólgen. Olarda mol kitap qory bolghan. Otyrar qalasy kýireyin dep túrghan kezde jantalasyp altyn baylyqtarmen qosa, kitaptardy da tyqqan. Bayaghy bir zamanda shyghystyng patshasy barlyq uәzirleri men qol astyndaghylaryn shaqyryp alyp: «Eng alghashqy sóz ne degen sóz, sony tabyndar», - deydi. Sodan uәzirler әri oilap, beri oilap, bilgir, ghúlama ghalymdardy shaqyr­typ, kitaptardy qarap, izdeuge kirisedi. Barlyghy júmyla jatyp bir kitap jazyp, patshagha alyp keledi. Patsha «mynanyng ishin­degi qay sóz ekeni belgisiz ghoy, qysqar­tyndar», - deydi. Olar on betke deyin qysqartady. Patsha: Búl da kóp, jalghyz sóz qaldyryndar, - deydi. Sóitip, bir sóz ghana qalady. Patsha jalghyz ghana qúdiretti sózding tabylghanyna quanyp, úlan-asyr toy ja­saydy. Álgi bir-aq sózding qúdirettiligi sol - onyng ishine әlemdegining barlyghy syyady eken. Biraz uaqyttardan keyin patsha qaytys bolady, bir joryqtar kezinde jaugershiler qalany qorshap alyp, qiratady, órteydi, әlgi sóz sonymen birge joq bolady. Sol sóz keyingi úrpaqqa jetpey, belgisiz kýiinde qalady. Keyde maghan oy tuady, әlemdi jaulaushy Shynghyshan sol sózdi izdep kel­medi me eken degen. Sol kezdegi eng ýlken kitaphana Otyrarda bolghan. Ol elding patshasy qúndy kitaptardy jinap otyrady eken. Otyrar Jibek jolynyng boyynda túr, әri ótken, beri ótken keruenge kitap alyp kel deydi, sóitip jinay bergen.

- Attilanyng sureti bar ma?

- Rim suretshisi Rafaeli Santiyding su­retterinen alynghan, 1810 jyly bir kitapta basylghan Londonnan bir ghana sureti tabyldy. Músylman dininde adamnyng su­retin salugha tyiym salynghan ghoy. Degenmen ghúndardyng tasqa tanba salyp, terige suret salghandaryn, Europada da suret saludy jaqsy mengergeninen eskersek, Attilanyng sureti bolmauy mýmkin emes siyaqty.

- Tarihy túlghalardy qadirleuimiz kerek deymiz. Biraq olar tolyq zert­telmese, aqparat az bolsa, kimdi bilip, kimdi tanyp, qalay dәripteymiz?

- Tarihy túlghalardy dәripteuimiz ýshin olardy zertteu kerek, janashyrlar tarapynan qoldau qajet. Qazirgi ghylym men tehnikanyng jetilgen zamanynda mýmkindik jetkilikti, tek qarjy bólinse jәne yqylas, niyet bolsa bolghany. Astananyng janyndaghy Qarakerey Qabanbaydyng mazaryna baryp keldim. Qazaghym dep, halqym dep ter tókken túlghalardy, mine, osylay dәripteu kerek. Tarihta Attilany qúldyq dәuir degendi joyghany ýshin qúrmetteydi. Babyr, Bala­saghúndar qazaqtyng jerinen shyqqan, al qyrghyzdar olargha kóshening atyn bergen, eskertkish qoyghan. Al biz Abylayhannan ary qaray qozghamaymyz.

- Qazirgilerding tarihpen sharuasy joq. Qazirgi tarihshy aghalarymyzdyng kózi ketken song mýldem úmytylatyn da siyaqty. Sonda ne bolady?

- Últtyq tәrbie ol - tariyh. Últty qalyptastyratyn - tariyh. Anyzgha ainalghan tarih bolsa, maqtanu kerek. Jýzge bólinemiz, talasamyz. Qúr dauryghu, negizin, arghy tarihyn bilmeymiz. Yakuttyng ghalymy: «Sender ýndemey jatyrsyndar, mongholdar Attila bizdiki dep, ózderine telip jatyr» deydi. Al bizding jastarymyz Attilanyng kim ekenin bilmeydi de, sebebi nasihat joq. Osylay namyssyzdyqtan bar baylyq­tarymyzdan aiyrylyp jatyrmyz. Óz­bekstan Alpamys batyrgha eskertkish qoyghan. Alghashqy qaghazdy dýniyejýzi boyynsha bi­rinshi shygharghan - biz. II ghasyrda Shu qa­lasynda Rotaty degen adam oilap shygharghan. Sodan keyin baryp Qytay ýirengen, әueli olar aghashqa, sýiekke, eng jaqsy degenderi jibekke jazghan. Biraq jibekke jazghannyng boyauy jayylyp ketedi eken. Eng alghash kitap jazghan, qaghaz shygharghan biz ekenine dau joq. Bizding Qytayda túratyn qandasymyz Ýrimshibay degen ghalym Almatyda ótken konferensiyada ertedegi qazaqtardyng ejelden-aq 28 әrpi, jeti-segiz jazu toby bolghanyn mәlimdedi. Shymkent manynan da biraz qúndylyqtar tabyldy. Demek, kitap jazu, qaghaz shygharudyng bol­ghanyn osynday jazbalar dәleldeydi.

V ghasyrda Aral tenizining shyghys jaghynda Aqqaghaz degen әiel patshayym bolghan eken. Yaghny Aqqaghaz degen at qoyghanyna qaraghanda, qaghazdyng bolghany shýbәsiz. Alghashqy qaghazdardyng týsi sary, kók, jasyl, әrtýrli bolyp keledi. Semeyde I Petrding kezinde ýsh myng kitap bolghan. Sol kitaptyng bәri kók qaghazgha jazylypty. Qaghazdy kendirden jasasa, kógildir bolady ghoy, al kerisinshe týsin aghartu onay bolmaghan. Keyin maqtadan jasalghan kezde ghana týsi sarghyshtanghan. Eng ýlken kitaphana Otyrarda bolghan, biraq Qazaqstanda kitapqa qoyylghan bir eskertkish joq. Alghashqy saqtalghan kitap «Avesta» dep esepteledi, sol Avestagha Ózbekstan Ýrge­nishte eskertkish ornatyp qoydy. Alghashqy qaghaz Egiypette shyqqan dep jýrdik. Ol - papirus, papirusty aghashtan jasaghan. Ejelgi qytaylar bizding elimizge joryqqa shyqqanda ghúndardyng altyn, kýmis baylyq­tarymen birge kitaptaryn jәne kartalaryn ala kelinder dep tapsyrma beredi eken. Jerding geografiyalyq kartasyn da eng birinshi ghúndar jasaghan. Dýniyejýzindegi eng mәdeniyetti el bizding el bolghan, biz órkeniyetti elding úrpaghymyz, al qazir eng sonynda jýrgen­deymiz jәne aldygha shyghugha tyrysqymyz da kelmeydi.

- Otyrar kitaphanasynyng asyl qazynalary bir jerde tyghuly jatqan bolar, eger shirip ketpese, búl ispen ainalysyp jatqan bireuler bar ma?

- Birde-bir derekte kitaptardyng ór­telgeni turaly mәlimet joq. Soghan qara­ghanda, kitaphana bir jerde tyghuly. Kitap­tardy matagha orap, sandyqqa salyp, qúmgha kómip tastasa, ol shirimeydi eken. Oty­rardyng manayynda bir attyly kisi ótetindey etip jasalghan jerasty joldary bolghan. Jauger­shilik kezinde sonda ja­syrynyp, asyl qazynalaryn sonday jerlerge jasyrghan. Otyrardyng kitaphanasy da solay jasy­rylghany kýmәn keltirmeydi.

Sonau bir jyldary qoy baghyp jýrgen shopannyng iyti Otyrardyng Kókmardan qor­ghanynyng manynda borsyq quyp jýrip, onyng inine kýmp etip týsip ketip, auzyna tozyghy jetken arab tilinde jazylghan bir kóne kitapty tistep alyp shyqqany turaly gazetterde jazylghany belgili. Yaghny sol tónirekte mol qazynanyng topyraq astynda jatqany anyq. Otyrar kitaphanasy shy­ghysty ghana emes, batys elderin de tanyr­qatyp, tanday qaqtyrghany mәlim. Tarih betterin paraqtar bolsaq, әl-Faraby ba­bamyzdyng ózi kitapqúmar ghúlamaly­lyghymen, qúndy dýniyeler jinauymen tanymal bolghanyn, kitap qorynyng kóbengine orasan ýles qosqanyn bilemiz. Qoy terisimen qaptalghan, terige jazylghan qypshaq jyl­namalary, jyr-dastandar, dәri-dәrmek qoldanystary men paydaly shópter turaly jazbalar, júldyzshylar men sayahatshy­lardyng aspan men jer belgilerin týsirgen tújyrymdary turaly jazylghan kitaptary da Otyrar kitaphanasynyng ataghyn jer jýzine mәshhýr etti. Al endi osy topyraq astynda qalghan qúndylyqtarymyzgha qolymyzdy jetkizu ýshin bel sheship kirise almay otyrghanymyz ókinishti.

- Eger Otyrar kitaphanasy tabylar bolsa, basqasyn aitpaghanda, onda Attila turaly da kóptegen mәlimetter boluy bek mýmkin ghoy, qalay oi­lay­syz?

- Óte dúrys aitasyz. Ábden mýmkin. Tabylar edi. Attila turaly derek bolmauy mýmkin emes. Oi, shirkin-ay, ol kitaptar qolgha týsse, qazaq órkeniyeti bolmaghan degen­derding auzyna qúm qúiylar edi. Dýniyejýzining aldynda mereymiz kóterilip, barlyghyn moyyndatar edik. Attilanyng sureti de tabylyp qalar ma edi. Álgi Shynghyshan izdegen jalghyz sózdi de sodan tabar ma edik.

- Ángimenizge raqmet.

Avtor: Áliya SEYILHANQYZY

«Alash ainasy» gazeti