Tórt qabyrghagha qamalyp, terezege telmirip otyrghan kemtar balalargha qatysty aitsaq, sheshilmey jatqan týiin jeterlik. Sonyng eng ózektisi de, eng ókinishtisi de, olar sapaly bilimmen qamtylmay otyrghan kórinedi. Statistikalyq mәlimetterdi algha tartsaq, elimiz boyynsha on alty jasqa deyingi mýgedek balalar sany – 48 myngha juyq. Al olargha arnalghan arnayy mektepter sany – 101.

«Jan» mýgedekter qúqyghyn qorghau qoghamynyng tóraghasy Aybek Dýmbaev:
– Mýgedek balalar mektepke bararda dәrigerlik tekseruden ótedi. Sonda komissiya mýsheleri kópshilik balalardyng bilim alularyna rúqsat bermeydi. Meyli mýgedek bolsyn, elimizding bir-bir azamaty ghoy olar da. Olardyng qúqyqtary taptalyp otyr desem de, artyq aitqandyq emes. Jarymjan balalarymyzdy sauatsyzdyq, qaranghylyqta qaldyryp, biz tipti qylmysqa jol berip otyrmyz. Olardyng bolashaghyn oilasam, qabyrgham qayysady. Bir Almaty qalasynyng ózinde múnday balalar sany 700-ge juyqtaydy. Komissiya mýgedek balalardy mektepke bararda ýsh topqa bóledi. Birinshisi  jalpy mektepterge barady, ekinshisi – arnayy mektep-internattarda, ýshinshisi – ýide oqityndar.
Osy tústa aita keteyik, tósekke tanylghan balalardy oqytugha kelgende, múghalimder uaqyttaryna sarandyq jasaytyngha úqsaydy.

Búl túrghyda «Jan» mýgedekter qúqyghyn qorghau qoghamynyng zangeri Gýlmira Borasheva:

Tórt qabyrghagha qamalyp, terezege telmirip otyrghan kemtar balalargha qatysty aitsaq, sheshilmey jatqan týiin jeterlik. Sonyng eng ózektisi de, eng ókinishtisi de, olar sapaly bilimmen qamtylmay otyrghan kórinedi. Statistikalyq mәlimetterdi algha tartsaq, elimiz boyynsha on alty jasqa deyingi mýgedek balalar sany – 48 myngha juyq. Al olargha arnalghan arnayy mektepter sany – 101.

«Jan» mýgedekter qúqyghyn qorghau qoghamynyng tóraghasy Aybek Dýmbaev:
– Mýgedek balalar mektepke bararda dәrigerlik tekseruden ótedi. Sonda komissiya mýsheleri kópshilik balalardyng bilim alularyna rúqsat bermeydi. Meyli mýgedek bolsyn, elimizding bir-bir azamaty ghoy olar da. Olardyng qúqyqtary taptalyp otyr desem de, artyq aitqandyq emes. Jarymjan balalarymyzdy sauatsyzdyq, qaranghylyqta qaldyryp, biz tipti qylmysqa jol berip otyrmyz. Olardyng bolashaghyn oilasam, qabyrgham qayysady. Bir Almaty qalasynyng ózinde múnday balalar sany 700-ge juyqtaydy. Komissiya mýgedek balalardy mektepke bararda ýsh topqa bóledi. Birinshisi  jalpy mektepterge barady, ekinshisi – arnayy mektep-internattarda, ýshinshisi – ýide oqityndar.
Osy tústa aita keteyik, tósekke tanylghan balalardy oqytugha kelgende, múghalimder uaqyttaryna sarandyq jasaytyngha úqsaydy.

Búl túrghyda «Jan» mýgedekter qúqyghyn qorghau qoghamynyng zangeri Gýlmira Borasheva:
– Múghalimder mýgedek balalardy ýide oqytudyng saghatyn shekteydi. Ata-analardan týsip jatqan aryz-shaghymdar da az emes. Búl qúzyrly ministrliktegiler men jergilikti bilim basqarmasyndaghylargha ýlken syn der edim.
Zanmen bekitilgen saghattyng ózi azdyq etude. Sondyqtan da búl zandy qayta qarap, uaqytty kóbeytu kerek. Áriyne, búl anau aitqanday onay sharua emes, әri qarjyny úlghaytudy qajet etedi.
Kónilge medeu tútarlyghy, 2008 jyldan bastap dәrigerlik komissiya rúqsatymen mektepke deyingi jastaghy mýgedek balalar arasynda jýrip-túrugha shamasy jetetinderding jalpy balabaqshalargha barularyna mýmkindik jasalyp otyr.
Búl Ýkimetting 2005-2010 jyldargha arnalghan «Bilim berudi damytu» baghdarlamasy boyynsha jýzege asuda. Al ekinshi kezende mektep jasyndaghy mýgedek balalar mektepterge bara bastaytyn bolady. Múnday jaghymdy janalyq jarymjan balalar men olardyng ata-analaryn bir quantty, – deydi. Quanbay qaytsin, «arymaq, semirmek – kónilden» degen bar, әitpese onsyz da kónili qayau oiyn balasy ózin ýiirinen aiyrylghanday sezinedi emes pe?!
Taghy bir aita keterligi, elimizdegi estu qabileti nashar balalargha arnalghan arnayy mektepter sany tym az. Sondyqtan ózge aimaqtaghylar balalaryn, mәselen, Almaty qalasyndaghy mektep-internattargha әkep tapsyrugha mәjbýr bolady. Mektep tabaldyryghyn endi attaghan jarymjan býldirshinning ata-anasynan jyraqta jýrui olardyng psihikasyna qanshalyqty keri әser etetini aitpasa da týsinikti. «Sondyqtan da әrbir aimaqtarda ózining mektebi bolmasa da, jergilikti jerlerdegi bilim oshaqtarynda arnayy synyptar ashylsa, jaman bolmas edi», – deydi mýgedek balalar jayyn oilap jýrgen janashyr mamandar.
Biz negizgi-negizgi degen týitkilderdi tizip shyqtyq. Onyng janynda mýgedek balalardyng bilimin jetildiru ýshin asa qajet metodikalyq qúral-jabdyqtar jetispeushiligi bar. Búl – óz aldyna bir problema. Oghan sonday-aq kәsiby múghalimder sanynyng azdyghyn qosynyz. Aytpaqshy, elimiz boyynsha bar-joghy 27-28 payyz býldirshin ghana balabaqshagha barsa, mýgedek balalar sany sonyng bir payyzyn da qúramaydy eken.
IYә, osylardyng bәrin eskere kele, shala bilimdi mýgedek balalardyng joghary bilim alulary turasynda sóz qozghaudyng ózi artyq bolar degen oigha keldik. Biraq qalay degende de, Ýkimet búl mәselege sergek qarauy tiyis.

Saghymhan Smaghúlova, «Alatau» mýgedekter qoghamynyng tórayymy:
– Ýkimet joghary oqu oryndarynda bilim alghysy keletin mýgedek balalardyng barlyghyn birdey tegin oqytqany jón bolar edi. Bizding memleketting oghan mýmkindigi jetedi.
Sózimizdi mýgedek balalargha tiyesili jәrdemaqy mólsherimen ayaqtasaq pa deymiz. Biri ýide otyrugha mәjbýr bolyp, bireui ghana júmys isteytin әke-sheshening bauyr eti balasynyng halin oilap, qayghydan  jýdep-jadap jýrgenderi azday, olardyng basym bóligin, basqasyn aitpaghanda, dәri-dәrmekter alugha qajet qarjynyng tapshylyghy qinauda. Al Ýkimetting mýgedek balalargha bólip otyrghan  jәrdemaqylary mynaday:

Lәzzat Bilan
«Alash ainasy» gazeti 16 Mamyr 2009 jyl