Qazaqtyng últtyq әni eshqashan eskirmeydi
Sazger Iliya Jaqanovtyn "Masa.kz" saytynda súhbaty jariyalandy. Kompozitor qazaq muzykasynyn, onyng ishinde әn ónerinin keleshegi turaly bylay deydi: "...Ár halyq bolmysyn, ózining últtyq muzykalyq diti men dilin saqtasa, múnday súmdyq bolmaydy. Biraq, biz auyr jyldardy bastan keshirdik. Batystan aghylyp jetken jaghymsyz әserler jastarymyzdyng sanasyn ulady, әli de ulap keledi. Teledidar, ghalamtor, kompiuter arqyly berilip jatqan súmdyqtardyng barlyghy qazaqylyqtyng qaynaryn laylap bitti. Jastardyng qiyalyn úrlap jatyr... HH ghasyrdyng ekinshi jartysynan bastalghan býlinu endi eshuaqytta týzelmeydi. Endi esh uaqytta qazaqtyng últtyq kompozitory bolmaydy. Osy esterinde bolsyn".
Rasynda qazirgi әnder nege ómirsheng emes. Ásirese estarada janry dep jýrgen jenil, oinaqy әuendi әnderding ghúmyry tipti kelte. Býgin jarq etip shyghady da, erteng jylt etip sónip qala beredi. Qazaq muzykasynda últtyq kompozitor, halyqtyq әn bolmay ma? Osy saualdy birneshe sazgerge qoydyq.
Sazger Iliya Jaqanovtyn "Masa.kz" saytynda súhbaty jariyalandy. Kompozitor qazaq muzykasynyn, onyng ishinde әn ónerinin keleshegi turaly bylay deydi: "...Ár halyq bolmysyn, ózining últtyq muzykalyq diti men dilin saqtasa, múnday súmdyq bolmaydy. Biraq, biz auyr jyldardy bastan keshirdik. Batystan aghylyp jetken jaghymsyz әserler jastarymyzdyng sanasyn ulady, әli de ulap keledi. Teledidar, ghalamtor, kompiuter arqyly berilip jatqan súmdyqtardyng barlyghy qazaqylyqtyng qaynaryn laylap bitti. Jastardyng qiyalyn úrlap jatyr... HH ghasyrdyng ekinshi jartysynan bastalghan býlinu endi eshuaqytta týzelmeydi. Endi esh uaqytta qazaqtyng últtyq kompozitory bolmaydy. Osy esterinde bolsyn".
Rasynda qazirgi әnder nege ómirsheng emes. Ásirese estarada janry dep jýrgen jenil, oinaqy әuendi әnderding ghúmyry tipti kelte. Býgin jarq etip shyghady da, erteng jylt etip sónip qala beredi. Qazaq muzykasynda últtyq kompozitor, halyqtyq әn bolmay ma? Osy saualdy birneshe sazgerge qoydyq.
Kenes Dýisekeev, sazger: - Dýniyejýzilik estradanyng ishinen ózimizding sara jolymyzdy tandap aluymyz kerek. Mening estradalyq әnderimdi әnshiler shetelde ótken konkurstarda shyrqap, lauret atanghanda әnning iyesi retinde maghan da gramota berilgen. "Últtyq muzykagha qosqan ýlesi ýshin" dep. Eger ózimiz emes, syrt kóz solay baghalap jatsa, qalay últtyq kompozitor bolmaydy deymiz? Búlay short kesip, kesimdi pikir aitugha bolmaydy. Últtyq әn tudyru ýshin últynnyng folikloryn sanana terendey sinire biluing kerek. At ýsti jazyp, betin qalqyp, halyqtyq әn tudyra almaysyn. Qazaq estradasynyng keleshegi turaly 1979 jyly Qazaq teledidarynda qyzmet istep jýrgende marqúm Ábilahat Espaev aghamyz: "Kenes, zaman mýlde ózgerdi, tas atsan, sazgerge tiyedi" dep qynjylyp edi. Sodan beri 33 jyl ótti, qasiret mýlde órshidi. Qazirgi buynnyng keybiri "oqudyng qajeti joq" degen teris pikir aityp, "oqymay әn jazyp, sazger bolamyz" deydi. Al olardan qanday últtyq muzyka kýtesin? Kezinde kórkemdik kenes boldy. Efirden beriletin әnderdi qatan súryptaytyn. Mәnsiz, maghynasyz sózge jazylghan әnsymaq bolsa, birden syzylyp qalatyn. Al qazir tym tayaz, әni de, mәtini de arzan dýnie kógildir ekranda kýnde kórsetilip, radioda berilip jýr.
Eralhan Ábishev, sazger: - Búdan bylay qazaq muzykasynda últtyq kompozitor, últtyq әn bolmaydy deu - qate.Últtyq әn eskiredi dep qorqudyng qajeti joq. Kerisinshe, tilden aiyrylyp qalamyz ba dep qauiptenemin. 90-jyldary týngi klubtar ashyla bastaghan shaqta sol ortada kesh ótkizu, әn aitu orasan mәrtebe bolatyn. Sol kezende orys tildi әnshilerding zamany jýrdi, dәuirledi. Súranys joghary boldy. Al qazir kópshilikting qazaqy әnderdi shyrqaytyn әnshiler men qazaq әnine degen yntyzarlyghy joghary.
Bauyrjan Esebaev, sazger: - Qazaq muzykasy eshqashan ólmeydi, uaqyt kóshimen birge damyp otyrady. Búdan bylay Iliya Jaqanovtyng túsyndaghy әn tumaydy, esesine Esebaevtyng zamanyndaghy әnder ómirge keledi. Bizden keyin de zandylyq solay jalghasady. Muzyka ýnemi ózgeriske úshyraydy. Gogoliding bir sózi bar "Ánnen adamnyng sezimin ghana emes, sol qoghamnyng keypin kóruge bolady" degenindey. Qogham damyghan sayyn әn de, muzyka da damidy. Últtyq kompozitor, últtyq әn bolmaydy degenmen kelispeymin. Qazaq estradasyndaghy qazirgi әnder nege ómirsheng emes degenge kelsek, әr zamannyng óz әni bar. Kezinde shertermen kýy tartqan zaman boldy. Dәl qazir halyqty jinap alyp, shertermen kesh ótkizip, bәrining qúlaq qúryshyn qandyryp, ruhany baylyq tartu ete almaysyng Árkimning talghamy, týsinik, týisigi әrtýrli. Býginde jastardyng kóbi últtyq muzykany emes, estradalyq әnderge әues. Mysaly 20 jastaghy tyndarman qazirgi estradalyq әnderdi tyndap jýr, erteng eluden asqanda "Saghyndyrghan әnder-ay" degen syndy keshke baryp, dәl sol әndi saghyna tyndap, birge shyrqaytyn bolady.
"Jas Alash" gazeti