2020 jyly 25 mamyrda AQSh-ta minneapolistik bir poliysey Djordj Floyd degen afroamerikalyqty tizesimen asfalitqa ezgilep óltirgende býkil AQSh-ty sunamy siyaqty narazylyq tolqyny sharpyghan. Nәtiyjesinde býkil poliyseyler tizerlep túryp halyqtan keshirim súraghan.

Bizde Qazaqstanda 2022 jyly Qantar dýrbeleni kezinde «ogoni na porajeniye!» búiryghymen 227 adam oqqa úshady. «Qatelesippiz, keshirim súraymyz!» degen eshkim joq. Qaza tapqan polisiya qyzmetkerlerining otbasyna 9 mln tengeden ótemaqy tólendi. Al jazyqsyz oqqa úshqandardyng otbasyna kók tiyn da joq.

Bizde polisiya júmysyn reformalau turaly aitylyp jýrgenine birneshe jyl boldy. Polisiya júmysyn baghalau ólshemderi ózgertiledi dep jar salynghan. Polisiya qyzmetkerlerining sany qysqartylatyn bolghan. Qoghamnyng senim dengeyi men halyqtyng qauipsizdigin arttyru eng basty nysanagha alynatyny aitylghan. Biraq bәri ótirik eken. Ókinishke qaray Qazaqstannyng býgingi polisiyasy sonau otarshyl aq patsha zamanynan, keshegi kenestik kezennen ýzbey jalghasyp kele jatqan jazalaushylyq funksiyasy tipti ózgermegenin kórsetip berdi.

Endi ary qaray polisiya qyzmetkerlerining sany arttyrylatyny, olardyng jaraqtanuy kýsheytiletini mәlim boldy. Qazaqstan onsyz da poliyseylik memleket edi, endi super poliyseylik memleketke qaray baghyt ústanghanyn kórip otyrmyz.

Polisiya qyzmetining jazalaushylyq sipaty nazarbaev rejiymi ómir sýrip túrghanda halyqqa qyzmet etu funksiyasyna almaspaytynyna kózimiz jetti. Polisiyanyng qatygezdikteri, azamattardyng konstitusiyalyq qúqyqtaryn ayaqqa taptauy, tergeu izolyatoryndaghy azaptaular biylik qanshama jasyrghysy kelse de әshkere bolyp jatyr. Halyqty ýnemi temir kisenmen ústap túrugha bolmaydy.

Múnday «eski» polisiyamen «Jana Qazaqstan» qúru mýmkin emes.

Marat Bәidildaúly 

Abai.kz