Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 3738 0 pikir 17 Shilde, 2009 saghat 12:48

Serik QARABAS. TURA BIYDE TUGhAN JOQ, TUGhANDY BIYDE IMAN JOQ

«Búl hatty men qylmystyq is jabylghannan keyin emes, kerisinshe dәl qazir tergeu amaldary bastalghan uaqytta sizderding gazetteriniz arqyly jalpaq júrtqa jariyalaudy jón kórip otyrmyn...», - dep jazady jeng úshymen jalghasqan qúqyq qorghau oryndarynyng zansyz әreketterine ishi uday ashyghan jәbirlenushi Orazkýl SÝLEYMEN. Jemqorlyq pen qylmys jaylaghan myna qoghamnan әdildik sәulesin izdep sotpen de, otpen de arpalysqa týsken «QAZAQSTAN» oqyrmanynyng bastan keshken qylmystyq detektivke bergisiz oqighalary eldegi shen taghyp shirengen qúzyrlylardyng qarapayym halyqty shaqqan shybyn qúrly kórmeytindigin, zangha baghynbay jýgen-qúryqsyz bet-betimen ketkendigin anghartady. Al endi sonau Qaraghandy oblysy Sәtpaev qalasynan at shaldyryp jetken ýshbu hattaghy aitylghan әngimege qysqasha toqtalayyq.

Ishki ister ministrligining qúramyna kiretin mamandandyrylghan kýzet basqarmasynda kýzetshi («Qazaqmys» korporasiyasynyng Jezqazghan men Sәtpaev qalalaryndaghy mýlikterin kýzetedi) bolyp qyzmet etetin Orazkýl Sýleymen 2008 jyldyng 15-shi shildesinde kezekti auysymnan shyqqan son, әdettegidey qaladan 40 shaqyrym jerdegi Úlytau audanyna qarasty Jezdi auylynda túratyn qart anasyna kómektesuge barghan. Auyldyng tirligi belgili ghoy, mal-jan, qora-qopsy, jem-shóp degendey tausylyp bermeytin sharualar.

«Búl hatty men qylmystyq is jabylghannan keyin emes, kerisinshe dәl qazir tergeu amaldary bastalghan uaqytta sizderding gazetteriniz arqyly jalpaq júrtqa jariyalaudy jón kórip otyrmyn...», - dep jazady jeng úshymen jalghasqan qúqyq qorghau oryndarynyng zansyz әreketterine ishi uday ashyghan jәbirlenushi Orazkýl SÝLEYMEN. Jemqorlyq pen qylmys jaylaghan myna qoghamnan әdildik sәulesin izdep sotpen de, otpen de arpalysqa týsken «QAZAQSTAN» oqyrmanynyng bastan keshken qylmystyq detektivke bergisiz oqighalary eldegi shen taghyp shirengen qúzyrlylardyng qarapayym halyqty shaqqan shybyn qúrly kórmeytindigin, zangha baghynbay jýgen-qúryqsyz bet-betimen ketkendigin anghartady. Al endi sonau Qaraghandy oblysy Sәtpaev qalasynan at shaldyryp jetken ýshbu hattaghy aitylghan әngimege qysqasha toqtalayyq.

Ishki ister ministrligining qúramyna kiretin mamandandyrylghan kýzet basqarmasynda kýzetshi («Qazaqmys» korporasiyasynyng Jezqazghan men Sәtpaev qalalaryndaghy mýlikterin kýzetedi) bolyp qyzmet etetin Orazkýl Sýleymen 2008 jyldyng 15-shi shildesinde kezekti auysymnan shyqqan son, әdettegidey qaladan 40 shaqyrym jerdegi Úlytau audanyna qarasty Jezdi auylynda túratyn qart anasyna kómektesuge barghan. Auyldyng tirligi belgili ghoy, mal-jan, qora-qopsy, jem-shóp degendey tausylyp bermeytin sharualar.

Auyl syrtyndaghy qyrgha qozy-laqtardy jayylymgha aidap salyp, ýige qaytyp kele jatqan Orazkýlding aldynan Minsk motosikline mingesken sol auylda túratyn DÝZBAEVtar otbasynyng aghayyndy eki balasy jolyghady. Erigip jýrgen ekeu keyipkerimizding Qútjol degen iytin yzalandyryp, qayta-qayta mazasyn alady. Qany qaynap ketken it motosiklding sonynan arsyldap jýgirip, artynda otyrghan kishi Dýzbaevting ayaq-kiyimin tistep sheship tastaydy. Olar dereu toqtay qalyp itting artynan aiqaylap qua jónelgen, ol azday «Myna iytine nege ie bolmaysyn...» dep auzyna kelgenin aityp balaghatqa basqan. Jerde jatqan bótelkening synyghyn qolyna alyp qarsy úmtylghan. IYesine qauip tóngenin kórgen Qútjol Dýzbaevting ýlkenin shalbarynyng balaghynan tistep qúlatqan. Alayda, jerde qúlap jatyp neshe týrli boqtyq sózderdi qarday boratqan ol, Orazkýlge ondyrmaytyndyghyn aityp qoqan-loqqy jasaydy. Aytqanday-aq, keshke qaray qyrdaghy qozy-laqtaryn ýige aidap keluge shyqqan Orazkýldi auyldan 300 metrdey jerde «Misubisi» mәshiynesine mingen aghayyndy Dýzbaevtar men olardyng anasy Aynamkýl MÚQYShEVA qarsy alady da, sol arada soqqygha jyghady. Aduynda Aynamkýl onyng keudesinen basyp otyryp alyp, alqymynan ala týsse, ýlken úly bas-ayaqtan sau-tamtyq qaldyrmay tepkiley jóneledi. IYesining ómirine qauip tóngenin sezip taghy da kómekke kelgen Qútjol bolmaghanda, arashalaugha tyrysqan Orazkýlding apasy Sәbira men jiyeni Móldirding shamasy boyyna «jyn biylegen» Múqyshevany toqtatugha kelmey jatqan. Ábýiir bolghanda itten seskengen olar dereu mәshiynelerine otyryp tayyp túrghan. Nәtiyjesinde, qatty qylghyndyrudyng saldarynan Orazkýlding kenirdek shemirshekteri synyp, dauysy shyqpay qalady. Óne-boyy kókala qoyday bop jaralanady.

«Jergilikti jerdegi aimaqtyq polisiya qyzmetkerimen aitysyp jýrip sot medisisinalyq saraptama (sudmedekspertiza) qaulysyn shyghartqyzdym, 16.07. 2008 j. medisinalyq sarapshy mamangha jaraqattarymdy kórsetip, stasionargha emdeluge qaghaz aldym. 17.07. 2008 j. stasionarlyq em alugha bara jatqanda tynys aluym mýldem nasharlap, jedel jәrdemmen jansaqtau bólimine týstim...», - dep bayandaydy keyipkerimiz búl jaydy.

Orazkýlding aituynsha, jansaqtau bóliminde em qabyldap jatqan ony Múqysheva tanys dәrigerler arqyly «20 kýnnen artyq jatugha bolmaydy» dep, ótirik dauysyn shygharmay jýr degen jeleumen kenirdegining synghanyn rentgenge de týsirtkizbey 05.08. 2008 j. túrghylyqty jerdegi tirkeu boyynsha ambulatoriyalyq emdeluge jiberedi. Bir qyzyghy sol kýni ambulatoriyalyq em alugha Sәtpaev qalasynyng auruhanasyna baraghanda, ondaghy dәrigerler ERJANOV pen BONDARChUK nauqasty dereu rentgenge týsirip, bas sýiekke qatty soqqy tii saldarynan midyng zaqymdanghandyghyn, kenirdektegi saqina tәrizdi shemirshekterding synghandyghyn, óneshting ong jaq búlshyq etterining jansyzdanyp qalghandyghyn sol sebepti dauys shyqpay túrghanyn (Afoniya) kórsetip diagnoz qoyady. Jәne qaytadan stasionargha jatyp em alugha jiberedi, alayda búdan esh nәtiyje shyqpaghan son, joldamamen Qaraghandy oblystyq diagnostikalyq ortalyghyna jiberedi. Diagnostikalyq ortalyqtyng mamandary BATPAEV pen AGhAJANOVA syrqatty jәne bir mәrte rentgenge týsiredi. Qoyylghan diagnoz - «Posttravmatikalyq Afoniya». Dәrigerler memlekettik tapsyrys degen jerding astyn syzyp túryp kórsetip, oblystyq LOR bólimine stasionarlyq emdeluge jiberedi. Alayda, ondaghy dәrigerler «bos oryn joq» dep syltauratyp Orazkýldi qabyldamay qoyghan. Amalsyzdan ol Sәtpaev qalasyndaghy medisinalyq sanitarlyq bólimge qaytadan em qabyldaugha jatady, biraq múnda onyng sauyghyp ketuine mýmkindik bolmaghandyqtan, jogharydaghy dәriger Bondarchuk taghy da joldama jazyp berip, Qaraghandy oblystyq diagnostikalyq ortalyqqa jiberedi. Sodan, әiteuir ekinshi ret joldama qaghazben kelip túrghan Orazkýldi qabyldamaugha qoryqqan LOR mamandary syrqatty 2008 jyldyng 22-shi qyrkýieginen 7-shi qazanyna deyin stasionarlyq emdeuge alady. Esesine, LOR-dyng aq halatty abzal jandary Dosqaliyeva men Qúzbaeva búghan deyingi dәrigerler Erjanov pen Bondarchuk, Batpaev pen Aghajanovalardyng týsirgen rentgen suretterin, qoyghan diagnozdaryn ózgertip jibergen. Kenirdekting synghanyn dәleldeytin suretting kózin qúrtyp, «Postravmatikalyq laringiyt. Funksionaldy afoniya» dep shyndyqty búrmalap diagnoz jasaghan. Nege deysiz ghoy, aitayyq, óitkeni olar әlgi Múqysheva degen әielding tanystary eken.

 

 

Múqyshevanyng múnysy qalay?

 


«Baytal týgil bas qayghy» demekshi, tayaqqa jyghylghan Sýleymen myrza syrqyratyp әketip bara jatqan syrqatyn emdeuden basqa eshteneni oilamay auruhanada jatqanda, myna jaqta ózderi jasaghan qylmystarynyng ornyn juyp-shang ýshin Múqyshevanyz әrtýrli zansyzdyqtargha barghan siyaqty. Hattaghy jazylghan jaygha jýginsek, pysyqay әiel isti tergeuge jibermey әkimshilik zang búzushylyqqa balap, eki jaqtyng da aiyptaryn 50-de 50-ge tenestiruge tyrysqan.

«Múqysheva aimaqtyq polisiya qyzmetkeri Myrzabaevty auruhanagha jiberip, «maghan tergeushi kelsin» dep jazghan aryzymdy qabyldattyrmay, «olar aryzdy sotqa jazypty, sen de solay etesin, kerek bolsa sot Japarova tergeushi jiberedi» dep qoyar da qoymay mening qolymnan sotqa aryz jazdyryp әketti», - deydi Orazkýl.

Sonymen qatar, jәbirlenushi azamattyng jazghan haty boyynsha, nauqastyng naqty diagnozy anyqtalmay jatyp Múqysheva ózining tamyr-tanystary arqyly sot medisinalyq saraptama qyzmetkerlerimen kelisip, 20.07. 2008 j. «jenil dene jaraqaty» degen qorytyndy shygharyp alady da, sot Japarova men Múqysheva isti «әkimshilik zang búzushylyq» dep ótkizip jibermek bolghan. Biraq, aram neitti adamdardyng búl oiy iske aspay qalsa kerek, sebebi Orazkýldi qabyldaghan dәrigerler Bondarchuk pen Erjanov barlyq diagnozdy qoyyp, nauqasty stasionarlyq emge jatqyzugha jibergen.

Ayta ketetin bir jayt, bizding keyipkerimizding sózine qaraghanda, onyng inisi júmys babymen sot mekemesine baryp jýrgende demalysqa ketkeli jatqan sot tóraghasy BEYSENBAEVtyng Japarovagha: «Ana әieldin, Múqyshevanyng ýstinen jazylghan aryzdy men demalystan kelgenshe qaytkende qarap, qúrtatyn bol» degen sózin qúlaghy shalyp qalghan.

«Sodan keyin Japarova inime qysym jasap, «aghandy auruhandan shygharyp sotqa alyp kelmesen, ekeuindi de qúqyq qorghau salasynda mýldem júmys istetpeymiz», dep qoymaghan song ambulatoriyalyq emge súranyp shyghyp, jiyenim Móldir men apamdy ertip qyrkýiekting 2-shi júldyzynda  sotqa bardym. Sot Japarova Múqysheva ekeuimizdi bólmesine jeke kirgizip alyp, tatulastyq dep jazasyng әitpese ózindi de, inindi de IIM salasynda júmys istemeytindey qylamyz dep aiqaygha basty. Múnymen kelispeytindigimdi aityp, qarsylasqanymda densaulyghym nasharlap esimnen tanyp qaldym», - dep jazady Sýleymen myrza.

Onyng aituynsha, osy sәtti paydalanghan Japarova, Orazkýlding apasyn bólmesine shaqyryp alyp janaghy bar biletin ýrkitu-qorqytularyn aitqan, zәresi qalmay shoshyghan qart ana jәbirlenushining atynan «Múqyshevamen tatulastym» dep jazyp bergen. Múny estigen Orazkýl sottyng әreketine narazylyq bildirip, qasarysyp túryp alghan son, Japarova, «búl isti qyrkýiekting 4-i kýni qaraymyz, sol kýni kelinder» dep shaqyrtu qaghaz bergen. Alayda, keyipkerimiz kórsetilgen kýni sot otyrysy bolmaghandyghyn, olardy aldap soqqandyghyn jazady. Dәlirek aitsaq, sot prosesi shaqyrtu qaghazda belgilengendey 4-i kýni bolmaghan, sebebi qyrkýiekting 2-si kýngi sotta eki jaqtyng adamdary tatulasqandyqtan, is jabylghan. Gәp qayda jatyr!

 

 

Tergeu amaldary terleteyin dep túr

 


Búnymen is bitpeydi. Auruhanadan jazylyp shyghyp, júmys ornyna qaytyp oralghan Orazkýldi qarsylastary әzirlegen taghy bir «syi» kýtip túrady. «Qyrsyqqanda qymyran iridi» demekshi, júmystaghy otryad bastyghy Jaqypbekova degen, Múqyshevanyng jaqyn tuysy eken. Ol kisi neshe ay auruhanada jatyp emdelip kelgen keyipkerimizding syrqatyn rastaytyn qaghazyn qabyldamay, júmysqa sebepsiz qatyspady degen syltaumen ornynan bosatugha әreket jasaydy. Abyroy bolghanda polisiya polkovniygi P. KARPUK, ishki ister oryndarynda ózi siyaqty qyzmetine adal, әdildikke qiyanat jasamaytyn jandardyng bar ekendigin dәleldep, Jaqypbekovany «ornyna qoyady». Orazkýl men Múqyshevanyng arasyndaghy jeke mәselege aralasugha qatang tyiym salady.

Al, sot Japarova 2-shi qyrkýiekte shygharylghan sottyng qaulysyn Sýleymen myrzagha on ýsh kýn ótken song ghana kórsetken. Búl sheshimmen kelispegen jәbirlenushining 16-shy qyrkýiekte jazghan appelyasiyalyq aryzyn sot qabyldamay, baqylau (nadzornyi) aryzyn jazugha mәjbýrlegen. Onyng ýstine demalystan kelgen sot tóraghasy Beysenbaev etek-jenin týrinip tastap, iske endi ózi kirisedi. Jeltoqsan aiynyng 22-si kýni hatshy qyz arqyly Orazkýl men apasyn aldap shaqyrtyp alyp, baqylau aryzyn qaytyp alugha ýgitteydi. «Bәrin ózim qatyramyn» dep uәdesin ýiip tókken ol, aryzdy qaytaru ýshin ne jazu kerektigine deyin kórsetip bergen. Onda: «mening Úlytau audany №2 audandyq sotynyng Múqysheva turaly qaulysyn búzu jayyndaghy aryzymdy qaytaruynyzdy súraymyn», - dep jazylghan. Biraq, sot tóraghasy Beysenbaevtyng oilaghany jýzege aspay, baqylau aryz qaytarylmaydy. Sóitip, Japarovanyng óreskel zang búzushylyqtary әshkerelenip, oblystyq sot audandyq әriptesining әdiletsiz shygharghan qaulysyn búzghan son, Beysenbaev isti tergeuge jiberuding ornyna, óz qamqoryndaghy Múqyshevagha jalghan qújattar men dәlelder jinap alugha mýmkindik tughyzu maqsatynda uaqytty sozu ýshin qaytadan sot medisinalyq saraptamadan ótuge formalidi týrde syrttay qauly shygharghan. Sodan keyin baryp qana is tergeuge jóneltilgen.

«Endi tergeushi QÚLJANOV «medisinalyq saraptamany Astanada ótesin» degen song 04.06. 2009 j. sonda bardyq. Onda bizdi qabyldamaghannan keyin Qaraghandygha qayta keldik. Men 50 bettik rentgen suretteri bar ambulatoriyalyq kartamdy qaraghandylyq sotmedsaraptama dәrigeri Rahmanqúlovqa qaldyryp, shyghyp kettim. Ketip bara jatyp tergeushi men dәrigerding arasyndaghy әngimede Qúljanovtyn, «Andaghy qaghazda alghan jaraqattar turaly kóp aitylghan, ótinemin Siz kóp jazbay-aq qoyynyz, jaqyn arada Múqyshevanyng ózi de kirip shyghady...» degen sózin estip qaldym. Búdan keyin tergeuding әdil jýretindigine qaydan senim bolady», - dep qynjylady keyipkerimiz.

 

 

Týiin sóz

 


Qazirgi kýni osy is boyynsha tergeu sharalary ótip jatyr. Biraq, jәbirlenushi Orazkýl Sýleymen tergeushi mamandardyng isti obektivti týrde jýrgizetinine kýmәnmen qaraydy. Sondyqtan ol Bas prokuror Qayrat MÁMY myrzadan atalmysh isti basqa audannyng nemese oblystyng tergeushilerine jýkteudi bizding basylym arqyly súrap otyr. Búnyng da óz jóni bar, esterinizde bolsa, ótken jyly qúqyq qorghau oryndarynyng qúryghyna ilinip, jazyqsyz japa shekken jezqazghandyq azamattardyng isinde әdildikting saltanat qúruyna sol kezdegi Jogharghy sottyng tóraghasy Qayrat Mәmy «QAZAQSTAN» gazetine tiyisti material shyqqanda bilip, kómektesken-tin.

 

 

«QAZAQSTAN» aptalyghy, №29 (269), 16-shilde, 2009

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1472
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3248
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5435