Kýni keshe ghana «Musin rad pereezdu IT-spesialistov v Kazahstan» degen habar shyghypty. Yaghni, QR sifrlyq damu, innovasiya jәne aerogharysh ónerkәsibi ministri Baghdat Musin Qazaqstangha shetelderden IT-mamandardyng kóship keletinine mәz bolyp, quanyp, esep beripti desedi. Biraq, qay jaqtan keletinin aitpapty.

Sonda búl qaydan kóship kele jatqan IT-mamandar degen súraq tuady. Áriyne, bәri týsinikti. Aghayyn-bauyryna soghys ashyp, basa-kóktep kirip, qyryp-joyyp jatqan Reseyden be?.. Jahandanu zamanynda qym-quat býkil salasy әlemdik sanksiyagha úshyrap, әsirese IT-tehnologiyasyz abdyrap qalghany belgili. Endi kelip jyly oryn tapqangha úqsaydy.

Ministrding aituynsha, songhy jyldary shetelderden kóptegen kompaniyalar men mamandar Qazaqstangha relokasiya turaly sheshim qabyldapty-mys. Al relokasiya degen ne? Relokasiya (aghylshynsha - Relocation) – búl qyzmetkerlerding iskerlik kompaniyasynyng maqsatyna qatysty jana, jayly oryngha qonys audaruy. Bir nemese mamandar tobyn basqa ónirge nemese elge ózderining týpki funksiyalaryn oryndaudy jalghastyru ýshin oryn auystyru eken. Yaghni, búl bizdegi kadrlardyng jetispeushiligine, azdyghyna, naqty júmys istey almauyn sebep qylyp, kómekke keletin tiyimdi úiymdastyrushy eken. Al kerek bolsa...

Sonymen, bizding ministr quana otyryp, bylay depti. «Bizge әlemdik dengeydegi mamandar men kompaniyalardy qabyldau tiyimdi. Olargha biz barynsha mýmkindik bere otyryp, ózimizding otandyq mamandar ýshin eki ýlken artyqshylyq beremiz. Sheteldik mamandardyng tәjiriybesi men bilimin bólise kelip, qazaqstandyqtar ýshin júmys oryndaryn kóbeyte týsemiz», - deydi Baghdat Musiyn.

Ol taghy: «Qazirgi kezde HAB-ta 641 IT-kompaniya tirkelgen, olardyng 70-i sheteldik qúryltayshylarmen birge. Endi jaqyn shetelden (qay shetelden ekenin taghy aitpaydy) 468 kompaniya relokasiya jóninde kenes alyp jatyr», - depti. Ministr sonday-aq, búl sheteldik kompaniyalardyng Qazaqstandy tandau sebebin bylay dep týsindiredi. «Bizding olargha qoyyp otyrghan talabymyzdyng qatarynda: arnayy salyq rejiymi, zamanauy qúrylym, vizalyq qoldau jәne basqa da kóptegen mýmkindikterimiz olardy yntalandyryp otyr.

«Birinshiden, HAB-ta tirkelgen kompaniyalar salyq tólemeydi, olar osy jenildikti 4 jyl boyy paydalanady (rahat qoy), osy kezde kórshi elder (qay el?) múnday mýmkindikterdi bayaghyda jasap qoyghan eken. Sonymen qatar, biz olargha naryqtyq baghadan tómen zamanauy infraqúrylym jasap otyrmyz. Ýshinshiden, bizding IT-HAB-ta tirkelgen kompaniya qyzmetkerleri ýshin vizalyq jәne kóshi-qon prosesterin alu tәrtibi boyynsha jenildikter qarastyrylghan», - deydi ministrimiz.

Búdan basqa, HAB alghashqy kezende startaptargha 40 myng dollargha deyin qarjy salady, búl arada ol jobalardy investisiyalau ýshin tiyimdi izdenister jasap, is-sharalar úiymdastyrady. Eng qyzyqtysy, olar ózderining damuy ýshin 10 million dollargha deyin qarjy alady eken (kimnen?).

Álemning әr týkipirindegi mentorlardyng qatysuymen tegin akselerasiya kurstaryna qol jetkizedi ekenbiz. TechOrda baghdarlamasy boyynsha innovasiyalyq IT-mektepterde bilim alamyz, sonday-aq, eGOV.kz. portaly arqyly qashyqtan zandy túlghany tirkeuge bolady eken.

Ministrlik búl orayda Qazaqstanda relokasiya jәne IT-biznes mәseleleri boyynsha Telegram-chat qúryp, tiyimdi jaghdaylar jasapty. «Astana Hub mamandary elimizge kelushiler ýshin ornalasudyng jәne zandy túlgha ashudyng tiyanaqty gaydyn dayyndady», - dep mәz bolady.

Sonymen búl «ne qylghan batpan qúiryq?». Salyq tólemeydi, jayly oryndar beriledi, aqysy, jarnasy tamshyday ghana, taghy qosymsha qarjy beriledi, barynsha jenildikter jasalghan. Múnday rahat qay elde, qay jerde bar eken? Osy biz IT-tehnologiyadan qúr qalyp jatyrmyz ba? Bizde de mamandar ósip-ónip, oqyp-toqyp jatyr emes pe?

Oqyghanymyzdan týsingenimiz osy. Sonda shetelderden jýzdegen, myndaghan (641-ge 468-di qossanyz 1109 kompaniya) kompaniya ne isteydi, ne bitiredi dep oilaysyzdar. Kompaniya sany osynshama bolsa, ondaghy qyzmetkerler sany qansha desenshi?.. Olargha jayly jaghday jasap otyrghan bizding SDIAÓ ministrligining basqa sheshetin mәseleleri, júmysy joq pa?! Bizding «kónili ken, qoly jomart» biylik, ministrlik sifrlyq damudy osylaysha damytyp jatyr ma?..

Erlan Kýzekbay

Abai.kz