Senbi, 12 Qazan 2024
3294 3 pikir 22 Sәuir, 2022 saghat 20:30

Týrkistanda jerin daulaghan azamattar sottalyp jatyr

Jerin daulaghan mynau eki azamatty memleketting atyn jamylghan JALGhAN úiym eki jylgha sottap jiberdi.

Týrkistan oblysyndaghy jer dauynyng sony qylmystyq isterge úlasty. Týrkistan oblysy, Qazyghúrt audandyq soty mynau eki azamatty eki jylgha sottap jiberdi. Búl azamattardyng aty jóni – Orymbaev Jorabay men Isabaev Ábilqasym. Búl azamattardyng sottaluynyng sayasy astary bar. Adamdaryn sottap jiberse, qarapayym auyl adamdary jerin daulaudy toqtatady. Sebebi, sottalyp ketemiz dep qorqady. Sot dәl osynday podachany qoghamgha laqtyrdy.

Ózderining jer ýlesin daulap shyqqany ýshin búl eki azamat eki jylgha sottalyp, ýkim shyqty. Ýkimdi Qazyghúrt audandyq sotynyng sudiyasy Dýriya Amantayqyzy shygharyp otyr. Qazir isti Týrkistan oblystyq sottyng qylmystyq ister jónindegi apellyasiyalyq alqasyna berip, shapqylap jýrgenine 9 aigha juyq uaqyt ótti. Qaltasynan qaghylyp, jýikeleri de tozdy. Jerin daulaghan azamattardy sottap jatqan, mine senderge Jana Qazaqstan?!
Búl jaghdaydyng tarihy bylay:

Qazyghúrt audany әkimi bolghan T.Aliyev 16 sәuir 2010 jylghy № 153 qaulysymen Altyntóbe auyly okrugining jer telimderin halyqqa aty da, zaty da belgisiz «Ontýstik» ÁKK AQ-na elmen aqyldaspay әkimdiktegi qyzmetkerlermen birge ótkizip jiberedi. Múny jergilikti atqarushy organdardyng basshylary óz qolymen iske asyrady. 2010 jyldan keyin 9 jyldyng ishinde Altyntóbe auyly okrugining 17000 gektargha juyq jer telimderi halyq estimegen mynaday 4 mekemening birinen song birine ótedi. Olar:
1. «Ontýstik» ÁKK AQ-y
2. «Shymkent kýrdeli qúrylys» JShS-si
3. «Shymkent» ÁKK AQ-y
4. «Týrkistan» ÁKK AQ-na beriledi.
Sodan arada jer ózara bóliske týsedi. Jerdi menshigine alyp alghan memleketting zany qorghamaytyn korporasiyany syltau etip, basshylar túp-tura sol bayaghy zúlmatty 1931-1933 jyldardaghyday «Bólip al da, biyley ber» siyaqty tәuelsiz elde kenesting sayasatyna úqsaytyn sayasattaryn jýrgizedi.

Jer korporasiyagha ótkennen keyin 3 jyldan song T.Aliyevting ornyna әkim bolyp kelgen B.Qystauov qauly shygharyp, 89 gektarlyq eng qúnarly jer uchaskesin «Ontýstik-batys mal jәne ósimdik sharuashylyghy ghylymy zertteu instituty» dep atalatyn halyqqa aty da, zaty da belgisiz taghy bir úiymgha berip jiberedi. Eger de SPK-ny jalghan úiym dep sanasaq, ony memleketting eshbir zany qorghamaytynyn eskersek, Bolatbek Qystauov jerdi halyqtyng kelisiminsiz halyqqa aty men zaty da belgisiz bir mekemege berip jibergen. Túrghyndar egiedi egip bastaghanda, aiqay-shular bastalady. Auyldyng óz adamdaryn bir birine aidap salyp, sonynda Tulegenov Abdrasildyng jaghy synyp, egistik basynda búzaqylyq oryn alady. Halyqty qorqytu maqsatynda búzaqylyq jasaytyn adamdar tobyn alyp keledi. Búl úiymnyng maqsaty ghylymy zertteumen ainalysu emes, banditter men búzaqylardy jaldap, azamattardy qorqytu bolyp shyghady. Qylmystyq isterding bәri osy instituttyng adamdarynyng әreketinen bastalady.

Auyl azamattary jer uchaskesine maqsary daqylyn ekken kezde ghana búl jerding qojayyndary taban astynan shygha keledi de, auyl túrghyndaryn sotqa beredi. Qaydan kelgeni belgisiz bireulerding mýddesin qorghap ketken Qazyghúrt audandyq sotynyng sudiyasy D.Amantayqyzy auyldyng osy eki azamatyn sottap, 2 jyldan asa merzimge jaza kesip, sandaltyp otyr. 8 ay ótti, eki azamat apellyasiyalyq satygha qújattaryn ótkizip, audan men oblystyng ortasynda 9 aidan beri sandalyp jýr. Jerge osy eki azamat qana egin ekken joq, auyldyng azamattarynyng kópshiligi egin ekken. Biraq bәrin sottay almay, osy eki azamatty sottady. Azamattyq tәrtippen sheshiletin daulardy qylmystyq ispen qaraghan Qazyghúrt audandyq sotynyng sudiyasy D.Amantayqyzy SPK degen jalghan qúrylymnan jalghan qújattar jasap alghan «Banditterdi dayyndaytyn instituttyn» tarapyna ótip, osy eki azamatqa eki jylgha ýkim kesti. Mine, senderge Jana Qazaqstan!

Biz múnday sot jýiesimen, múnday kadrlarmen eshqashan da dúrys elding negizin qalay almaymyz. Qazirgi tanda jer dauyna qatysty isterding qatty asqynyp, ushyghyp jatqanyna jәne azamattardyng jazyqsyz sottalyp jatqanyna baylanysty audan әkimi Arman Abdullaev jerdi SPK-dan qaytaramyz da, qaytaramyz dep kelip otyr. Jalghan úiymnan jerdi qaytaru ýshin mindetti týrde adamdardyng daghy synyp, sottaluy kerek boldy. Osyghan deyin bas qatyrghandary da shamaly edi.

Búl jerde logikalyq súraq tuyndaydy. Nege audan әkimi jerdi qaytaramyz dep qaldy? Nege 30 jyl boyy qaytpaghan halyqtyng jerin halyqqa qaytarugha sheshim qabyldap otyr? Arman Abdullaevtan búrynghy әkimderding bәri 30 jyl boyy bir ret te bolsyn halyqtyng jerin ózine ýlestirip beremiz dep aitqan emes. Sebebi mynada:

-Azamattyq istermen sheshiletin jer daulardy qylmystyq istermen qaralyp, azamattar sottalyp jatyr. Sonda jerge túrghyndardyng qoly jetui ýshin mindetti týrde azamattar sottaluy kerek pe? Mindetti týrde bireuining jaghy synyp, basy jaryluy kerek pe? Eng negizgi mәsele – biz qazir azamattarmen birigip, zandy jolynyng bәrin anyqtap, baghytymyzdy týzep, aq qarasyn tekserip otyrmyz. Zang arqyly sheshimin tabugha, negizgi aiqay shu men daudyng barlyghy da jerden tuyndaghanyn bilip, belsendi júmys jýrgizip otyrmyz. Bizben birge Respublikagha belgili jer salasynyn, qylmystyq ister men enbek daularynyng bilikti mamandary birge júmys istep jatyr. Azamattardyng sottalyp, jerinen ajyrap qaluyna eng aldymen jerdi halyqtan tartyp alyp, korporasiyagha ótkizip jibergen, normativtik-qúqyqtyq aktilerge qol qoyghan audandyq әkimshiliktegi basshylar kinәli. Barlyq bylyqty istep kerken solar. Halyqtyng berekesining ketip, bir birine jau bolyp, bir birine ala kóz boluyna da dәl osy basshylar kinәli. Dәl osy basshylardyng bylyghynyng bәri ashylyp ketpeui ýshin, jer dauyn zang jýzinde qaraugha mýddeli emes adamdardyng bary aidan anyq. Bizding songhy әreketimiz ben qolymyzdaghy qújattar osynyng bәri aiqyn ekenin aighaqtaydy.

Jerdi korporasiyagha ótkizip jibergen adamdardyng zang aldyna jauap beruine, jazasyn aluyna mýddeli emes qúzyrly organdardyng qyzmetkerlerining bar ekeni de bizding kýmәnimiz joq. Qazyghúrt audandyq soty qazir bizding ýshinshi talap aryzymyzdy keri qaytaryp otyrghanynyng da ýlken sayasy astary belgili bolyp keledi. Sot arqyly, tergeu arqyly osy mәselening bәri sheshimin tapsa, әkimshiliktegi jerdi ótkizip jibergen adamdardyng kópshiligi mindetti týrde zang aldynda jauapqa tartylady.

Búl adamdar úzaq jyldar boyy halyqtyng berekesin qashyrghan, ózining halqyn syilamaghan, halyqtyng mýddesi men konstitusiyalyq qúqyna qarsy júmys istegender. Jerdi ótkizip jibergen qauly men onyng qosymshasyn tyghyp otyrghanynyng da sebepteri belgili boldy. Sybaylastyq jemqorlyqqa shash etekten batqandar naq osylar. Mine, osylardyng kezindegi bylyqtary ashylyp ketpeui ýshin, sottalghan azamattardyng mәseleleri ýlken daugha úlasyp ketpeui ýshin, qazir audan әkimi jerdi SPK-dan alyp beremiz de, beremiz dep kelip otyr. Jer daulary tek sot sheshimimen ghana sheshiledi. Biz búl isti ayaqsyz qaldyrmaymyz. Búl korporasiyanyng qyzmeti halyqtyng jerin tartyp alyp, beglisiz úiymdargha ótkizip, halyqty sottau bolyp túr.
QR Jer kodeksinde jer daulary tek qana sotpen ghana sheshiledi degen. Búl jayynda 15 bapqa silteme keltirgen. Onyng bәrin biz dәleldep, zerttep, anyghyn bilip otyrmyz. Biraq Qazyghúrt audandyq soty bizding talap aryzymyzdy qarausyz qaldyryp, ýsh ret keri qaytardy.

Soraqysy sol, azamattyq daularmen qaralatyn isterdi Qazyghúrt audandyq soty qylmystyq ispen qarap, jergilikti jerding qojayyndary – auyl túrghyndaryna eki jyldan jaza kesti. Halyq jerin súramasyn, súrasa sottalady degen qorqynysh pen ýreydi elding sanasyna sinirgenimen, búl mәsele odan әri ushygha beredi. Osy dauly bolghan jer ýshin kýreste auyl túrghyndary sottalmauy kerek, kezinde jerdi belgisiz, zansyz úiymgha halyqtyng mýddesi men qúqyn taptap ótkizip jibergen әkimdiktegi basshylar sottaluy kerek.

Órkeniyetti elderding bәrinde halyqtyng mýddesi men qúqyna qarsy júmys istegen basshylar mindetti týrde týrmege toghytylady. Solay bolghanda ghana әdilettilik ornaydy. Áytpese, biz preziydentimiz aitqanday, Jana Qazaqstandy eshqashan da qúra almaymyz. Jemqor, sybaylas kadrlarmen eshqashan da Jana Qazaqstan qúrylmaydy.

Bekbolat Qarjan

3 pikir